Kalina koralowa

Kalina koralowa - wyróżniający punkt każdego ogrodu - uprawa, pielęgnacja

Piękne szkarłatnoczerwone grona zmysłowo chylą się pod własnym ciężarem ku ziemi. Tak właśnie wygląda kalina koralowa w pełni owocowania. W jesiennym bukiecie widać tylko dekoracyjne kulki. Wyglądają jak czerwone groszki. Aż chce się je zjeść. Niestety są toksyczne!

Szukasz informacji o kosztach aranżacji ogrodu? Zobacz te pomysły i porady!

Koralowa kalina - lasu królowa

Kalina koralowa należy do rodziny przewiertniowatych i obejmuje około dwustu gatunków. Rośnie dziko w obu Amerykach, Afryce, Azji i Europie. W naturze kaliny to drzewa lub krzewy ozdobne dorastające do wysokości czterech metrów. W Polsce rośnie kalina koralowa (viburnum opulus) i kalina hordowina (viburnum lantana). Naturalne stanowisko, w którym rozwija się krzew kalina to miejsca mokre w lasach liściastych. Viburnum opulus lubi rosnąć nad strumieniami i sadzawkami. Krzew kalina jest pospolity w całej Polsce. Starsze gałązki z zewnętrznej jego części ładnie się przewieszają.  Koralowa kalina rośnie zazwyczaj pojedynczo i bez bliskiego towarzystwa tego samego gatunku, dlatego stare książki nazywają ją indywidualistką. I coś w tym być musi, ponieważ kalina koralowa stanowi zawsze wyróżniający się punkt w ogrodzie.

Kalina koralowa zakwita w maju i kwitnie do lipca. W sprzedaży dostępne są też odmiany kwitnące w marcu lub w listopadzie. Gdy kalina kwitnie i owocuje wygląda pięknie. Nic więc dziwnego, że uwielbiali te urocze krzewy ozdobne niegdyś poeci. Sam Juliusz Słowacki pisał o nich kilkakrotnie, a Teofil Lenartowicz poświęcił tej urokliwej roślinie wiele swoich wierszy. Kalina koralowa występuje też w tradycji ludowej jako symbol młodości i niewinności. Kalina miała dawniej zdobić mogiły młodych dziewcząt i chłopców, a jej złamanie albo wykopanie było wręcz traktowane jak zbrodnia.

Krzew kalina kwitnie dużymi białymi bukietami, które botanicy nazywają baldachogronami. Kwiaty mają średnicę do dziesięciu centymetrów. Kalina ładnie pachnie i nadaje się na kwiat cięty. Intensywnym zapachem wyróżnia się kalina wonna i kalina burkwooda o różowych na zewnątrz kwiatach. Kalina owocuje gronami kulistych jagód. Owoce kaliny najpierw są zielone, potem koralowe i następnie wyraziście czerwone. Zawiązują się w sierpniu i utrzymują czasem do wiosny. Są mięsiste i miękkie, więc  nie zrobimy z nich korali.  A szkoda!

W Polsce rośnie też w naturze kalina hordowina, nazywana dawniej drzewem ordowym albo wawrzynem-dzięcieliną. Kalina hordowina występuje w stanie dzikim W Europie Środkowej i Południowej. Jest to krzew o kosmatych gałązkach. Sadzi się jej odmiany w ogrodach, w miejscach nasłonecznionych. Kalina hordowina kwitnie w maju jednakowymi kwiatami w baldachogronach. Jej owoce są najpierw zielone, później na jednej gałązce czarne i ciemnoczerwone i na końcu, we wrześniu - wszystkie czarne. Kalina hordowina ma jesienią bardzo dekoracyjne brązowoczerwone liście.

