Figowiec

Figowiec - rodzaje, występowanie, wymagania, uprawa, ciekawostki

Figowce, zwane także fikusami, to ogromne drzewa pojawiające się jedynie w najcieplejszych zakątkach świata. W Polsce nadają się jednak do uprawy doniczkowej. Są oczywiście dużo mniejsze, cieszą oko swoimi ciekawymi liśćmi. Dowiedz się, jakie figowce w doniczce mogą zdobić twój dom, a także jak się nim zajmować!

Drzewo figowiec

Figowiec to rodzaj obejmujący aż 876 gatunków. Są to najczęściej potężne drzewa, która pojawiają się głównie w Azji i Afryce. Uwielbiają ciepło i intensywne nasłonecznienie, dlatego w Polsce są uprawiane tylko w domu.

Największe znaczenie gospodarcze ma figowiec pospolity (Ficus carica), nazywany także figą. Jak łatwo się domyślić, jest to drzewo rodzące smaczne owoce, figi. Czasami ma pokrój krzewiasty. Nie nadaje się do uprawy w gruncie w naszych warunkach klimatycznych, ale w doniczce już tak. Można postawić go w tarasie lub na balkonie, a na zimę przenieść do cieplejszych warunków. W uprawie domowej figowiec czasami kwitnie i zdarza mu się także owocować. Duże znaczenie gospodarcze ma także fikus bengalski, czyli banian. To drzewo występujące w Indiach, które także rodzi figi – w postaci czerwonych kuleczek. Banian wytwarza pionowe gałęzie, które wrastają w ziemię. Dla wyznawców hinduizmu jest to święte drzewo.

Jednak fikus pospolity i banian w Polsce są mało popularne. O wiele bardziej doceniamy walory dekoracyjne jego kuzynów.

Figowiec – rodzaje i gatunki doniczkowe

Figowiec benjamina, czyli znany beniaminek to najbardziej powszechny fikus doniczkowy. W domu szybko się rozwija. Jego urok wynika z pokroju – ma formę małego drzewka, lekko przewieszone pędy i skórzaste, błyszczące liście. Są ciemnozielone, niektóre odmiany mają jaśniejsze paski, białe obwódki lub pofałdowane liście. Beniaminek w naturze ma około 30 m wysokości. W warunkach domowych ten kwiat doniczkowy może osiągnąć ponad metr wysokości. Roślina nadaje się do tworzenia drzewek bonasi.

Figowiec sprężysty (Ficus elastica) w naturze występuje na Półwyspie Indyjskim i jest ważną rośliną kauczukodajną. Także jest powszechną rośliną doniczkową – łatwą w uprawie i naprawdę okazałą. Wszystko dzięki dużym, skórzastym liściom. Są bardzo dekoracyjne, tworzą na łodydze układ przypominający miniaturowe drzewko. Fikus sprężysty ma dwie ciekawe odmiany – ‘Decora’ i ‘Robusta’, które mają ciemnozielone liście. Niektóre odmiany wyróżniają się białymi plamami na liściach.

W uprawie doniczkowej w domu sprawdzają się jeszcze inne gatunki fikusów. Są one jednak bardzo mało popularne:

• Figowiec groniasty (Ficus racemosa), który ma luźny i nieregularny pokrój. W naturze jego owoce są wykorzystywane w medycynie ludowej.
• Figowiec pagodowy (Ficus religiosa), święte drzewo hinduizmu i buddyzmu. Liście mają brązowo-czerwony kolor, są piękne, ale roślina rzadko pojawia się w doniczce.
• Figowiec wielkolistny/fikus tępy (Ficus macrophylla) wieczniezielony, rosnący w Australii. Potrzebuje dużo wilgoci, więc uprawa w doniczce bywa utrudniona. Najczęściej wybiera się go do zrobienia drzewek bonsai, ponieważ ma odpowiedni pokrój i łatwo go formować.

Fikus o pnących pędach

Co ciekawe, niektóre fikusy mają pędy pnące lub płożące. Także czasami pojawiają się w uprawie doniczkowej. Do najbardziej popularnych należą fikus pnący (Ficus pumila) i fikus czepny (Ficus sagittata). Ten pierwszy gatunek jest rośliną samoczepną, podobnie jak bluszcz. Wspina się po drabinkach i przygotowanych podporach. Ma jajowate i drobne liście, pięknie wygląda w wiszących pojemnikach.

