Dereń jadalny

Dereń jadalny - uprawa, odmiany, ciekawostki

Cornus mas, czyli dereń jadalny to niewielkie drzewo o niezwykłych właściwościach. Na uwagę zasługuje przede wszystkim owoc derenia jadalnego, który jest znany ze swojego dobroczynnego wpływu na zdrowie. Jednak ta niezwykła roślina może być także prawdziwą ozdobą każdego ogrodu. Dowiedz się, na czym polega jego uprawa w ogrodzie, jak można wykorzystać owoce derenia i poznaj najciekawsze odmiany derenia jadalnego.

Jeśli szukasz firmy, która wykona dla ciebie aranżację ogrodu, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane, gdzie po wypełnieniu krótkiego formularza uzyskasz dostęp do ofert sprawdzonych fachowców.

Dereń jadalny (Cornus mas)

Dereń jadalny, czyli cornus mas to gatunek pochodzący ze środkowej i południowo-wschodniej Europy i Azji. Uprawia się go na szeroką skalę, ale raczej jako roślinę ozdobną, chociaż owoc derenia jadalnego ma niezwykłe wartości odżywcze i lecznicze. Jest to roślina, która często przyjmuje formę niewielkiego drzewka lub krzewu. Może mieć od 3 do nawet 10 m wysokości, chociaż w naszych warunkach atmosferycznych trudno zobaczyć tak okazałe egzemplarze.

Ozdobność derenia jadalnego wynika ze wszystkich jego elementów, od liści, które są eliptyczne, naprzeciwległe i delikatnie, nieco wełniasto owłosione na spodzie i w miejscach biegu nerwów, poprzez kwiaty aż po jadalne owoce derenia. Kwiaty zasługują na uwagę zwłaszcza ze względu na to, że składają się w liczne, dość duże baldachy w żółtym kolorze. Często wyrastają bocznie i pojawiają się na roślinie wcześniej niż liście. Owoc derenia jadalnego to pestkowiec o wiśniowym kolorze skórki. Od wiśni owoce derenia odróżniają się kształtem – są raczej podługowate. Mają cierpki, nieprzyjemny smak, ale są jadalne. Skoro o wiśniach mowa, przeczytaj także artykuł: Które drzewka owocowe i ozdobne wybrać do ogrodu?

Inne gatunki derenia

Dereń jadalny (cornus mas) nie jest jedynym przedstawicielem całej rodziny dereni, chociaż najczęściej tak się o nim myśli. Gatunek ten obejmuje bardzo wiele roślin, nie tylko krzewy owocowe jadalne. Przede wszystkim można tutaj znaleźć wiele krzewów ozdobnych, które także świetnie sprawdzają się w naszym klimacie, jak na przykład dereń biały, dereń Kousa, dereń kanadyjski czy dereń świdwa. Wszystkie gatunki są do siebie dość podobne – mają rozłożysty kształt i gęstą koronę, a także wyróżniają się ogromnymi walorami estetycznymi. Dereń biały stanowi zjawiskową ozdobę w ogrodzie.

Na pierwszy plan wysuwa się tutaj zdecydowanie dereń biały. Jest on szczególnie lubiany, ponieważ dobrze znosi niskie temperatury i bardzo ładnie się prezentuje. Jego sadzonki można znaleźć niemal w każdej szkółce ogrodniczej. Dereń biały jest ozdobny głównie ze względu na przepiękne, kolorowe liście. Kolejnym gatunkiem, na który warto zwrócić uwagę, jest dereń Kousa. Wytwarza on atrakcyjne, drobniejsze kwiaty, które atrakcyjnie odbijają się na tle jaskrawo wybarwionych liści. Dereń Kousa jest stosunkowo mniej znany – chociaż przepiękny, ma dość duże wymagania siedliskowe, a jego sadzonki nie zawsze się przyjmują.

Następnymi gatunkami tego wspaniałego drzewa jest dereń kanadyjski i dereń świdwa. Oba gatunki przyjmują postać krzewu, z tą różnicą, że dereń świdwa to potężny krzew o rozgałęzionych konarach, który może osiągnąć nawet 4 metry wysokości, a dereń kanadyjski pełni raczej funkcję rośliny okrywowej – rzadko przekracza kilkadziesiąt centymetrów. Tym co wyróżnia te dwa gatunki jest fakt, że przepięknie kwitną i równie efektownie owocują, wytwarzając drobne czerwone owoce. Nie są to jednak krzewy owocowe jadalne, spożywać można jedynie owoc derenia jadalnego.

Odmiany derenia jadalnego

Dostępne w sklepach sadzonki to najczęściej różne odmiany derenia jadalnego. Różnią się od siebie przede wszystkim okresem owocowania, więc warto posadzić kilka krzewów, tak, by mieć owoce przez cały sezon. Dodatkowo różnią się także poziomem plenności, wybarwieniem i wielkością owoców. Jeśli planujesz założenie ogrodu, sprawdź cennik najpopularniejszych roślin, dostępny w tym miejscu.

Roślina jest bardzo popularna na wschód od Polski, więc najczęściej można spotkać ukraińskie odmiany derenia jadalnego. To właśnie one zdobyły największe uznanie na światowym rynku i ich sadzonki są kupowane u nas najczęściej. Warto wiedzieć, że niektóre odmiany derenia jadalnego mają żółte owoce, jak ‘Flava’, lub kuliste i intensywnie wybarwione na czerwono, które bardzo przypominają wyglądem wiśnie.

