Rośliny do półcienia

Chaber górski jest byliną rozłogową, która z łąk, lasów i zarośli w górach Europy trafia do ogrodów już w XVI wieku. Tworzy kępy z efektownymi, dosyć dużymi koszyczkami kwiatowymi w kolorze fioletowoniebieskim z czerwonopurpurowym centrum. Istnieją odmiany ogrodowe różniące się kolorem kwiatów lub liści.

Mozga kanaryjska jest jednoroczną trawą pochodzenia śródziemnomorskiego, która dotarła do nas pod koniec XIX wieku, przypomina wieloletnią mozgę trzcinowatą. Ozdobę kanarkowej trawy stanowią zebrane w jajowate kłosy kwiaty. Ozdobna trawa efektownie rozluźnia kolorowe rabaty i nadaje strukturę ogrodowi zimą.

Guzikowiec zachodni jest rzadko spotykanym w naszych ogrodach krzewem, szczególnie dekoracyjnym w okresie kwitnienia. Nazwę zawdzięcza kulistym, niewielkim kwiatostanom, złożonym z kremowobiałych, pachnących kwiatów. Może rosnąć na terenach podmokłych i bagiennych.

Rzodkiew świrzepa należy do bogatej w gatunki rodziny kapustowatych (krzyżowych), a przybyła do naszej części Europy prawdopodobnie już w neolicie. Rośnie jako roślina jednoroczna na ugorach, przydrożach i w zbożach, na glebach kwaśnych, ubogich, często piaszczystych i suchych. Chociaż w uprawach rolnych nie jest mile widziana, to jednak do ogrodu może wnieść element świeżości dzikiego gatunku.

Dzwonek Poszarskiego jest endemicznym gatunkiem występującym w bałkańskiej krainie Dalmacji. Po raz pierwszy został opisany na Początku XX wieku i nazwany na cześć niemieckiego botanika Gustava Adolfa Poscharsky'ego. Ozdobę stanowią gwiazdkowate, fioletowoniebieskie kwiaty.

Czosnaczek pospolity jest dwuletnią rośliną rodzimego pochodzenia, która w dawnych wiekach była ważną rośliną użytkową dostępną już wiosną i zastępującą drogie przyprawy. Wraz z coraz większym dostępem do egzotycznych roślin, swojski czosnaczek popadał w zapomnienie. Dzisiaj jest odkrywany na nowo, a w ogrodzie może pełnić również rolę dekoracyjną.

Spotykana coraz częściej na naszych tarasach i balkonach diaskia jest zwykle jakąś odmianą hybrydy międzygatunkowej, ponieważ formy hodowlane są bardziej dekoracyjne od form botanicznych. Nazwa rodzajowa Diascia składa się z dwóch greckich wyrazów di = "dwa" i askos ="worek", co odnosi się do specyficznej budowy kwiatów z nektarnikami w dwóch ostrogach.

Akant miękki jest byliną z rejonu śródziemnomorskiego, której bardzo dekoracyjne, głęboko wcinane liście już w starożytności zwracały uwagę swoim pięknem - ich motyw wykorzystano w kolumnie korynckiej. Oryginalną ozdobę stanowią białe kwiaty z purpuroworóżowymi przykwiatkami zebrane w długie, kłosowate kwiatostany, a potem torebki nasion.

Magnolia japońska należy do największych popularnych magnolii, dorasta do 10 m wysokości i kwitnie bardzo obficie. Opisujący po raz pierwszy ten gatunek szwajcarski botanik Augustin-Pyrame de Candolle użył nazwy "kobus", jako japońskiej nazwy drzewa, chociaż poprawnie powinno być "kobushi".

Magnolię 'Galaxy' wyhodowano w 1963 r w USA jako hybrydę odmian magnolii purpurowej (Magnolia liliiflora 'Nigra' ) i magnolii Sprengera (Magnolia sprengeri 'Diva'). Odznacza się kolumnowym pokrojem, szybkim wzrostem i dużymi, pachnącymi, purpuroworóżowymi kwiatami. Kwitnie obficie przed rozwojem liści.

W odróżnieniu od często spotykanych odmian hodowlanych (kultywarów) roślin ozdobnych, Maranta leuconeura var. kerchoveana jest odmianą botaniczną, czyli powstałą w sposób naturalny w przyrodzie. Ta odmiana maranty ma bardzo dekoracyjne, zaokrąglone, jasnozielone liście z ciemniejszymi brunatnymi plamami po obu stronach białej żyły centralnej - przypominające odciski łapki królika.