Fikus czepny to roślina płożąca. Jeśli ma się wić w górę, potrzebuje wiązania i podpór. Ma większe liście niż jej pnący kuzyn – mają około 5 cm i są ostro zakończone. To gatunek, który potrzebuje więcej światła, ale jeśli zapewni mu się odpowiednie warunki, pielęgnacja nie jest trudna. Fikusy pnące można umieścić na wysokich półkach lub w podwieszanych doniczkach.

Figowiec w domu – uprawa i stanowisko

Chociaż figowce różnią się od siebie, ich wymagania co do stanowiska i podłoża są bardzo podobne. Rośliny uwielbiają rozproszone światło i muszą mieć go dość dużo. Nie można ich jednak wystawiać na bezpośrednie nasłonecznienie, ponieważ ich piękne liście mogą zostać poparzone. Odmiany o pstrych liściach mogą potrzebować więcej światła. W półcieniu będą rosły, ale mogą nie mieć pięknych kolorowych plamek. Ziemia dla figowców powinna być przepuszczalna, żyzna, nie może być zbyt gliniasta. W uprawie domowej z powodzeniem można używać mieszanki uniwersalnej do roślin doniczkowych.

Fikusy są samotnikami i lubią rosnąć samodzielnie, nie w większej grupie. Warto znaleźć dla nich oddaloną półkę lub stolik. Optymalna temperatura dla młodej sadzonki i dorosłego egzemplarza to 18-24 stopnie. Poniżej 15 stopni Celsjusza roślina może zamrzeć. Figowce preferują wysoką wilgotność powietrza. Można im to zapewnić, wystawiając obok doniczki podstawkę z kamykami lub keramzytem i wodą. Należy unikać miejsc przy kaloryferach, by ogrzewanie nie wysuszało podłoża za szybko.

Kwiat fikus w domu – pielęgnacja

Pielęgnacja fikusów nie jest może trudna, ale dość wymagająca. Trzeba pamiętać o tym, że rośliny lubią mieć wilgotne podłoże i powietrze. Co kilka dni należy je zraszać odstaną wodą. Duże liście fikusa sprężystego warto także przecierać wilgotną szmatką, by nie gromadził się na nich kurz.

Podlewanie powinno być obfite, ale rzadkie. Warto za każdym razem sprawdzić ziemię – musi być całkowicie sucha z wierzchu, ale tak, by bryła korzeniowa nie wyschła. Trzeba uważać, by woda nie zostawała w doniczce ani podstawce, inaczej korzenie mogą gnić. Po kilkunastu minutach od podlania wodę z podstawki należy wylać.

Okres intensywnego wzrostu fikusów przypada na maj-sierpień. W tym czasie i także trochę wcześniej należy nawozić rośliny. Można zastosować do tego uniwersalny nawóz mineralny do zielonych roślin doniczkowych. Sprawdzają się także nawozy naturalne, na przykład biohumus dżdżownic kalifornijskich lub odżywki na bazie skórek od bananów czy pokrzyw. W okresie zimowym figowców się nie nawozi, a podlewanie trzeba ograniczyć do minimum. W marcu zakończą okres spoczynku i znów będą potrzebować zastrzyku składników odżywczych i sporej ilości wody.

Przesadzanie fikusów

Młode rośliny fikusów przesadza się nawet co roku, najlepiej pod koniec lutego lub na początku marca. Starsze, duże egzemplarze można przesadzić co dwa lata. Jeśli kwiat jest zbyt duży, by go wyciągnąć z doniczki, można po prostu wymienić mu wierzchnią warstwę ziemi w doniczce. Zawsze wykorzystuje się pojemnik większe o około 2 cm na średnicy. Przesadzając fikusa benjamina trzeba zachować ostrożność. Roślina źle reaguje na przestawianie. Po przesadzeniu należy umieścić go dokładnie w tym samym miejscu i dokładnie w takim samym ustawieniu względem promieni słonecznych. Każde przesunięcie rośliny może spowodować opadanie liści.

Figowce - rozmnażanie

Fikusy można z powodzeniem rozmnażać w domu. Sadzonki pobiera się wczesną wiosną – najlepiej sprawdzą się sadzonki wierzchołkowe lub pędowe. Umieszcza się je w piasku i torfie (w stosunku 1:1) i ustawia w słonecznym, ciepłym stanowisku. Doniczki można przykryć folią, by zapewnić młodym roślinkom optymalny poziom wilgotności powietrza. Kiedy wypuszczą korzenie, można wsadzić je do niewielkich doniczek – ziemia powinna być taka sama, jak w przypadku dorosłych roślin. Pobrane sadzonki warto zanurzyć w ukorzeniaczu, by szybciej się rozwijały i błyskawicznie wypuściły korzenie.

