Kwiaty ozdobne

Pochodzące z Ameryki Północnej przymiotno kanadyjskie rośnie dzisiaj na wszystkich kontynentach poza Antarktydą. W XVII wieku trafiło najpierw do francuskich ogrodów botanicznych jako roślina ozdoba, a potem rozprzestrzeniło się szybko na całą Europę, również na Polskę. Przymiotno kanadyjskie traktowane często jako chwast, posiada oryginalną, subtelną urodę, a młode liście są nawet jadalne.

Albicja jedwabista jest niewielkim drzewem, którego urodę trudno jest przecenić - biało-różowe pędzelki kwiatów nadają jej egzotycznego uroku, a filigranowe liście tańczą przy najlżejszym powiewie wiatru. Nazwa rodzajowa upamiętnia Filippo degli Albizzi, florenckiego przyrodnika, który jako pierwszy przywiózł roślinę z Konstantynopola do Europy w połowie XVIII wieku. Epitet gatunkowy julibrissin oznacza w języku perskim „jedwabny kwiat” i nawiązuje do długich pręcików, przypominających jedwabne nici.

Wydmuchrzyca piaskowa jest rodzimym gatunkiem trawy, spotykanym na wydmach nadmorskich nad Bałtykiem. W ogrodach jest sadzona jako roślina ozdobna. Gęste kępy mocnych źdźbeł trawy tworzą efektowne akcenty w ogrodzie i budzą nadmorskie wspomnienia.

Gorczyca polna jest przykładem uprawnej rośliny, która zastąpiona innymi gatunkami o lepszych właściwościach, jest teraz uznawana przez rolników za chwast. Odkładając na bok uprzedzenia, warto zauważyć w gorczycy polnej subtelną urodę złotych kwiatów oraz przydatność w kuchni pąków kwiatowych i liści.

Na naturalnych stanowiskach w tropikalnej Afryce rącznik pospolity dorasta do 13 m wysokości i jest niewielkim drzewem albo krzewem. W naszych warunkach jest uprawiany jako efektowna roślina jednoroczna. Nasiona Ricinus communis przypominają kleszcza pospolitego Ixodes ricinus, stąd zbieżność nazw, nie wiadomo tylko, czy kleszcza nazwano tak ze względu na podobieństwo z nasionami rośliny, czy odwrotnie.

Gajowiec żółty albo jasnota gajowiec to rodzimego pochodzenia bylina spotykana często w liściastych lasach. Ze względu na obficie rozwijające się żółte kwiaty i dekoracyjne liście, roślina jest sadzona również w ogrodach. Doskonale sprawdza się jako bylina okrywowa pod koronami drzew.

Kosmos pierzasty jest jednoroczną rośliną z subtropikalnych obszarów Meksyku. Jego filigranowe kwiaty w spokojnych odcieniach należą do najpiękniejszych kwiatów letnich w ogrodzie. Nazwa rodzajowa pochodzi od greckiego słowa kosmos = „harmonijnie uporządkowany wszechświat” lub kosmo = "ozdoba, ornament".

W odróżnieniu od innych traw z tego rodzaju botanicznego, które są bylinami, ta wiechlina jest rośliną jednoroczną, jednak w korzystnych warunkach może czasem przezimować. Tworzy luźne kępy i dobrze rośnie nawet w miejscach wydeptywanych, na przykład na ścieżkach.

Szkarłatka jagodowa przybyła do nas z Azji Południowo-Wschodniej jako roślina ozdobna. Potocznej nazwy "szkarłatka jadalna" nie należy traktować całkiem dosłownie, ponieważ niektóre części rośliny uchodzą za trujące, a poza tym przypisuje się jej działanie psychoaktywne. W Chinach roślina była znana i wykorzystywana do celów leczniczych i spożywczych już 3000 lat temu.

Sadziec konopiasty jest byliną rodzimego pochodzenia, co gwarantuje całkowitą mrozoodporność i łatwość uprawy. Kwiaty sadźca przyciągają do ogrodu roje pszczół, trzmieli i motyli. Nazwę rodzajową wywodzi się zwyczajowo od imienia króla Pontu Eupatora, który miał tę roślinę jako pierwszy stosować na choroby wątroby.

Ze swoimi dużymi kwiatami w różnych odcieniach żółci, pomarańczu i czerwieni, nasturcja większa wnosi do każdego ogrodu bardzo wyraziste akcenty. Powstała jako hybryda na zachodzie Ameryki Południowej. Od XVII wieku jest uprawiana w Europie. Chociaż w swojej ojczyźnie rośnie jako bylina, u nas jest rośliną jednoroczną.

