Rośliny o przyjemnym zapachu

Wiciokrzew pomorski jest rodzimym pnączem, jednak rzadko spotykanym w naturalnym środowisku i podlegającym ochronie. Odznacza się nieprzeciętną urodą kwiatów i owoców, a na dodatek stanowi źródło pożywienia dla owadów i ptaków. Do wzrostu potrzebuje podpory.

Kielichowiec wonny pochodzi z południowego wschodu Ameryki Północnej i jak wskazuje botaniczna nazwa gatunkowa (floridus) jest również zadomowiony na Florydzie. Nie tylko kwiaty, ale również kora tego krzewu pachnie przyjemnie cynamonem, kamforą i goździkami. Zmiażdżone świeże pędy kielichowca stanowią naturalny środek odstraszający komary i inne uciążliwe owady.

Krokosmia ogrodowa jest mieszańcem Crocosmia aurea i Crocosmia pottsii wyhodowanym we Francji pod koniec XIX wieku. Kłosowate kwiatostany tej krokosmii przypominają nieco frezję. W odróżnieniu od mieczyka, jej bulwy mają szanse na zimowanie w gruncie. Liczne odmiany hodowlane rozwijają duże kwiaty żółte, pomarańczowe albo czerwone.

Jednoroczna smagliczka nadmorska jest niską rośliną tworzącą gęste poduszki obsypane drobnymi kwiatkami. Przeważnie białe, a czasami różowe albo fioletowe kwiaty smagliczki, roztaczają delikatny, miodowy zapach. Oprócz formy botanicznej, w ogrodach spotyka się liczne kultywary smagliczki nadmorskiej o różnych kolorach kwiatów.

Nazwa żarnowca miotlastego, zarówno polska, jak i łacińska, odnosi się do zwisających pędów, z których kiedyś wyrabiano miotły. Ten będący w powszechnym użyciu sprzęt domowego użytku przeszedł wprawdzie do historii, ale za to żarnowiec miotlasty awansował do roli krzewu ozdobnego.

Pochodząca z Ameryki bylina o silnie pachnących kwiatach ma botaniczną nazwę Asclepias syriaca, chociaż z Syrią nie ma nic wspólnego. Trojeść amerykańska wzięta była początkowo za bliskowschodnią toinę, do której jest podobna. Linneusz odniósł ją do właściwego rodzaju, ale stary epitet gatunkowy "syriaca" pozostawił.

Róża wielokwiatowa została sprowadzona do Europy z Dalekiego Wschodu pod koniec XVIII wieku i szybko stała się cennym gatunkiem o wielu odmianach. Miała wielkie znaczenie w tworzeniu nowych odmian i całej grupy róż wielokwiatowych albo rabatowych. Małe, pachnące kwiaty rozwijają się obficie na ubiegłorocznych pędach. Doskonale nadaje się do tworzenia ogrodowych kompozycji.

Róża damasceńska zalicza się do bardzo starych gatunków róż, na wyspie Samos była hodowana już ponad 3000 lat temu. Urzekający zapach róż damasceńskich był opisywany w Księdze 1001 Nocy. Do europejskich ogrodów trafiły w XIII wieku przywiezione przez krzyżowców. Pod względem botanicznym róża damasceńska jest prawdopodobnie hybrydą róży francuskiej (R. gallica) i róży fenickiej (R. phoenicia).

Mydlnica lekarska jest znana od wieków jako roślina lecznicza, ale wielką popularność i nazwę zawdzięcza właściwościom piorącym. Odwary z korzeni mydlnicy były kiedyś powszechnie stosowane do prania szczególnie delikatnych tkanin i koronek. Ze względu na swoje kwiaty, mydlnica lekarska jest również rośliną ozdobną w ogrodzie.

Rozmaryn lekarski jest aromatycznym, wiecznie zielonym półkrzewem z regionu śródziemnomorskiego. Jako roślina lecznicza i przyprawowa rozmaryn był tam uprawiany już w starożytności. Botaniczna nazwa rodzajowa pochodzi od łacińskiego ros = "rosa" i marinus = "morze" i znaczy „rosa morza”, co wskazuje na częste występowanie rośliny na wybrzeżu morskim.

Koniczyna biała byliną często spotykaną na łąkach, pastwiskach i trawnikach. Właściciele wypielęgnowanych trawników zwykle nie są jej widokiem zachwyceni. Niesłusznie, ponieważ białą koniczynę uwielbiają pszczoły i inne owady, a poza tym posiada właściwości lecznicze i jest cenną karmą dla zwierząt.

