Rośliny do półcienia

Sosna koreańska jest pięcioigielną sosną z gór Dalekiego Wschodu, bliską krewną limby (Pinus cembra), ale o luźniejszej, szerokostożkowatej koronie. Duże szyszki chronią orzeszkowate, jadalne nasiona. W młodości jest cienioznośna, doskonale nadaje się do naszych warunków klimatycznych jako drzewo ogrodowe.

Jodła hiszpańska występuje naturalnie jedynie na południu Hiszpanii oraz w północnym Maroko. W swojej ojczyźnie dorasta do 30 m wysokości. Ma krótkie, sztywne, ale niekłujące igły ustawione promieniście na pędach, szyszki są duże i cylindryczne. Jodła hiszpańska jest rzadko spotykana w naszych ogrodach, ze względu na niezupełną mrozoodporność, nadaje się do cieplejszych regionów kraju.

Cissus antarctica jest zimozielonym pnączem szeroko rozpowszechnionym w południowo-wschodniej Australii, gdzie rośnie w cieniu i półcieniu na wilgotnej, próchnicznej glebie. Do Europy trafił w 1790 roku i od razu zyskał dużą popularność - głównie dzięki łatwości uprawy i szybkiemu wzrostowi dekoracyjnych pędów.

Leszczyna turecka jest wolno rosnącym drzewem o regularnej, stożkowej koronie, która z wiekiem poszerza się i zaokrągla. W ogrodzie pełni rolę dekoracyjną, ponieważ jej owoce są wprawdzie jadalne, ale trudne do zbioru i raczej mało smaczne. Wykazuje dobrą odporność na mróz i zanieczyszczenie powietrza.

Buk pospolity 'Purple Fountain' jest bardzo malowniczą, holenderską odmianą o płaczącym pokroju, przewieszonym wierzchołku i ciemnoczerwonych liściach, które jesienią przebarwiają się na żółto. Oryginalna, zwieszająca się korona drzewa sprawia, że wygląda ono dekoracyjnie również w okresie bezlistnym. Doskonale nadaje się do mniejszych ogrodów.

Krwawnik kichawiec jest rodzimą byliną spotykaną na wilgotnych łąkach, zaroślach i brzegach wód. Ozdobę stanowią białe kwiaty zebrane w baldachogrona, rozwijające się od lipca do września. Krwawnik kichawiec uprawiany obecnie przede wszystkim jako roślina dekoracyjna, od XVI wieku był stosowany w medycynie, a suszone liście do wyrobu "tabaki" - nazwa gatunkowa pochodzi od greckiego słowa ptairo = "kichać".

Wilczomlecz ogrodowy jest rośliną jednoroczną, od wieków zadomowioną w naszym kraju, jednym z najbardziej trujących gatunków wilczomleczy. Na polach uprawnych nie jest mile widziany, jednak w ogrodzie może z powodzeniem pełnić rolę dekoracyjną. Na szczególną uwagę zasługuje filigranowa budowa rośliny oraz subtelny urok zielonożółtych, delikatnych kwiatów zebranych w wierzchotki.

Pięciornik kurze ziele jest rodzimą kłączową byliną, którą spotkać można zarówno w lasach, jak i na pastwiskach i torfowiskach. Żółte kwiaty kurzego ziela, w odróżnieniu od innych gatunków swojego rodzaju, mają tylko cztery płatki, a nie pięć. Niska bylina o trójlistkowych zwykle liściach, pokładających się łodygach i złotych kwiatach może być efektowną ozdobą ogrodu.

Difenbachia (dieffenbachia) 'Reflector' jest bardzo atrakcyjną odmianą o pięknym ubarwieniu liści. Roślina przyciąga wzrok zachwycającą grą kolorów: kremowego, jasno- i ciemnozielonego. Ciekawą mozaikę na blaszce liściowej podkreśla wyrazisty, jasnozielony nerw główny, przebiegający przez całą jej długość.

Mylony czasem z klonem japońskim klon Shirasawy pochodzi z wysp japońskich, a nazwą gatunkową upamiętnia botanika Yasuyoshi Shirasawa. Ozdobę drzewa stanowią liście soczyście zielone wiosną, żółknące latem i zmieniające jesienią barwę na pomarańczową do karminowoczerwonej, a także drobne kwiaty z czerwonawym kielich i żółtawymi płatkami oraz dojrzewające czerwone skrzydlaki.

Janowiec ciernisty jest miotlastym, gęstym półkrzewem o wzniesionych pędach. Ciernie wyrastają na starszych pędach, podczas gdy tegoroczne nie są ociernione. Oprócz trawiastej zieleni liści, ozdobę janowca stanowią szczytowe grona żółtych, motylkowatych kwiatów.

