Rośliny o przyjemnym zapachu

Rosnąca w górskich wąwozach w Japonii tawułka jest jedną z najbardziej popularnych bylin ogrodowych. Ozdobę tawułki japońskiej stanowią pierzaste, ciemnozielone liście oraz wcześnie rozwijające się stożkowate wiechy białych kwiatów. Doskonale nadaje się do miejsc trwale wilgotnych oraz zacienionych. W uprawie można spotkać wiele odmian o kwiatach w odcieniach różu i czerwieni.

Sadziec purpurowy jest jedną z najbardziej okazałych bylin ogrodowych. W naturze rośnie w wilgotnych lasach i zaroślach na wschodzie Ameryki Północnej. Ozdobę rośliny stanowią różowe lub purpurowe kwiaty zebrane w gęste baldachogrona. Stanowią cenne źródło pokarmu dla motyli, pszczół i innych owadów.

Trojeść krwista jest byliną z podmokłych terenów Ameryki Północnej. Ozdobę roślinę najpierw stanowią pachnące wanilią, różowe kwiaty zebrane w kuliste kwiatostany, a późnym latem owocostany z okazałymi wrzecionowatymi torebkami. Doskonale nadaje się do sadzenia na brzegach zbiorników wodnych oraz w miejscach podmokłych.

Orszelina olcholistna pochodzi z wilgotnych lasów Ameryki Północnej, gdzie rośnie od Maine do Florydy. Ozdobę krzewu stanowią okazałe grona białych kwiatów, słodki zapach, zwarty pokrój oraz jaskrawe kolory jesiennych liści. Nazwa rodzajowa i gatunkowa rośliny nawiązuje do olchy, z którą łączy orszelinę tylko podobieństwo liści. Poza formą botaniczną istnieją odmiany o kwiatach różowych i czerwonych.

Mieszaniec kwaśnej mandarynki (Citrus reticulata) z kumkwatem japońskim (Fortunella japonica), nazywany kalamondyną albo kwaśną pomarańczą, powstał w Chinach prawdopodobnie jako naturalna hybryda. To miniaturowe drzewko cytrusowe można uprawiać w mieszkaniu, gdzie przez cały rok cieszy oko subtelnymi kwiatami i pięknymi, pomarańczowymi owocami. Owoce są jadalne i chociaż niezbyt smaczne, możne jeść je razem ze słodką skórką.

Perełkowiec drobnolistny, nazywany też szupinem albo soforą drobnolistną, pochodzi z Nowej Zelandii i należy do rodziny bobowatych, znanej z symbiozy z bakteriami brodawkowymi. W swojej ojczyźnie dorasta do 8 m wysokości i szerokości, jednak w naszych warunkach może być uprawiany tylko w doniczkach. Ozdobę stanowią rozwijające się bujnie w kwietniu złote, motylkowate kwiaty oraz długie liście złożone z ustawionych parami małych owalnych listków.

Wończa różnolistna jest zimozielonym krzewem o wonnych kwiatach, a jej ojczyzną są centralne i południowe wyspy Japonii oraz Tajwan. Przypomina ostrokrzew kolczasty i była nawet początkowo opisana jako Ilex heterophylla, zanim trafiła do rodzaju Osmanthus. Oba krzewy bez kwiatów można łatwo rozróżnić po układzie liści: naprzeciwległym u osmantusa i naprzemianległym u ostrokrzewu.

Tuberoza bulwiasta, nazywana tuberozą wonną, jest niezwykłą rośliną o wyjątkowo pięknym, intensywnym zapachu kwiatów. Kwiaty tej byliny nie są szczególnie okazałe, ale w ich niepowtarzalnym aromacie można doszukać się jednocześnie konwalii, jaśminu i cytrusów. Wyróżniany wcześniej rodzaj botaniczny tuberoza został uznany za synonim rodzaju agawa, jednak zmiany taksonomiczne w niczym nie wpłynęły na urodę tuberozy wonnej.

Koper ogrodowy był uprawiany jako roślina lecznicza i przyprawowa już w starożytnym Egipcie przed ponad 5000 lat. W ciągu wieków przemieszczał się ze wschodnich regionów Morza Śródziemnego w kierunku Atlantyku. Do Europy Środkowej i Północnej trafił prawdopodobnie z mnichami do klasztornych ogrodów. Jest łatwą w uprawie rośliną jednoroczną.

Tatarak zwyczajny jest rośliną użytkową, stosowaną od bardzo dawna do celów leczniczych i spożywczych przez amerykańskich Indian, Hindusów, Chińczyków i Europejczyków. W ogrodach tatarak jest ceniony jako roślina dekoracyjna sadzona na brzegach oczek wodnych i innych akwenów. Do Europy roślina trafiła prawdopodobnie wraz z najazdami Tatarów, co ma związek z nazwą.

Wrzosiec drzewiasty jest śródziemnomorskim przedstawicielem swojej rodziny i bliskim krewniakiem naszego wrzosu pospolitego. Białe, przyjemnie pachnące kwiaty wrzośca drzewiastego tworzą wiosenny nastrój na Wyspach Kanaryjskich. W naszych warunkach stanowi ozdobę ogrodów, tarasów i balkonów w doniczkach i pojemnikach, ponieważ zimę musi spędzać w pomieszczeniach.

