Wrzosy

Wrzosy - opis, wymagania, uprawa, pielęgnacja, zimowanie

Wrzosy są coraz modniejsze nie tylko jako roślina ozdobna w ogrodach, ale też na balkonach. Jesienią zastępują pelargonie, bratki i inne ozdoby zewnętrznych części domów. W Polsce stanowią również tzw. pożytek pszczeli. Chociaż są przedstawicielami jednego gatunku, to istnieje duży wybór odmian o różnym kolorze i kształcie.

Wrzosy – charakterystyka i odmiany

Wrzos zwyczajny jest jednym z najpowszechniej występujących gatunków roślinnych w Europie. W Polsce rośnie w lasach sosnowych, na bagnach, glebach piaszczystych i na otwartych przestrzeniach (wrzosowiska). W Tatrach można go spotkać nawet wysoko w górach (do 2060 m.n.p.m.). Dobrze radzi sobie z zimnem i chętnie porasta gleby ubogie w składniki odżywcze. Jest charakterystyczną rośliną gleb kwaśnych. Służy jako najbardziej oczywista roślina wskaźnikowa tych gleb.

Wrzosy należą do rodziny wrzosowatych. Są krzewinkami, przez pierwsze lata rosną do góry, a gdy osiągną granicę swoich możliwości (średnio ok. 0,5 m) rozrastają się na boki. Na wrzosowiskach i w przestrzeni otwartej wrzos tworzy poduszki. W lesie, gdzie jest poprzerastany porostami, rośnie w bardziej rozproszonych grupach.

Wrzos jest rośliną wieloletnią, dożywa od kilkunastu do 40-50 lat. Długowieczność zależy od odpowiednich warunków środowiskowych. Kwitnie zwykle w okresie od lipca do września, niektóre odmiany zachowują kwiaty jeszcze w połowie października. Najlepiej rozwinięte pędy kwitnące mają rośliny kilkuletnie (5-6 lat). Sama zdolność do formowania kwiatów pojawia się po dwóch latach od wysiania. Jednak mało kto, poza specjalistyczną komercyjną uprawą, decyduje się na wyhodowanie wrzosu z nasion.

Kwiaty są obupłciowe, drobne, koloru ciemnoróżowego (różowoliliowy), rzadziej białego, mają kształt dzwonkowaty. W uprawach uzyskuje się też inne kolory i odcienie. Liście drobne, igiełkowate, zachowują zielony kolor również zimą, dzięki czemu roślina posiada przez cały rok wysokie walory dekoracyjne. Korzenie w suchej glebie mogą sięgać do 1 m, w wilgotnych glebach rozrastają się płycej.

W poniższej tabeli przedstawiamy wybrane najpopularniejsze odmiany wrzosu i ich charakterystykę:

W uprawach ciągle pojawiają się nowe odmiany. Ciekawe są wrzosy o kwiatach pączkowych. Dzięki temu, że kwiaty nie rozwijają się do końca, tylko pozostają w pączkach, roślina wygląda świeżo nawet do końca października.

Wybierając wrzosy jako ozdobę do ogrodu warto dobrze zapoznać się z właściwościami i wymaganiami różnych odmian. Kolorowe wrzosy sprawdzą się jako naturalny dywan w ogrodzie. Mogą też wspaniale ustroić balkon jako wielokolorowe, jesienne kwiaty doniczkowe.

Uprawa wrzosu w ogrodzie

Wrzos jest dość łatwą rośliną w uprawie, jeżeli zachowa się podstawowe zasady. Trzeba mu tylko zapewnić stanowisko nasłonecznione, jednocześnie dbając, żeby ziemia nie została przesuszona ani przelana. W ogrodzie najlepiej posadzić je w miejscu, w którym nie ma silnego wiatru. Rolę częściowego „wiatrochronu” może spełnić ogródek skalny lub wyższe krzewy iglaste np. jałowiec, sosny karłowate. Te ostatnie występują z wrzosem w naturalnym środowisku i w ogrodzie będą się prezentować bardzo dekoracyjnie.

Jeżeli chodzi o wymagania glebowe, to odmiany do ogrodu preferują ziemię przepuszczalną, torfową, o odczynie kwaśnym. Najlepiej pod glebę podsypać drenaż np. żwir – żeby korzenie nie gniły w zalegającej wodzie. W naturze wrzosy lubią ziemię ubogą, ale w ogrodzie nie pogardzą nawozem wieloskładnikowym i ściółkowaniem z liści lub kory. Dodatkowo ściółka zapobiegnie przesuszaniu gleby.

Jeżeli chcemy mieć piękne i zdrowe wrzosy to warto użyć szczepionki mikoryzowej lub dosypać do ziemi trochę gleby z torfowiska. Grzyby żyjące w symbiozie z wrzosami zapewniają im lepszy wzrost i lepiej symulują naturalne środowisko.