Nazwa "czosnek słoniowy" jest z jednej strony bardzo trafna, z drugiej zaś nieco myląca, ponieważ tej roślinie bliżej jest pod względem botanicznym do pora niż do zwykłego czosnku. Faktem jest, że czosnek słoniowy tworzy bardzo duże główki, które mogą ważyć do 400-500 g. Ma smak łagodniejszy od czosnku i może być spożywany na surowo albo w przetworzonej postaci.

Przetacznik perski jest gatunkiem kaukaskiego pochodzenia, który sprowadzony 200 lat temu do ogrodu botanicznego w Niemczech, zdziczał i rozprzestrzenił się szybko w całej Europie. Chociaż jest często spotykany zwłaszcza na polach uprawnych, to ze swoimi delikatnymi, niebieskimi kwiatami może pełnić również rolę ogrodowej dekoracji.

Bakopa drobnolistna jest byliną stosowaną od wieków w tradycyjnej medycynie indyjskiej, jako środek na poprawę pamięci i koncentracji oraz jako roślina ozdobna. W naszych warunkach bakopa drobnolistna nie jest zimoodporna i musi spędzić chłodne miesiące w jasnym i bardzo ciepłym pomieszczeniu. Przez cały rok musi mieć zapewnione wilgotne podłoże.

Tojeść kropkowana jest byliną od dawna zadomowioną u nas i spotykaną w wilgotnych zaroślach i nad brzegami wód. Jest uprawiana w ogrodach ze względu na efektowne, zebrane w górnej części łodygi żółte kwiaty. Nazwa rodzajowa odnosi się do greckiego wodza Lysimachosa (Lizymacha), diadocha Aleksandra Wielkiego, który według legendy jako pierwszy odkrył tę roślinę.

Pałka szerokolistna jest byliną z długim kłączem, rosnącą nad brzegami wód i tworzącą rozległe szuwary. Zarówno kłącza, jak i pędy, kwiatostany oraz nasiona tej rośliny są jadalne. Na dodatek może pełnić w ogrodzie funkcję dekoracyjną.

Kapusta sitowata znana potocznie jako musztardowiec, chińska musztarda albo kapusta sarepska jest rośliną jednoroczną ze znanej rodziny kapustowatych. Liście mogą być wykorzystywane jako warzywo, nasiona jako przyprawa, a cała roślina z żółtymi kwiatami ma również walory dekoracyjne. Do Polski przybyła dopiero w XIX wieku.

Protea królewska jest afrykańskim krzewem, którego wielkie, gwiazdowate kwiatostany wyróżniają się niebanalną urodą. Ich zmienność od szyszkowatego kształtu pąków do miseczek rozwiniętych kwiatostanów uzasadnia nazwę rodzajową, nadaną na cześć Proteusza, morskiego bóstwa zdolnego do zmiany postaci. Charakterystyczne, srebrzyste uwłosienie liści, rośliny tłumaczy polską nazwę.

Cytryna zwyczajna pochodzi pierwotnie z Chin, gdzie cieszy się wielowiekową tradycją uprawy i jest jednym z najstarszych drzew owocowych. Powstała prawdopodobnie ze skrzyżowania dwóch gatunków rodzaju cytrus i w stanie dzikim nigdzie nie występuje. Do Europy trafiła w średniowieczu. W naszych warunkach może kwitnąć i owocować w doniczce.

Glorioza wspaniała jest egzotycznym pnączem o wyjątkowo dekoracyjnych kwiatach. Duże, efektowne kwiaty mają pofalowane płatki, które przypominają szkarłatne płomienie, żółte na dole. Jako roślina tropikalna glorioza uwielbia ciepło i wilgoć.

Jasnota plamista jest rodzimego pochodzenia byliną z podziemnymi rozłogami. Od niemal identycznej jasnoty białej różni się kolorem kwiatów. W przeciwieństwie do podobnej jasnoty purpurowej warga kwiatu tego gatunku jest charakterystycznie plamista - stąd epitet gatunkowy. Jest rośliną miododajną.

Przymiotno białe zostało przywiezione z Ameryki Północnej do Europy jako roślina ozdobna. Ponieważ roślina bardzo łatwo się rozsiewa, rozprzestrzeniła się od tego czasu po całym kontynencie, stając się w niektórych regionach inwazyjnym neofitem. Biorąc pod uwagę subtelną urodę jego kwiatów i długi okres kwitnienia, warto przywrócić mu czasem w ogrodzie jego pierwotną rolę dekoracyjną.