Kuklik pospolity jest często spotykaną w lasach, zaroślach i na rowach byliną, która była kiedyś cenioną rośliną leczniczą uprawianą w klasztornych ogrodach, a jej kłącza używano do aromatyzowania piw i likierów. Nazwa rodzajowa Geum pochodzi od greckiego słowa oznaczającego "pachnieć", co ma związek z goździkowym aromatem rośliny.

Mięta polna jest byliną rodzimego pochodzenia, spotykaną dziko na podmokłych łąkach, rowach i polach uprawnych. Z rozgałęzionego kłącza z podziemnymi rozłogami wyrastają okazałe kępy mięty polnej z gęsto ulistnionymi łodygami i drobnymi, różowymi kwiatami. Cała roślina odznacza się silnym, charakterystycznym aromatem nawet po lekkim dotknięciu lub roztarciu liści.

Odmiana 'Duke' jest jedną z najlepszych odmian borówki wysokiej, nazywanej ze względu na pochodzenie borówką amerykańską. Jej zaletą są nie tylko smaczne i duże owoce, ale również dekoracyjny wygląd. Ciemnozielone liście zmieniają jesienią kolor na odcienie czerwieni, purpury i pomarańczu; w maju rozwijają się kremowe beczułki kwiatów, a w lipcu dojrzewają luźne grona ciemnoniebieskich, ale pokrytych jasnym nalotem owoców.

Czosnek pospolity należy do najstarszych roślin uprawnych. W Azji Centralnej znany był już przed 5000 lat, skąd przez Bliski Wschód dotarł również do Europy. Czosnek pospolity był i jest nadal bardzo popularną rośliną przyprawową i leczniczą. Jak każda roślina uprawna, czosnek również posiada liczne odmiany hodowlane.

Bodziszek wspaniały nie jest gatunkiem botanicznym, ale hybrydą bodziszka wielkopłatkowego (Geranium platypetalum) i bodziszka iberyjskiego (Geranium ibericum). Ze względu na okazały wzrost i duże, intensywnie purpurowoniebieskie kwiaty ta bylina w pełni zasługuje na swoją nazwę. Został po raz pierwszy opisany przez szwedzkiego botanika Nilsa Hylander'a.

Kalin koreańska jest niskim, wolno rosnącym krzewem o kulistym pokroju. Bladoróżowe albo białe kwiaty zebrane są w kuliste, okazałe kwiatostany i wydzielają mocny, przyjemny zapach podobny do narcyzów albo goździków i wanilii. Epitet gatunkowy upamiętnia brytyjskiego botanika Williama Richarda Carles'a.

Rutewka orlikolistna jest byliną rodzimego pochodzenia, spotykaną czasem na śródleśnych łąkach, w wilgotnych zaroślach i lasach mieszanych. Liście są bardzo podobne do orlika - stąd nazwa. Mimo znacznego, ponad metrowego wzrostu rutewka orlikolistna sprawia wrażenie bardzo subtelnej i filigranowej. Szczególną ozdobę kwiatów stanowią bardzo liczne różowe pręciki, tworzące puszyste kulki.

Firletka chalcedońska wyróżnia się w ogrodzie jaskrawymi, szkarłatnoczerwonymi kwiatami zebranymi w kwiatostany na końcu wzniesionych pędów. Zadomowiona w Azji Centralnej i Syberii bylina dotarła w XVI wieku do Europy Środkowej z tureckich ogrodów, co wyjaśnia nazwę gatunkową pochodzącą od starożytnego miasta leżącego w pobliżu dzisiejszego Konstantynopola.

Rosnąca dziko również w Polsce jabłoń leśna samoczynnie utworzyła przed wiekami krzyżówkę z jabłonią niską (Malus pumila), dając początek jabłoni domowej uprawianej obecnie na świecie w tysiącach kultywarów. Wprawdzie małe owoce jabłoni dzikiej są kwaśne i twarde, i nie specjalnie nadają się do spożycia, jednak drzewo jest bardzo dekoracyjne i warto posadzić je w ogrodzie.

Czyściec leśny to wysoka bylina, którą można spotkać w wilgotnych lasach mieszanych albo nad brzegami rzek i strumieni. Z wyjątkiem przyjemnie pachnących kwiatów cała roślina wydziela po roztarciu mocny, ale nieprzyjemny zapach. Czerwonofioletowe kwiaty zebrane na szczycie łodygi w nibyokółki, wyglądają na tle zielonych, sercowatych liści równie efektownie, jak rośliny egzotyczne.

Pietruszka zwyczajna należy do roślin, bez których trudno dzisiaj obejść się w kuchni. Do nas dotarła 400 lat temu prawdopodobnie z Europy Południowej. Jest nie tylko popularnym warzywem, ale również cenną rośliną leczniczą. Pietruszkę zwyczajną spotyka się w ogrodach w różnych odmianach hodowlanych.