W większości przypadków rozmnażanie fikusów kończy się powodzeniem. Rośliny stosunkowo szybko się rozmnażają. Po jakimś czasie kwiaty warto zacząć nawozić. Sadzonki rosną powoli, osiągają znaczną wielkość dopiero po kilku latach.

Fikus doniczkowy, a raczej figowiec, od wielu lat zajmuje najważniejsze miejsce wśród najpopularniejszych roślin doniczkowych. Jego przedstawiciela można spotkać niemal w każdym domu i nic dziwnego – jest naprawdę wart uwagi. Pielęgnacja fikusa nie powinna sprawiać problemu nawet początkującym miłośnikom ogrodnictwa. Poznaj wymagania i upodobania tych wyjątkowych roślin.

Fikus doniczkowy – morfologia i pochodzenie

Rodzaj Ficus obejmuje ponad tysiąc różnych gatunków, ale tylko kilka z nich zyskało uznanie jako lubiane kwiaty doniczkowe i rośliny ogrodowe. To rodzaj należący do rodziny morwowatych, który obejmuje rośliny w wielu formach – od drzew, poprzez niewielkie krzewy, aż do pnączy. Cechą charakterystyczną kwiatu fikusa są skórzaste liście, które wydzielają sok mleczny – może być przyczyną podrażnień na wrażliwej skórze.

Te rośliny pochodzą z Azji, Afryki i Australii. W cieplejszych zakątkach Europy można w formie naturalnej zobaczyć Ficus carica, czyli figowca pospolitego. To popularne drzewo figowe, które wytwarza smaczne owoce – figi, lubiane zwłaszcza w formie suszonej i w postaci dżemu lub konfitury, ale jadane także na surowo.

Z całego grona fikusów mamy do wyboru jeszcze różne rośliny doniczkowe. Do najpopularniejszych należy kwiat fikus benjamina, który często można spotkać w różnych biurach i miejscach użyteczności publicznej, uznaniem cieszą się także fikus sprężysty i figowiec tępy. Rośliny różnią się między sobą wielkością, rodzajem układu liści. Niektóre z nich wyrastają na duże krzewy, inne są niewielkie i będą ładnie się prezentowały nawet w małych pomieszczeniach. Niektóre fikusy kształtowane są na drzewo bonsai. Każdy znajdzie coś dla siebie.

Najpopularniejszy gatunek figowca w doniczce – kwiat fikus benjamina i inne gatunki

Fikusy benjamina to najpopularniejsze rośliny doniczkowe w Polsce. Można je kupić w większości supermarketów, które mają na stanie kwiaty. Bardzo często pojawiają w domach, ale także można je spotkać w biurach, dlatego, że pielęgnacja tego fikusa jest bardzo prosta. To rośliny, które szybko komunikują się z właścicielem – kiedy coś im nie odpowiada, zrzucają liście. Z tego względu często wybierane są przez początkujących wielbicieli roślin.

Fikus benjamina może dorosnąć nawet do 2 metrów wysokości. Jeżeli zapewni się im więcej miejsca, po kilkunastu latach mogą mieć nawet 5 metrów. Niektóre dostępne w sprzedaży odmiany są karłowate – mają bardzo powolny wzrost i nie osiągają zbyt dużych rozmiarów. Fikus benjamina ma dość sztywne, wzniesione gałązki, które jednak u starszych roślin mogą zacząć zwisać. Jest to gatunek o drobnych liściach, ich maksymalna długość to 8 cm, jednak częściej są znacznie mniejsze. Rośliny mają najczęściej ciemnozielony kolor, jednak zdarzają się odmiany o jaśniejszych brzegach liści.

Kolejny gatunek figowca, który często pojawia się w domowej uprawie to fikus sprężysty. To z kolei gatunek wytwarzający duże liście, który świetnie pasuje do pozostałych egzemplarzy rodziny morwowatych. W Indiach, gdzie pojawia się w naturalnych warunkach jest drzewem, w naszych warunkach to rośliny doniczkowe o całkiem dużych rozmiarach – może osiągnąć nawet 2-3 metry wysokości. Fikus sprężysty lubi przestrzeń. Potrzebuje jej, by rozwinąć swoje okazałe liście, których długość może oscylować w granicach między 30 a 40 cm. Są gładkie, skórzaste, mają wydłużony, łezkowaty kształt. Ich kolor jest zależny od odmiany, jednak młode najczęściej mają bordowy kolor, a starsze stają się ciemnozielone.

