Jadalne owoce

Jagoda kamczacka, nazywana borówką kamczacką, tak naprawdę jest odmianą wiciokrzewu sinego i z borówkami w żaden sposób nie jest spokrewniona. Wydłużone owoce-pestkowce przypominają kolorem i smakiem jagody borówki amerykańskiej - stąd nazwa. Krzew jest odporny na mróz i bez problemu może być uprawiany w naszych ogrodach.

Uprawiany od tysięcy lat groch zwyczajny (Pisum sativum) znany jest w rozmaitych podgatunkach i odmianach. Chrupiący i słodki groszek cukrowy nadaje się w całości do spożycia na surowo. Jego płaskie strąki są pozbawione pergaminowej wyściółki. Nasiona są małe, ale słodkie i można zjadać całe strąki z nasionami. Jak wynika z pełnej nazwy botanicznej (Pisum sativum subsp. sativum convar. axiphium), groszek cukrowy jest odmianą podgatunku grochu zwyczajnego.

Pochodząca z Azji Mniejszej i Bałkanów śliwa wiśniowa jest niskim drzewem sadzonym w ogrodach często w formie szpalerów i żywopłotów. Razem z rozwojem liści albo krótko przedtem, całe drzewo pokrywa się gęstą chmurą białych kwiatów. Używana potocznie nazwa ałycza pochodzi od azerskiego słowa aluča i znaczy "mała śliwka".

Róża dzika jest krzewem rodzimego pochodzenia o subtelnej urodzie pachnących, pięciopłatkowych kwiatów. Dojrzałe owoce są znanym od wieków, cennym surowcem zielarskim i źródłem ogromnej ilości witaminy C. Płatki kwiatowe można kandyzować albo przerabiać na konfitury i herbatki.

Orzech włoski trafił do naszej części Europy prawdopodobnie w czasach Cesarstwa Rzymskiego. Rośnie jako długowieczne, rozłożyste drzewo o krótkim, wygiętym zwykle pniu. Okazała korona składa się z licznych, poskręcanych gałęzi. Orzech włoski jest w ogrodzie nie tylko ozdobą, ale też źródłem smacznych orzechów.

Pomidor, bliski krewniak ziemniaka i papryki, trafił do Europy na początku XVI wieku. Uprawiany początkowo w celach dekoracyjnych, znalazł w końcu szerokie uznanie dla swoich smacznych i zdrowych owoców. Duże zainteresowanie ogrodników pomidorem spowodowało pojawienie się licznych odmian, które dla orientacji podzielono na grupy. Jedną z takich grup stanowią pomidory drobnoowocowe, nazywane koktajlowymi, o małych jagodach zebranych w grona.

Ogórek kiwano, jest najbardziej egzotycznym warzywem z rodziny dyniowatych, który może być uprawiany również w naszych warunkach klimatycznych, chociaż raczej nie bezpośrednio na rabacie. Ma duże wymagania cieplne i rośnie dopiero w temperaturze powyżej 15 stopni. Trochę dziwna nazwa ogórka pochodzi od słów "kiwi" i "banan", które to owoce przypomina smakiem.

Cytryniec chiński jest mrozoodpornym pnączem o zastosowaniu zarówno dekoracyjnym, jak i spożywczym. Chińczycy nazywają go owocem o pięciu smakach, ponieważ okrywa owocu, miąższ i nasiona są jednocześnie słodkie, słone, gorzkie, cierpkie i kwaśne. Na Dalekim Wschodzie cytryniec chiński jest też popularną rośliną leczniczą.

Morwa czarna uwodzi właścicieli ogrodu atrakcyjnym wyglądem oraz podobnymi do jeżyn owocami. Drzewo pochodzi prawdopodobnie z Persji i cenione było już w starożytności. Do Europy sprowadzono morwę czarną na początku XVI wieku. Jest zdecydowanie mniej mrozoodporna niż jej krewniaczka morwa biała.

Porzeczka czarna jest uprawiana w ogrodach od kilku wieków, doczekała się też licznych odmian, różniących się wielkością owoców, smakiem i okresem dojrzewania. Krzew występuje w Polsce również w środowisku naturalnym. Porzeczka czarna jest nie tylko krzewem owocowym, ale również rośliną ozdobną.