Hodowcy prześcigają się w stworzeniu odmiany derenia jadalnego, która będzie najsmaczniejsza. Jeżeli szukasz rośliny kierując się głównie tym względem, to koniecznie zaopatrz się w sadzonki odmiany ‘Elegantnyj’ i ‘Wydubieckij’, które wyróżniają się gruszkowatym kształtem. Obie odmiany charakteryzują się nieco mniejszym wzrostem, ale jest to cena za wyższą plenność. Zwróć także uwagę na odmianę ‘Jolico’, która wyróżnia się nieco większymi owocami o lepszym, trochę mniej cierpkim smaku.

Na uwagę zasługuje także kilka odmian polskich, które świetnie są dostosowane do naszych warunków atmosferycznych. Dereń jadalny odmiany ‘Kresowiak’ ma największe, ciemnoczerwone owoce, podobnie ‘Kotula’, której owoce mają bardziej gruszkowaty kształt. Obie te odmiany dojrzewają pod koniec sierpnia i na początku września, jednak na gruncie polskim powstały także liczne odmiany późniejsze, jak na przykład ‘Podolski’, czy wyróżniająca się smakiem ‘Florianka’.

Sadzonki i stanowisko - dereń jadalny

Dereń jadalny ma stosunkowo małe wymagania glebowe. Toleruje większość rodzajów gleby – oczywiście najlepiej czuje się w lżejszej glebie o lekko zasadowym lub neutralnym odczynie, jednak w zasadzie może rosnąć wszędzie, nawet w bardzo ciężkim lub wapiennym podłożu. Toleruje piasek, przejściową suszę lub zamoczenie. W zasadzie można powiedzieć, że jest to roślina niezniszczalna – nic nie jest jej straszne, ani chłód, ani wiatr, ani niewłaściwe podłoże.

Podobnie sprawa wygląda w przypadku nasłonecznienia w ogrodzie. Roślina czuje się dobrze zarówno w bardziej, jak i mniej nasłonecznionym miejscu. Nie potrzebuje także specjalnych osłon. Dobrze przyjmuje się zarówno na stokach, jak i na płaskim podłożu.

Sadzenie derenia jadalnego w ogrodzie także nie jest szczególnie skomplikowane ani nie wymaga dużego doświadczenia. Jedyne, czego nie lubi to drzewo, to przesadzanie, dlatego warto wybrać miejsce dla rośliny po przemyśleniu. Sadzonki najczęściej są balotowane, można także kupić takie w doniczkach. To dobre wyjście, ponieważ te rośliny nie zahamowują wegetacji, i w przeciwieństwie do sadzonek z gołym korzeniem, lepiej się przyjmują. Najlepiej posadzić derenie jesienią, tak, by zdążyły się przyjąć przed zimą. Możliwe jest także sadzenie wiosenne, optymalnie tuż po rozpoczęciu okresu wegetacyjnego. Optymalna odległość między roślinami to 3-4 metry. W ogrodzie najczęściej rosną pojedynczo, jednak w większych uprawach w ogrodzie zakrojonych na szerszą skalę poleca się sadzenie rzędowe. Minimalna odległość między rzędami to 5 m. Poznaj także inne, najlepsze krzewy ozdobne do ogrodu.

Owoce derenia – wykorzystanie i przetwory

Owoc derenia jadalnego to prawdziwa skarbnica witamin i minerałów, dlatego od dawna już są znane jako lekarstwo na wiele schorzeń, szeroko stosowane w medycynie naturalnej. Owoc derenia jadalnego to przede wszystkim źródło witaminy C (bogatsze niż czarna porzeczka czy cytryna), a także P i A. Jest także sposobem na dostarczenie organizmowi żelaza, potasu, wapnia i fosforu, a także wielu antyoksydantów i przeciwutleniaczy. Dlatego zaleca się spożycie tego składnika – sam jest niezbyt smaczny, więc najczęściej wykorzystuje się przetwory – sok z derenia i nalewka z derenia są już znacznie smaczniejsze, a przy tym nadal są cennym źródłem wartościowych odżywczo składników. Przemrożone owoce derenia mogą być spożywane na surowo, ale ich walory smakowe w tej postaci pozostawiają wiele do życzenia.

Dereń jadalny to świetny sposób na anemię – jego zawartość żelaza jest naprawdę ogromna. W tym przypadku świetnie sprawdza się sok z derenia, który wspaniale sprawdza się w przypadku niedoboru tego składnika. Sok to także dobry sposób na przeziębienie – wysoka zawartość witaminy C zwiększa odporność i wspomaga organizm w pokonywaniu chorób. To zdecydowanie lepsze rozwiązanie niż herbata z cytryną.

Na uwagę zasługuje także dereniówka, czyli nalewka z derenia zrobiona na niezbyt mocnym alkoholu. Dereniówka z owoców derenia jest świetnym środkiem na żołądek i inne dolegliwości układu trawiennego. Przepis na nią nie jest skomplikowany i łatwy do znalezienia w Intrenecie. Ponieważ przyspiesza działanie metabolizmu i sprawdza się w przypadku zaburzeń przemiany materii, jego spożywanie poleca się osobom, które próbują dbać o linię. W tym przypadku można spożywać go w formie niskosłodzonego dżemu lub soku dodawanego do wody. Ma także działanie moczopędne, więc jednocześnie ogranicza zatrzymywanie się wody w organizmie.

Chociaż w ostatnim czasie dereń jadalny jest stosunkowo mało znany, warto zainteresować się tą rośliną i zaprosić ją do swojego ogrodu. Owoc derenia jadalnego ma niezwykłe właściwości lecznicze i z powodzeniem zastąpi garść suplementów diety. Nadaje się także do uprawy jako żywopłot, więc sprawdź także, jak go zaplanować, czego dowiesz się z tego artykułu.