Na uwagę zasługuje także figowiec tępy, który nazywany jest także fikusem ginseng. Jest to gatunek najczęściej wykorzystywany do formowania drzewka bonsai. Idealnie się do tego nadaje za sprawą niewielkich liści w żywym, zielonym kolorze. Roślina osiąga wysokość od 35 cm do 3 m. Jego dodatkową ozdobą są grube, poskręcane korzenie, które mogą nieco wystawać ponad poziomem ziemi.

Fikusy doniczkowe – hodowla i pielęgnacja

Wszystkie fikusy doniczkowe mają bardzo podobne wymagania. W niewielkim stopniu od innych odróżnia się pielęgnacja fikusa tępego, który jest najbardziej wytrzymały i wytrwały, znosi nawet mało sprzyjające warunki uprawy. Można go także mocno przycinać i formować. Pozostałe gatunki, zwłaszcza fikus benjamina, są nieco bardziej kapryśne w hodowli. Jednak ich uprawa nadal należy do najprostszych – każde niezadowolenie komunikują przez opadanie liści, więc wystarczy dobrze im się przyjrzeć, by wiedzieć, czego potrzebują. Poznaj pielęgnację i uprawę krok po kroku.

Fikus w doniczce przede wszystkim nie znosi przestawiania i poruszania. Z tego względu należy zapewnić mu jedno stałe miejsce, w którym będzie mógł rosnąć przez dłuższy czas. Te kwiaty doniczkowe najlepiej czują się w nasłonecznionym stanowisku, ale nie dla nich południowe okna – liście ciężko znoszą bezpośrednie promienie. Optymalna temperatura powietrza dla fikusów to 20 stopni Celsjusza, zimą nie może być niższa niż 15 stopni. Fikusy doniczkowe dobrze znoszą suche powietrze i rozwijają się cały rok, nawet zimą.

W pielęgnacji fikusa uwagę należy zwrócić także na podlewanie. Rośliny nie lubią nadmiaru wody, więc warto podlewać je mniej, ale częściej – latem najlepiej dwa razy w tygodniu, zimą wystarczy raz. W okresie od marca do września można je nawozić, dodając odpowiedni preparat do wody raz na dwa tygodnie. Idealnie sprawdzi się uniwersalny nawóz wspomagający kwiaty doniczkowe, można także zaopatrzyć się w nawóz przeznaczony do hodowli fikusów.

Liście fikusa co jakiś czas powinno się przecierać z kurzu. Osiadające drobinki mogą nieco spowolnić fotosyntezę. Można to robić po prostu miękką ściereczką, także lekko nawilżoną. Aby fikus sprężysty ładnie błyszczał, szmatkę można nasączyć mlekiem – to wydobędzie z liści ładny kolor i sprawi, że długo będą lśniące.

Choroby fikusa i inne problemy w uprawie na parapecie

Choroby fikusa bardzo często są wynikiem błędów w pielęgnacji, ale nie tylko. Te piękne kwiaty doniczkowe często zapadają na plamistość lub korkowatość liści. W obu przypadkach na ich powierzchni pojawiają się plamy – w tym pierwszym są to żółte, niewielkie przebarwienia, w drugim jasnozielone, nieco większe i wodniste, które potem zmieniają się w korkowate naroślą. Ważnym objawem jest gumowaty wysięk, czyli gęsty sok mleczny. Obie wymienione choroby fikusa najczęściej pojawiają się zimą, gdy roślina ma za mało światła lub jest jej za zimno, wystarczy więc zmienić warunki uprawy.

Nieco poważniejszym schorzeniem jest gnicie korzeni fikusa, które dodatkowo trudno zdiagnozować. Na tę przypadłość często choruje fikus sprężysty. Jeżeli cała roślina marnieje, warto wyciągnąć ją z doniczki i dokładnie przyjrzeć się korzeniom. Jeżeli są na nich brązowe zmiany, mamy do czynienia z gniciem korzeni. Przyczyną tego jest zbyt ciężka i ubita ziemia, która niedostatecznie przepuszcza wodę. W takim wypadku roślinę należy przesadzić do lżejszego podłoża i zastosować dostępne w każdym sklepie ogrodniczym środki grzybobójcze.

