Jadalne owoce

Czereśnia 'Kordia' jest odmianą pochodzenia czeskiego i należy do najchętniej uprawianych ze względu na smaczne i duże owoce. Pestkowce są karminowoczerwone, sercowate w formie, aromatyczne i mało podatne na pękanie. Czereśnie 'Kordia' są idealne zarówno do bezpośredniego spożycia, jak i na przetwory.

Porzeczka zwyczajna jest krzewem zachodnioeuropejskiego pochodzenia, który na pozostałym obszarze występuje w uprawie albo w formie zdziczałej. Uprawę odmian hodowlanych porzeczki zwyczajnej rozpoczęto już w XV wieku w ogrodach przyklasztornych. Spotykane dzisiaj odmiany ogrodowe są zwykle krzyżówkami Ribes rubrum z innymi gatunkami.

Parasolowata korona sosny pinii wprowadza do ogrodu śródziemnomorski nastrój. W swojej ojczyźnie sosna pinia dorasta do 15-25 m wysokości, u nas osiąga znacznie skromniejsze wymiary. Na drzewie występują dwa rodzaje igieł: krótkie młodociane i właściwe o długości ok.15 cm. Jadalne nasiona znane są jako orzeszki piniowe.

Śliwa tarnina jest krzewem rodzimego pochodzenia, bardzo cennym pod względem ekologicznym. Gęste zarośla tarniny stanowią miejsca lęgowe i kryjówki dla licznych ptaków i małych ssaków. Kuliste, granatowe owoce są jadalne i nadają się na przetwory. Kwiaty posiadają właściwości lecznicze.

Śliwa 'Węgierka' jest starą odmianą hodowlaną śliwy domowej, pochodzącą prawdopodobnie z Azji Mniejszej. Do Polski przywędrowała najpewniej z Węgier, stąd jej nazwa. Bardzo cenione owoce śliwki węgierki nadają się doskonale zarówno do spożycia na surowo, jak i do rozmaitych przetworów.

Ze swoimi dużymi kwiatami w różnych odcieniach żółci, pomarańczu i czerwieni, nasturcja większa wnosi do każdego ogrodu bardzo wyraziste akcenty. Powstała jako hybryda na zachodzie Ameryki Południowej. Od XVII wieku jest uprawiana w Europie. Chociaż w swojej ojczyźnie rośnie jako bylina, u nas jest rośliną jednoroczną.

Cytryna zwyczajna pochodzi pierwotnie z Chin, gdzie cieszy się wielowiekową tradycją uprawy i jest jednym z najstarszych drzew owocowych. Powstała prawdopodobnie ze skrzyżowania dwóch gatunków rodzaju cytrus i w stanie dzikim nigdzie nie występuje. Do Europy trafiła w średniowieczu. W naszych warunkach może kwitnąć i owocować w doniczce.

Pigwa pospolita forma gruszkowata, potocznie nazywana pigwą gruszkową, nie jest wbrew pozorom żadną krzyżówką pigwy z gruszą. Jest to po prostu grupa odmian wyróżniających się formą owoców przypominającą gruszki. Odmiany o okrągłych owocach nazywane są pigwą jabłkową.

Granat właściwy jest krzewem albo niewielkim drzewem uprawianym na Bliskim Wschodzie w celach kulinarnych i leczniczych już od tysięcy lat. Nazwa rodzajowa wywodzi się z łacińskiego puniceus = "punicki (fenicki)", co sugeruje miejsce pochodzenia, a gatunkowa od granum = "ziarna, nasiona" i odnosi się do wielkiej liczby nasion w owocach. W naszych warunkach granat nadaje się tylko do uprawy doniczkowej.

Czarne jagody zbierane prosto z krzaczka są nie tylko bardzo smaczne, ale i zdrowe. Borówki uprawiane w ogrodach są zwykle odmianami borówki wysokiej. Ta krewniaczka naszej borówki czarnej dorasta do 2,5 m wysokości i ma znacznie większe owoce. Kto jednak może stworzyć na swojej działce warunki zbliżone do leśnych, może z powodzeniem delektować się latem świeżymi jagodami czernicy. Krzewinka z białoróżowymi kwiatami, a potem zmieniającymi barwę owocami - od zielonych, przez czerwone do prawie czarnych - przez cały sezon wygląda bardzo dekoracyjnie.

Odmiana 'Polana' maliny właściwej została wyhodowana pod koniec ubiegłego wieku przez polskich ogrodników. Malina 'Polana' powtarza owocowanie, to znaczy, że wiosną z dolnych odcinków pędów wyrastają nowe przyrosty z kwiatami, a owoce dojrzewają na przełomie czerwca i lipca, latem zaś kwiaty tworzą się na pędach jednorocznych i owoce można zbierać od połowy sierpnia aż do listopada. Jest odporna na choroby i łatwa w uprawie.