Jeżeli ziemia w ogrodzie ma zbyt zasadowy odczyn, to można ją zakwasić dodając od czasu do czasu trochę octu do wody. Podlewanie nie powinno być zbyt częste, wystarczy utrzymać umiarkowaną wilgotność. Nie używamy wody prosto z kranu. Sprawdzi się deszczówka lub woda odstawiona na jakiś czas (kilka dni). Szczególnie ważne jest regularne (ale nigdy obfite!) podlewanie latem, kiedy panują susze. Trzeba też zwrócić uwagę na wilgotność podłoża przed okresem kwitnienia, jeżeli wiosna jest wyjątkowo sucha.

Żeby poprawić kwitnienie wrzosów można je w kwietniu podciąć. Robi się to ucinając pędy tuż pod miejscem gdzie kwiaty wyrastały poprzedniego roku.

Dziki wrzos jest mrozoodporny, ale odmiany ogrodowe mogą potrzebować ochrony. Bezpieczne zimowanie zapewni im osłona z agrowłókniny lub okrycie gałęziami drzew iglastych.

Uprawa na balkonie, ale nie w domu

Wrzos doskonale nadaje się żeby stworzyć jesienny domowy ogródek na balkonie czy tarasie. Pielęgnacja pod wieloma względami przypomina tę w ogrodzie. Jeżeli jednak chcemy, żeby to była długotrwała uprawa, a nie tylko ozdoba na jeden sezon, to trzeba trochę zadbać o roślinki.

Tak jak w przypadku uprawy ogrodowej na dno donicy sypiemy żwir lub keramzyt, żeby zapewnić dobry drenaż. Rośliny przeniesione z doniczek sklepowych zakopujemy w podłożu torfowym na taką samą głębokość w jakiej rosły. Na koniec można przykryć powierzchnię ziemi korą sosnową – tak jak na grządkach. Donice do uprawy wrzosów powinny być dość szerokie – około 15 cm średnicy i mieć otwory odpływowe.

Wrzos w donicy podlewamy częściej niż rośliny zasadzone bezpośrednio w gruncie, ale zdecydowanie mniej obficie. Należy natomiast zapewnić im słoneczne, ale osłonięte od wiatru stanowisko.

Wrzosy są roślinami północy, świetnie czują się na zewnątrz, nawet jeżeli klimat jest nieco ostry. Dlatego nie za bardzo nadają się do trzymania w domu. Jeżeli mamy taką możliwość, na zimę lepiej je nawet zakopać z donicami w ziemi i przykryć, niż chować do pomieszczenia. Inaczej mogą szybko zmarnieć.

Rozmnażanie wrzosów

Wrzosy można wyhodować z nasion, ale jest to trudny i długotrwały proces. Nasiona wymagają optymalnej temperatury (20 stopni) i cieplarnianych warunków. Zwykle przeprowadza się to w domu.

Prostszym i bardziej skutecznym sposobem jest podział wyrośniętych roślinek. W tym celu należy wykopać wrzos i oddzielić pędy z dobrze rozwiniętymi korzeniami. Następnie część do rozrośnięcia wsadzamy do mieszanki torfu i piasku, która pomoże się jej lepiej ukorzenić.

Wybrany kawałek wrzosowej kępki można też oddzielić przez tzw. odkłady. Wydzieloną roślinkę oddzielamy ziemią od rośliny matki. Ten proces przeprowadza się wiosną. Na jesień natomiast oddzieloną łodygę można już odciąć i przesadzić w miejsce docelowe.

Istnieją też inne techniki rozmnażania wrzosów. Większość z nich jest wegetatywna, tzn. nie korzysta się z nasion.

Wrzosy jako roślina lecznicza i miododajna

Wrzos oprócz atrakcyjnego wyglądu może być rośliną trzymaną ze względów praktycznych czy ekologicznych. Jeżeli na przykład chcecie zapewnić pokarm dzikim zapylaczom, to wrzos zdecydowanie będzie dobrym pomysłem. Kwitnie wtedy, kiedy większość roślin już traci kwiaty. Niektóre odmiany potrafią zdobić ogród nawet do końca października.

Produkcja miodu wrzosowego nie jest łatwa, ale jeżeli macie taką możliwość, to zdecydowanie warto. Jest to jeden z najwyżej cenionych miodów w Polsce, o właściwościach przeciwzapalnych, uspokajających i moczopędnych. W medycynie ludowej do podobnych celów wykorzystuje się susz wrzosowy. Ma on właściwości przeciwzapalne, moczopędne i poprawia działanie układu pokarmowego.