Hakone długolistna 'All Gold' jest rzadko spotykaną trawą ozdobną, o kępiastym wzroście i cytrynowożółtych, kaskadowo ułożonych liściach. Drobne, ażurowe, wiechowate kwiatostany, rozwijają się późno jesienią, tworząc nad liśćmi delikatną mgiełkę. Rośnie dość wolno, nie jest inwazyjna.

Już Rzymianie wykorzystywali janowiec barwierski do farbowania lnu i wełny, a żółty barwnik, odporny na światło, pozyskiwali z liści, gałązek i kwiatów rośliny. W zależności od użycia w procesie barwienia ałunu, siarczanu żelaza albo miedzi, wełna stawała się cytrynowożółta, ciemnobrązowa albo oliwkowozielona. W ogrodzie jest uprawiany jako roślina ozdobna.

Jodla syberyjska, zajmująca rozległe obszary północnej Rosji, jest gatunkiem współtworzącym tajgę. Chociaż w swojej ojczyźnie dobrze znosi silne mrozy, w naszych warunkach szkodzą jej często spóźnione przymrozki, ponieważ pączki rozwijają się zbyt szybko. Ozdobę stanowią długie, niekłujące igły oraz dekoracyjne, sterczące szyszki.

Przetacznik leśny jest rodzimego pochodzenia byliną spotykaną często w suchych lasach i na pastwiskach. Epitet gatunkowy officinalis wskazuje na stosowanie rośliny do celów leczniczych w medycynie ludowej. W ogrodzie ozdobę stanowią fioletowoniebieskie, gęste grona kwiatów.

Przetacznik długolistny to kępiasta bylina z krótkim kłączem, spotykana w zaroślach, w okolicach rzek i na wilgotnych łąkach. Ozdobę rośliny stanowią kłosokształtne, długie grona jasnoniebieskich kwiatów. Doskonale nadaje się na miejsca nadwodne albo jako składnik łąk kwietnych.

Stromanthe thalia ‘Magic Star’ jest odmianą, która wnosi do mieszkania egzotyczny powiew brazylijskiego lasu deszczowego. Duże, zaostrzone liście mają wierzchnią stronę ciemnozieloną z kremowobiałymi plamkami i pasami, a dolną w kolorze bordowopurpurowym. Wydłużony kształt liści podkreśla jasnozielony, wyrazisty nerw przechodzący przez środek blaszki liściowej.

Skrzyp olbrzymi jest najbardziej okazałym skrzypem w naszej strefie klimatycznej, jego pędy dorastają do 150-200 cm. Lubi podmokłe siedliska, wilgotne zarośla, łęgi i źródliska, na co wskazuje epitet gatunkowy pochodzący od greckiego telmatos = "bagno, woda stojąca". Może być dekoracją brzegu ogrodowej sadzawki albo oryginalną ozdobą mieszkania. W przeciwieństwie do trującego skrzypu błotnego jest rośliną leczniczą i jadalną.

Wyhodowana w Nowej Zelandii odmiana głogownika Frasera 'Red Robin' należy do najbardziej dekoracyjnych krzewów ogrodowych. Młode przyrosty krzewu mają wiosną kolor jaskrawoczerwony, ciemnozielone liście są zimozielone, a w maju i czerwcu pojawiają się białe, wiechowate kwiatostany. Wadą głogownika jest jego mała odporność na mróz i konieczność starannego okrywania na zimę.

Północnoamerykański klon cukrowy jest herbowym drzewem Kanady, jego czerwony, stylizowany liść zdobi flagę tego kraju. Klon cukrowy jest źródłem cennego drewna oraz popularnego syropu. W ogrodzie jest bardzo dekoracyjny ze względu na jesienne, jaskrawe przebarwienie liści.

Klon strzępiastokory to niewielkie drzewo ze środkowych Chin, którego osobliwą cechą jest łuszcząca się cienkimi, dużymi płatami rdzawego koloru kora. Jego z wierzchu ciemnozielone, pod spodem niebieskozielone liście złożone są z trzech eliptycznych listków i przebarwiają się jesienią na kolor pomarańczowy lub czerwony.

Jabłoń 'Kosztela' to stara, polska odmiana znana już w XVII wieku. Jabłka tej odmiany bardzo smakowały Janowi III Sobieskiemu, który według podania miał raz żałować, że "kosz tela" mu zebrano, a nie więcej - i stąd nazwa. Jabłka są wybitnie deserowe, o miąższu białym, kruchym, słodkim i soczystym.