Krzyżowanie gatunków w obrębie rodzaju botanicznego jest możliwe i wynikiem takiego zabiegu jest hybryda maliny właściwej (Rubus idaeus) z jeżyną krzewiastą (Rubus fruticosus) - nazywana malinojeżyną. Angielska nazwa tayberry albo niemiecka Taybeere pochodzi od rzeki Tay, płynącej w pobliżu szkockiego Dundee, gdzie sześćdziesiąt lat temu wyhodowano malinojeżynę.

Rokitnik zwyczajny przywędrował do nas prawdopodobnie z centralnej Azji po okresie zlodowacenia. Był pewnie pierwszym krzewem, który zasiedlał ogromne, puste, piaszczyste obszary. Przyzwyczaił się do nieograniczonej ilości światła i nie znosi żadnego ocienienia. Wyparty z czasem przez lasy, znalazł swoją niszę na nadmorskich wydmach oraz w naszych ogrodach.

Czereśnia 'Regina' jest niemiecką odmianą, która od lat cieszy się wielką popularnością. Owoce są bardzo duże, sercowate, ciemnoczerwone. Dojrzewają dość późno, są smaczne i soczyste. Duże, pachnące kwiaty stanowią wiosenną ozdobę ogrodu.

Gryka zwyczajna ma swoją ojczyznę w Indiach, Chinach i Nepalu, gdzie była uprawiana już przed tysiącami lat. Należy do grupy tak zwanych zbóż rzekomych. Te rośliny wytwarzają nasiona podobne do ziaren zbóż, ale nie są jak one trawami. Gryka jest cenną rośliną miododajną i leczniczą.

Uprawiany w Indiach już przed tysiącami lat ogórek siewny rozprzestrzenił się we wszystkich strefach klimatycznych. Forma botaniczna ogórka jest jednopienna, to znaczy, na jednej roślinie rozwijają się kwiaty męskie i żeńskie. Nowoczesne, wydajne odmiany tworzą tylko kwiaty żeńskie, z których rozwijają się owoce bez zapylenia, partenokarpiczne.

Szałwia hiszpańska jest jednoroczną rośliną, która była uprawiana przez rdzennych mieszkańców dzisiejszego Meksyku już kilka tysięcy lat temu. Nazwę gatunkową nadał błędnie Linneusz, ponieważ sprowadzana z Meksyku roślina była uprawiana również w Hiszpanii. Nasiona szałwii hiszpańskiej mogą być użyte do celów spożywczych.

Cyfomandra grubolistna, nazywana tamarillo, jest niewielkim zimozielonym drzewem z rodziny psiankowatych. Jadalne owoce są podobne do spokrewnionego z tamarillo pomidorem, jednak mają inną konsystencję i smak. W naszych warunkach uprawa tej rośliny jest możliwa tylko w pojemnikach, które muszą zimować w ciepłym pomieszczeniu.

Oliwka europejska jest zimozielonym drzewem, które dla cennych owoców zaczęto uprawiać już kilka tysięcy lat temu. Drzewo oliwne jest symbolem słonecznego Południa; uprawiane w doniczce wnosi na taras śródziemnomorski nastrój. Oliwka nie jest niestety odporna na mróz i w naszych warunkach trzeba jej zapewnić zimowanie w ciepłym pomieszczeniu.

Bogate w witaminy i cenione od tysiącleci w azjatyckiej medycynie owoce kolcowoju chińskiego zyskały sławę jako superfood. Handlowa nazwa "jagody goji" pochodzi od chińskiego "gouqi". Krzew jest odporny na mróz i z powodzeniem może być uprawiany w naszych ogrodach również w celach dekoracyjnych.

Akebia pięciolistkowa jest dalekowschodnim pnączem, wieloletnim i szybko rosnącym. W cieplejszych regionach może być zimozielona. Doskonale nadaje się do obsadzania altan ogrodowych, pergol i rozmaitych podpór. Jadalne owoce akebii w naszych warunkach raczej nie dojrzeją.

Fasolnik chiński jest egzotycznym warzywem strączkowym o kilkumetrowych pędach i bardzo długich strąkach. Jest uprawiany dla niedojrzałych strąków, podobnie jak popularna fasola szparagowa. Owoce fasolnika chińskiego są pozbawione włókien i bardzo smaczne. Za pewną wadę można uznać wysokie oczekiwania rośliny w stosunku do temperatury oraz nasłonecznienia.