Wrzos ma też swoje miejsce w kulturze. Zwłaszcza w krajach gdzie rośnie w obfitości. Celtowie używali go w celach magicznych. Druidzi uważali wrzos za otwierający bramy między światami. Uważano też, że biały wrzos rośnie tam, gdzie nigdy nie przelano krwi. Niezależnie od wierzeń i zastosowań wrzos jest piękną rośliną ozdobną, która najlepiej prezentuje się w ogrodzie jesienią.

Ciężko wybrać najładniejsze kwiaty ogrodowe. W takich sprawach najczęściej decyduje indywidualny gust. Mimo tego nie sposób zaprzeczyć, że wrzos należy do najbardziej uroczych roślin ozdobnych. Jego uprawa w ogrodzie jest bardzo łatwa i przynosi znakomite rezultaty. Wystarczy dowiedzieć się jak wykonać sadzenie i na czym polega pielęgnacja tych pięknych kwiatów.

Jak wygląda wrzos?

Wrzos jest rośliną wieloletnią należącą do rodziny wrzosowatych. W naturze występuje praktycznie w całej Europie oraz na terenach Azji i Afryki. Hodowla w domu czy ogrodzie odbywa się też na innych kontynentach. Istnieją liczne odmiany wrzosu różniące się wielkością, barwą kwiatów i liści.

W Polsce występują wrzosy pospolite. Rozwijają się na obszarach o różnej wilgotności. Dobrze znoszą kwaśne gleby o niewielkiej zawartości składników odżywczych.

Rodzimy wrzos pospolity jest zimozieloną krzewinką, która dorasta do 50 cm wysokości. Odmiany doniczkowe osiągają mniejsze rozmiary. Niezależnie od miejsca posadzenia rośliny wytwarzają drobne kwiaty o kielichowatym kształcie.

Kwitnienie wrzosów trwa od września do października, w zależności od odmiany. W tym okresie na krzewinkach pojawiają się liczne, drobne kwiaty w fioletowym kolorze.

Nawet, jeśli wrzos akurat nie kwitnie, nadal wygląda bardzo ładnie. Wytwarza niewielkie listki w przyjemnym odcieniu zieleni.

Bardzo często wrzosy i wrzośce uważane są za tę samą roślinę. Dlatego też obie nazwy są używane zamiennie. Warto jednak wiedzieć, że są to dwie różne rośliny. Są do siebie bardzo podobne i stąd ten problem. Podstawową różnicą jest kształt kwiatów. Te wytwarzane przez wrzosy mają kształt kielichowaty. Tymczasem wrzośce obsypują się drobnymi beczułkami.

Wrzośce w przeciwieństwie do wrzosów są roślinami sezonowymi. Ich hodowla w domu lub na balkonie jest bardzo popularna. Występują też w ogrodach, lecz zdecydowanie rzadziej. Dzieje się tak, dlatego, że te kwiaty nie są odporne na niskie temperatury. Najczęściej spotykaną odmianą są wrzośce krwiste.

Wrzosy – sadzenie i uprawa w ogrodzie

Wrzosy to kwiaty ogrodowe, które najlepiej wyglądają w większych grupach. Sadzonki można znaleźć w każdym sklepie ogrodniczym. Sadzenie przeprowadza się we wrześniu, wtedy te kwiaty ogrodowe najlepiej się przyjmują. Sadzonki rozmieszcza się w kilkucentymetrowych odstępach. Wtedy będą miały odpowiednio dużo miejsca do rozwoju.

By kwitnienie wrzosów ozdobiło ogród należy umieścić je w żyznym i lekkim podłożu w nasłonecznionym miejscu. Ziemia powinna być tez przepuszczalna. Są to optymalne warunki rozwoju, jednakże wrzosy poradzą sobie również na glebach kwaśnych. Najlepsze dla nich pH mieści się w granicach 3,5 – 5. W Polskich ogrodach trudno znaleźć ziemię spełniającą te warunki. Zatem sadzenie musi być poprzedzone rozłożeniem podfermentowanej kory sosnowej lub dużej ilości nawozu torfowego. Po umieszczeniu rośliny w ziemi należy ją od razu podlać. Na zimę wrzosy zabezpiecza się poprzez ściółkowanie korą.

Hodowla w domu wymaga tych samych zabiegów. Rośliny rozwijają się w takiej samej glebie. Od czasu do czasu trzeba zasilać je preparatami utrzymującymi pH na odpowiednim poziomie. Te czynność wykonuje się dwa razy do roku, jesienią i po zimie.

Doniczki z wrzosami trzeba ustawić w nasłonecznionym miejscu. Warto też wiedzieć, że te krzewinki nie tolerują zbyt dużej ilości wody.

Nawożenie, przycinanie wrzosów