Krzew kalina - gatunki obce

Gatunkiem obcym uprawianym w Polsce jest kalina koreańska. Jest to niewielki, rzadko ugałęziony i dość rozłożysty krzew, dorastający do wysokości dwóch metrów. Kalina koreańska ma małe białe kwiaty, na zewnątrz lekko zaróżowione. Nie jest atrakcyjna, ale przepięknie pachnie, dlatego niejeden katalog roślin nie może się obejść bez jej wizerunku. Z powodu woni, którą rozsiewa w ogrodzie, kalina koreańska jest krzyżowana z innymi gatunkami. Silnie pachnące białe lub różowe kwiaty zebrane są w gęste półkoliste kwiatostany. Kalina koreańska uprawiana jest przede wszystkim na kwiat cięty. Zakwita wcześnie i dorasta do półtora metra wysokości.

W Polsce można też spotkać krzew kaliny sztywnolistnej. Jej liście są ciemnozielone, zimotrwałe, natomiast owoce mają początkowo kolor czerwony, a później są czarne. Odmiana ta toleruje nawet mocny cień. Podobnie ciemnozielone liście ma gatunek viburnum tinus. Jest to średniej wielkości krzew pochodzący z południowej Europy i północnej Afryki, który nie zimuje w naszych warunkach. Sadzi się go w donicy, dzięki czemu może mieć różne dekoracyjne zastosowanie. Wystarczy postawić obok ulubione rośliny doniczkowe i kompozycja na balkon nabierze barw. Kwitnie od maja do sierpnia białymi lub różowymi silnie pachnącymi kwiatostanami. Przed nadejściem przymrozków przenosimy kalinę do pomieszczenia. Gatunek ten rozmnaża się przez sadzonkowanie wiosną.

Można u nas spotkać także kaliny rodem z Japonii. Botaniczna kalina japońska to rozłożysty krzew o poziomych gałęziach, na których kwitną talerzowe baldachy z dużymi kwiatami. W handlu dostępna jest kalina japońska mariesil, która dorasta do dwóch metrów i ma płasko rozłożone pędy. Wolno rośnie kalina japońska st keverne, charakteryzująca się dużymi płaskimi baldachami. Również niewielka jest kalina japońska watanable. Interesująco prezentuje się w ogrodzie różowa kalina japońska pink beauty o drobnych listkach. Duże białe kuliste kwiatostany ma z kolei kalina japońska grandiflorum oraz kalina japońska popcorn. Kalina japońska powinna rosnąć na słonecznym stanowisku. Lubi rozproszone światło i zaciszne miejsca w ogrodzie. Szerszych informacji o tym gatunku dostarczy katalog roślin online.

W ogrodzie, w kuchni i w medycynie, czyli zastosowanie kaliny koralowej

Zdobiła kalina koralowa od siedemnastego wieku pałacowe ogrody - najczęściej odmiana francuska o bielusieńkich kwiatach ułożonych w idealne kule, zwana boule de neige (buldeneż). Odmiany kaliny typu buldeneż uprawia się w celach ozdobnych również współcześnie, w parkach i ogrodach miejskich.

Jako środek lecznicy stosowano kalinę w starożytności w Europie, dzisiejszej Ameryce Północnej i na Dalekim Wschodzie. Krzew kalina używany był w polskiej medycynie ludowej jako medykament przeciwko zapaleniu gardła. Sporządzano wywar z liści i jagód. Jadano też jagodowe „powidełka przeczyszczające” z owoców. W niektórych krajach również dziś nalewki z jagód stosuje się jako środki moczopędne, wzmacniające, napotne i lekko przeczyszczające.  Owoce kaliny zawierają saponinę, garbniki, pektyny, kwas octowy, witaminę C i do trzydziestu procent cukru. Nie powinny jeść ich dzieci, gdyż mogą wywołać bóle głowy, wymioty, zaburzenia równowagi i inne dolegliwości.