Beniaminek to ten gatunek figowca, który często zapada na antraknozę, wtedy to na liściach pojawiają się brunatne plamki, które stopniowo zajmują całą powierzchnię. Żeby temu zapobiec, należy robić regularne opryski środkami grzybobójczymi . Wszystkie grzybiczne choroby fikusa zwalcza się zabiegami robionymi 2-3 razy w odstępach co najmniej 7 dni.

Fikusy doniczkowe, zwłaszcza figowiec tępy, często mają problemy ze szkodnikami, które żerują na ich liściach. Dużym problemem jest przędziorek chmielowiec, roślinom zagrażają także tarczniki i miseczniki. Do ich usunięcia można wykorzystać cały szereg chemicznych środków lub naturalnych preparatów. Powodem pojawienia się szkodników jest przede wszystkim zbyt suche powietrze w okresie grzewczym.

Figowiec pospolity w ogrodzie – pielęgnacja i uprawa krok po kroku

Nie każdy gatunek figowca to rośliny doniczkowe. Na uwagę zasługuje także figowiec pospolity (Ficus carica).  Jest to znacznie większa roślina – to okazałe drzewo, które uprawia się dla pysznych fig. Jest popularne w uprawie na południu Europy, jednak w Polsce potrzebuje szczególnych starań. Nie oznacza to jednak, że uprawa tej rośliny w gruncie nie jest możliwa.

Te ciepłolubne krzewy ogrodowe najczęściej uprawiane są jednak w doniczce. Świetnie zdobią nie tylko pomieszczenia, ale także balkony i tarasy – dzięki temu zawsze można je schować na zimę. Największą bowiem przeszkodą dla uprawy figowca pospolitego w gruncie jest niewielka mrozoodporność. Z tego względu uprawa w ogrodzie jest możliwa wyłącznie w cieplejszych częściach kraju. Decydując się na posadzenie go w gruncie, musimy dobrać idealne stanowisko – ciepłe, nasłonecznione i dobrze osłonięte od wiatru.

Jak hodować fikusa w zimie?

Na zimę warto dobrze zabezpieczyć rośliny przed niską temperaturą, zwłaszcza w ciągu pierwszych lat uprawy. Wokół pnia warto wysypać bardzo dużą warstwę kory lub kompostu, dzięki czemu korzenie zostaną ochronione przed śniegiem. Jeżeli jednak zdarzy się, że cała roślina przemarznie, można obciąć je tuż przy ziemi. Odpowiednie podlewanie i nawożenie sprawi, że odrośnie już w ciągu pierwszego sezonu.

Figowiec pospolity w gruncie kwitnie w każdym roku, jednak nie zawsze figi zdążą dojrzeć na tyle, żeby móc je zjeść. Aby tak się stało, lato musi być długie i bardzo ciepłe. Jeżeli w ciągu lata opady są raczej sporadyczne, figowiec pospolity musi być regularnie podlewany. Dodatkowe nawożenie roślin zaczyna się w momencie, gdy na roślinie pojawiają się pierwsze liście.

Hodowla fikusa - w którym miejscu w domu go postawić?

Figowiec to ciekawa roślina, która może zdobić każdy ogród. W tych częściach kraju, gdzie jest nieco chłodniej może być wystawiany w dużych donicach na zewnątrz. Jest to wspaniała ozdoba nie tylko jako soliter – świetnie wygląda, jeżeli za towarzystwo ma krzewy ogrodowe, także kwitnące. Jego dodatkowym atutem są oczywiście także słodkie figi.

Mniejszy gatunek figowca, na przykład fikus benjamina albo fikus sprężysty to idealne kwiaty doniczkowe do każdego wnętrza. Świetnie prezentują się na parapecie, ładnie komponują się z nimi kwiaty doniczkowe, zwłaszcza te kwitnące. Są przyjemnym towarzystwem dla cyklamenów lub kalanchoe, ładnie wyglądają przy zamioculcasach albo dracenach. Chociaż pielęgnacja fikusa wymaga nieco uwagi, nie jest szczególnie skomplikowana, roślina więc nadaje się także do szkół, biur i innych punktów usługowych. Figowiec tępy z pewnością spodoba się wszystkim miłośnikom drzewek bonsai.