Oliwnik wąskolistny jest malowniczym krzewem, wyrastającym czasem na niewielkie drzewo, który wnosi do ogrodu powiew Południa. W rejon śródziemnomorski został sprowadzony w XVII wieku z centralnej Azji, skąd się szeroko rozprzestrzenił. Doskonale czuje się również w naszych warunkach.

Jabłoń 'Szara Reneta' jest starą odmianą jabłoni domowej, wyhodowaną w XVII wieku we Francji. Odznacza się silnym wzrostem, okrągłą koroną i niepowtarzalnym, oryginalnym smakiem owoców. Jabłka nie są szczególnie efektowne z wyglądu, ale doskonałe do bezpośredniego spożycia i do przetworów.

Szachownica cesarska jest jedną z najbardziej efektownych przedstawicielek rodziny liliowatych. Rozwija duże kwiaty w kolorze żółtym, pomarańczowym i czerwonym. W odróżnieniu od innych lilii, są one skierowane pionowo w dół, jakby zawieszone na łodydze. Nazwa rodzajowa rośliny Fritillaria pochodzi od łacińskiego słowa fritillus = „kubek do gry w kości” i nawiązuje do formy kwiatu.

Smagliczka skalne wnosi do wiosennego ogrodu piękne, złote akcenty i doskonale nadaje się do wypełnienia suchych miejsc. W naturze występuje w górach na skałach zasadowych, w Polsce wyłącznie w Pieninach. Jako roślina ozdobna jest uprawiana również w formie odmian z pełnymi kwiatami.

W swojej tropikalnej ojczyźnie żeniszek meksykański rośnie jako półkrzew, jednak w naszych warunkach jest uprawiany zwykle jako jednoroczna roślina ozdobna, nawet jeśli możliwe jest zimowanie. Swoją botaniczną nazwę rodzajową Ageratum zawdzięcza właściwościom kwitnienia: greckie słowo „ageratos” oznacza „wieczną młodość” i odnosi się do długiego okresu rozwijania delikatnych, niebieskofioletowych kwiatów.

Pochodząca z Ameryki Północnej glediczja trójciernista jest drzewem o filigranowych liściach, pachnących kwiatach i oryginalnych owocach w formie strąków. 'Sunburst' jest odmianą o złocistożółtych liściach w okresie wzrostu. Nieco dziwna nazwa rodzajowa drzewa pochodzi od nazwiska niemieckiego botanika Johanna Gottlieba Gleditsch'a.

Grujecznik japoński jest bardzo dekoracyjnym drzewem o ciekawym pokroju i efektownym przebarwieniu liści. Oryginalną cechą grujecznika japońskiego jest roztaczany przez jego liście zapach cynamonu i karmelu, albo przyprawy do pierników. Botaniczna nazwa rodzajowa wskazuje na podobieństwo liści grujecznika do judaszowca - Cercis.

Złocistożółte kwiaty pierwiosnka lekarskiego zwiastują w ogrodzie nadejście wiosny. Poza subtelną urodą posiada on jeszcze jedną ważną zaletę: jest rośliną rodzimego pochodzenia. Pierwiosnek lekarski jest byliną o skromnych wymaganiach i łatwą w uprawie.

Budleja skrętolistna rozwija kuliste grona kwiatów wzdłuż zeszłorocznych pędów. Całkowicie pokrywają długie pędy, przypominając sznury fioletowych korali. Pachnące kwiaty wabią owady, stąd popularna w wielu językach nazwa "motyli krzew". W odróżnieniu od innych gatunków budlei ta jest wyjątkowo mrozoodporna.

Metrowej wysokości szałwia muszkatołowa wnosi do ogrodu efektowną urodę kwiatów i korzenny zapach. W pierwszym roku po wykiełkowaniu rozwija rozetę liści, a w drugim roku wiechowate, rozgałęzione kwiatostany. Na odpowiednich stanowiskach odnawia się skutecznie z samosiewu, samodzielnie przedłużając swój pobyt w ogrodzie.

Odporna na mróz i mało wymagająca wiśnia wonna jest sadzona w ogrodach jako drzewo ozdobne. Wiosną oczarowuje bogactwem kwiatów i ich mocnym, przyjemnym zapachem. Cierpkie owoce wiśni wonnej nie nadają się wprawdzie do spożycia, ale w zachodniej Azji jej mielone nasiona są od wieków używane jako przyprawa o nazwie "mahaleb", co znalazło odbicie w botanicznej nazwie gatunkowej.