Również współcześnie kalina, ze względu na zawartość w korze garbników, w kwiatach glukozydów i w owocach kwasów organicznych oraz witaminy C, jest cennym surowcem farmaceutycznym, zwłaszcza w praktyce ginekologicznej. Materiałem zielarskim jest głównie kora, którą zbiera się wczesną wiosną z drobnych gałązek. Wysuszona ma słaby zapach i gorzkawy smak. Zawiera gorzki glikozyd, garbniki, pektyny, cukry, kwasy organiczne, sole mineralne, żywice, witaminę K i olejek eteryczny. W medycynie oficjalnej oraz w homeopatii stosuje się korę kaliny przy krwotokach wewnętrznych, w bolesnym miesiączkowaniu, w okresie klimakterium itp. Kora kaliny obniża ciśnienie, działa też przeciwkrwotocznie, ściągająco i rozkurczowo, szczególnie na mięśnie macicy. Robi się  niej ekstrakty przeciwbólowe i czopki.

Toksyczne właściwości owoców zanikają po pierwszych przymrozkach albo pod wpływem wysokiej temperatury. Mają więc zastosowanie w kuchni, w winiarstwie i gorzelnictwie. W Rosji spożywa się owoce kaliny na surowo lub w kisielach, kompotach, nalewkach i galaretkach. Owoce kaliny koralowej zawierają dużo garbników, dlatego wykorzystuje się je do wyrobu galaretek, soków i konfitur.

Uprawa i pielęgnacja kaliny koralowej

Kalina wymaga żyznej gleby i dostatecznej ilości wilgoci. Dobrze rośnie na glebach o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym.  Zaleca się sadzenie kaliny koralowej jesienią. Jeśli posadzimy ją w odpowiednie miejsce, krzew kalina nie będzie wymagał już przycinania, choć bardzo lubi cięcie. U gatunków zrzucających liście usuwamy pędy zbyt gęsto rozmieszczone. Nie przycinamy natomiast gatunków wiecznie zielonych. Kalina koralowa lubi półcień, choć też dobrze toleruje słońce. Gatunki wiecznie zielone powinny rosnąć w miejscu lekko zacienionym. Krzew kalina nie lubi suchego podłoża. Kaliny o liściach zielonych i półzielonych powinny rosnąć w miejscach osłoniętych przed mroźnym wiatrem. Podczas surowych zim mogą przemarzać, dlatego zaleca się zabezpieczenie ich na zimę.

Na glebach wilgotnych dobrze będzie rosła kalina koralowa viburnum opulus compaktum i viburnum opulus park harvest. Kalina koralowa compactum rośnie wolno, ale za to pięknie owocuje. Tworzy zwarte kuliste krzewy, które zakwitają na przełomie maja i czerwca kremowobiałymi baldachami. Jesienią krzew przybiera intensywnie purpurowoczerwoną barwę liści. Kalina compactum nadaje się do romantycznych aranżacji ogrodowych. Kiedy postawimy w jej towarzystwie ładne rośliny doniczkowe, stworzy z nimi zwartą kompozycję.

Niektóre gatunki kaliny rozmnażamy z młodych zielonych sadzonek na wiosnę. Inne, na przykład viburnum opulus, można też rozmnażać z sadzonek zdrewniałych, ciętych wiosną. Jeśli chcemy otrzymać rośliny, które zakwitną wcześnie, sadzimy je wiosną do pojemników i takie rośliny doniczkowe  trzymamy w ogrodzie. Jesienią, lekko zasuszone, przenosimy do domu. Rozmnażamy kalinę także przez rozłogi korzeniowe.

Krzew kalina ma swoich naturalnych wrogów. Jest nim przede wszystkim  chrząszcz z rodziny stonkowatych, zwany wdzięcznie szarynką kalinówką. Zielonkawe z czarnymi plamami larwy szarynki zjadają liście. Z kolei dorosła szarynka jest brunatna i też lubi liście, a samice obgryzają nawet korę z młodych pędów. Na liściach i młodych pędach kaliny lubią żerować też mszyce.