Wiciokrzew pospolity jest krzewem rodzimego pochodzenia, spotykanym w lasach i zaroślach. Chociaż wielkością kwiatów ustępuje innym gatunkom wiciokrzewu, to jednak stanowi w ogrodzie nie tylko dekorację, ale również źródło pożywienia dla owadów i ptaków. Kuliste, ciemnoczerwone jagody, są chętnie zjadane przez ptaki, ale trujące dla ludzi.

Wiciokrzew przewiercień, nazywany kozilistkiem, jest pnączem sprowadzonym do Polski w XVIII wieku z południowo-wschodniej Europy. Uprawiany w ogrodach jako roślina ozdobna dziczeje czasem i samodzielnie rozprzestrzenia się w środowisku leśnym i pośród krzewów. Polską nazwę gatunkową tłumaczy wygląd zrośniętych górnych liści jakby przewierconych giętkim pędem.

Dyptam jesionolistny jest byliną bardzo rzadko występującą w Polsce w środowisku naturalnym, ale za to często uprawianą w ogrodach jako roślina ozdobna. Potoczną nazwę "krzewu gorejącego" albo "krzewu Mojżesza" zawdzięcza dużej ilości wydzielanych olejków eterycznych, które w upalny dzień można łatwo zapalić, powodując krótkotrwały, błękitny płomień.

Pochodzący prawdopodobnie z Azji Środkowej i południowo-zachodnich Chin szczawik rożkowaty trafił do Polski pod koniec XIX wieku. Ze względu na dużą łatwość samorzutnego rozprzestrzeniania się, w ogrodach bywa często uważany za gatunek niepożądany. Podobnie jak inne gatunki szczawika, może pełnić rolę niskiej rośliny okrywowej o trójlistkowych, bordowo nabiegłych listkach i delikatnych kwiatkach w żółtym kolorze.

Dławisz amerykański to północnoamerykańskie pnącze, które osiąga duże rozmiary i czasem jest w stanie zadusić rośliny stanowiące dla niego podporę - stąd nazwa rodzajowa. Szczególną ozdobę dławisza stanowią owoce - okrągłe jagody, czerwone i błyszczące w żółtych łuszczynach, zebrane są w gęste grona. Długo pozostają na roślinie i sprawiają, że jest atrakcyjna nawet po opadnięciu liści.

Kapusta głowiasta jest jedną z odmian kapusty warzywnej, podobnie jak kalafior, brokuł i wiele innych. Skrócony pęd rośliny razem z liśćmi tworzy głowę, która w zależności od formy może mieć różne wielkości, kolor i długość okresu wegetacji. Odmiany bardzo wczesne nadają się do zbioru po 50-55 dniach od wysadzenia rozsady, a późne wymagają aż 140-160 dni.

Tawulec wcinany, włączony ostatnio do rodzaju neilia, jest płożącym się krzewem pochodzącym z gór Korei i Japonii. Długie pędy ścielą się po powierzchni, przez co tawulec doskonale nadaje się jako roślina okrywowa do obsadzania skarp i zboczy zamiast trawnika. Dodatkową ozdobę, oprócz liści, stanowią groniaste kwiatostany kremowobiałych kwiatów.

Rzepik pospolity jest byliną spotykaną często na skrajach lasów i w zaroślach. Jest znaną od wieków rośliną leczniczą, a ze względu na ciemnozielone, pierzaste liście oraz kłosowate kwiatostany żółtych, niewielkich kwiatów, rzepik pospolity może być również ozdobą ogrodu. Botaniczna nazwa rodzajowa Agrimonia jest zlatynizowaną formą greckiego słowa argemōnion, oznaczającego "mieszkańca pól".

Grusza 'Konferencja' jest kultywarem gruszy pospolitej, czyli zespołu mieszańców gatunków europejskich. Jak wszystkie drzewa owocowe uprawiane już od starożytności, również spotykane w sadach i ogrodach odmiany niewiele przypominają dzikie formy botaniczne. Popularna i lubiana grusza 'Konferencja' powstała w Anglii pod koniec XIX wieku.

Szczaw tępolistny jest rodzimego pochodzenia byliną, spotykaną w lasach, na łąkach i nieużytkach, najlepiej wilgotnych do podmokłych. Chociaż w uprawach nie jest gatunkiem pożądanym, to jednak jego sercowate liście i wzniesione kwiatostany wnoszą do ogrodu powiew naturalnej przyrody.

Wyćwiklin biały, nazywany szpinakiem malabarskim, jest jednorocznym pnączem uprawianym tropikach jako warzywo liściowe i roślina ozdobna. Liście wyćwiklinu są jadalne, mają kwaskowy, soczysty smak. Roślina ma wysokie wymagania cieplne i w naszych warunkach stanowi w ogrodzie egzotyczną ciekawostkę.