Pigwowiec japoński, błędnie nazywany czasem pigwą, łączy z pigwą pospolitą tylko rodzinne pokrewieństwo. Wnosi on do ogrodu jaskrawe kolory kwiatów wiosną, dekoracyjne i jadalne owoce latem, oraz wartościowe pożywienie dla owadów. Na dodatek jest mało wymagający i wszechstronny w zastosowaniu.

Morela pospolita była uprawiana na terenie Armenii już w epoce miedzi i ten rejon przyjmuje się często za jej ojczyznę - stąd łacińska nazwa gatunkowa. W naszych ogrodach lubiące ciepło drzewa moreli nie są często spotykane. Ich kwiaty są wrażliwe na spóźnione przymrozki, a pędy i pnie młodych drzewek na przemarzanie.

Głóg dwuszyjkowy jest gatunkiem drzewa rodzimego pochodzenia. Łączy go pokrewieństwo nie tylko z jabłonią, gruszą, czy śliwą, ale też z poziomką, wiązówką i różą. Zebrane w baldachogrona kwiaty mają pięć płatków, wiele pręcików i jeden słupek z dwiema szyjkami — co tłumaczy nazwę gatunkową.

Mandarynka jest rośliną cytrusową uprawianą w Chinach już od kilku tysięcy lat. W naszych warunkach może rosnąć tylko w mieszkaniu, gdzie jednak ładnie kwitnie i owocuje. W odróżnieniu od innych drzew cytrusowych mandarynka nie ma na pędach kolców.

Nektarynka jest naturalną odmianą brzoskwini zwyczajnej o gładkiej jak śliwka skórce. Za brak charakterystycznego meszku na owocach odpowiada genetyczna mutacja. Nektarynki znane od wieków w Chinach i Persji od niedawna zyskały popularność również u nas i doczekały się wielu kultywarów.

Opuncja figowa jest meksykańskim sukulentem, który w naszych warunkach może być uprawiany tylko jako roślina doniczkowa. Rozwija duże, żółte kwiaty, a potem słodkie i soczyste owoce. Jest jedynym gatunkiem opuncji uprawianym w regionie śródziemnomorskim.

Papryka roczna jest uprawiana w wielu odmianach, a jej owoce są używane jako popularne warzywo albo przyprawa. Wprawdzie w naszych warunkach papryka jest rzeczywiście traktowana jako roślina jednoroczna, to jednak w swojej ojczyźnie wyrasta na okazały półkrzew. Mylący epitet gatunkowy oznacza w botanice tyle, że roślina może się rozmnażać wegetatywnie w jednym sezonie wegetacyjnym.

Róża pomarszczona została sprowadzona do Europy ze wschodniej Azji jako krzew ozdobny i szybko rozprzestrzeniła się, uciekając z ogrodów. Wyhodowano wiele odmian dekoracyjnych pochodzących z tego gatunku. Róża jest odporna na mróz i choroby, kwitnie przez całe lato, a na dodatek jej owoce są jadalne i bogate w witaminę C.

Soja warzywna jest rośliną strączkową uprawianą w Chinach od kilku tysięcy lat. Jej nasiona odznaczają się wysoką zawartością białka i tłuszczu. Olej sojowy używany jest do celów spożywczych i w medycynie. Motylkowate kwiaty soi warzywnej mają kolor fioletowy.

Głóg jednoszyjkowy jest rodzimym gatunkiem, jego pięciopłatkowe kwiaty mają słupek z pojedynczą szyjką, a owoce zawsze pojedyncze nasiona. Owoce głogu są jadalne, kwiaty i owoce mają znane od dawna działanie lecznicze. Głóg jednoszyjkowy może z powodzeniem pełnić rolę dekoracyjną albo funkcję trudnego do przebycia żywopłotu.

Jarząb pospolity jest niewielkim drzewem rodzimego pochodzenia jakby stworzonym do ogrodu. Najpierw ozdobę stanowią pachnące, białe baldachogrona kwiatów, a potem czerwone korale owoców. Liście przebarwiają się jesienią na złotożółty albo żółtoczerwony kolor. Owoce nadają się do spożycia po przemrożeniu albo blanszowaniu.

Malus 'Royalty' jest kanadyjską selekcją jabłoni purpurowej, równie szlachetną jak jej nazwa. Jest powoli rosnącym drzewem o połyskliwych, czerwonych liściach i rozwijających się w maju bordowych kwiatach. Niezwykle dekoracyjny efekt rajskiej jabłoni wzmacniają jeszcze małe, czerwone owoce, długo utrzymujące się na gałęziach.