Rośliny liściaste

Firletka kwiecista cieszy się w ogrodzie dużą sympatią dzięki karminowoczerwonym kwiatom i oryginalnej szarozielonej barwie łodyg i liści pokrytych gęstym kutnerem. Jej ojczyzną są skaliste zbocza i zarośla w południowej Europie. Pierwotna nazwa rodzajowa Lychnis znaczyła z greckiego "lampa" i nawiązywała do wyrabianych z jej filcowatych liści knotów do lamp.

W celu wyhodowania odmian krzewów owocowych odpornych na choroby grzybowe oraz pozbawionych kolców już pod koniec XIX wieku prowadzono krzyżowanie porzeczek z agrestem. Dopiero w 1922 roku w Niemczech udało się wyhodować hybrydę porzeczki czarnej i agrestu - krzew bez kolców, o dużych, czarnych owocach, łączących w sobie smak zarówno porzeczki, jak i agrestu.

Karczoch zwyczajny jest znanym od starożytności warzywem, którego częścią jadalną są części główki kwiatostanów albo ogonki liściowe. Oprócz walorów kulinarnych karczoch posiada również efektowny wygląd liści i kwiatów, i z powodzeniem może pełnić rolę rośliny ozdobnej w ogrodzie. Nazwa rodzajowa upamiętnia atrakcyjną nimfę o imieniu Cynara, która odrzuciła zaloty Zeusa i została przez niego zamieniona w kolczastego karczocha.

Kolczurka klapowana jest jednoroczną rośliną pnącą, która wytwarza bardzo oryginalne i dekoracyjne owoce. Są one pękate. pokryte miękkimi kolcami i można je wykorzystać do rozmaitych ozdób. Ze względu na łatwość rozprzestrzeniania się w środowisku naturalnym i wypieranie rodzimych gatunków, kolczurka klapowana jest uznana za roślinę inwazyjną, a jej uprawa wymaga zachowania ostrożności.

Brugmansja jest rodzajem botanicznym krzewów z tropikalnych lasów Ameryki Południowej. Są on często mylone z blisko spokrewnionymi roślinami z rodzaju bieluń (Datura), do którego były kiedyś włączane. W uprawie spotyka się przeważnie hybrydy międzygatunkowe i ich odmiany. Niezwykle efektowną ozdobą brugmansji są bardzo duże lejkowate kwiaty, nazywane anielskimi trąbami. Są one skierowane do dołu, podczas gdy kwiaty bielunia (datury) wznoszą się ku górze.

Wielosił błękitny jest kłączową byliną rodzimego pochodzenia o atrakcyjnych, niebieskofioletowych kwiatach i liściach przypominających drabinę. Ma kępiasty pokrój, lubi stanowiska wilgotne, słoneczne i półcieniu. Oprócz formy botanicznej istnieją odmiany o kwiatach białych oraz odmiennie zabarwionych liściach. Nadaje się na podmokłe rabaty.

Południowoafrykański szparag pierzasty ma liście podobne do paproci i często jest mylnie nazywany paprotką. Te rośliny nie są w żaden sposób ze sobą spokrewnione, a szparag nawet w mieszkaniu zakwita, tworząc efektowne, czerwone jagody. Szparag pierzasty zyskał popularność jako roślina ozdobna pod koniec XIX wieku.

Trzęślica modra, kępkowa trawa o szarozielonych liściach, nie ma wprawdzie wartości użytkowej w rolnictwie, ale za to z powodzeniem pełni funkcję dekoracyjną w ogrodzie. Metrowej długości liście przebarwiają się jesienią na kolor żółtopomarańczowy, a kwiatostany wznoszą się nad kępą trawy brunatnofioletowymi wiechami. Wprowadzają do ogrodu pełen naturalności urok.

Złotokap pospolity oczarowuje wiosną bogactwem długich gron złocistożółtych kwiatów. Rośnie jako duży krzew, a czasem jako niewysokie drzewo. Jedyną wadą jest zawartość silnie trujących alkaloidów we wszystkich częściach rośliny.

Łopian większy jest rodzimą rośliną, którą wiele osób woli oglądać z daleka, ze względu na zaopatrzone w haczyki kwiaty, które wczepiają się w ubranie i futro domowych zwierząt. Pomijając uprzedzenia, warto mieć łopian w ogrodzie, ponieważ nie tylko prezentuje efektowny wygląd, ale również zapewnia pokarm wielu owadom i ptakom, a jego korzenie są jadalne i mają właściwości lecznicze.

Kordylina australijska jest wiecznie zielonym drzewem, endemicznym gatunkiem Nowej Zelandii. W naszych warunkach może być uprawiana tylko w doniczkach. Wyglądem przypomina dracenę, z którą jest blisko spokrewniona. W okresie letnim wnosi egzotyczny akcent na balkony i tarasy.

Pochodząca z Andów fuksja magellańska jest wyjątkowo odpornym na chłód, jednym z nielicznych gatunków fuksji zimujących w gruncie w naszym klimacie. W swojej ojczyźnie jest okazałym krzewem, jednak posadzona w ogrodzie zachowuje się jak bylina: jej część nadziemna przemarza i wiosną rozwija się na nowo. Poza formą botaniczną, w uprawie istnieje też kilka kultywarów.

Czosnek główkowaty jest cebulową byliną, która tworzy efektowne, jajowate kwiatostany na końcach łodyg. W pełni rozkwitu karminowoczerwone kwiatostany wyglądają niczym małe śliwki na długich szypułkach. Po dojrzeniu nasion, liście czosnku zasychają i roślina przygotowuje się do zimowania pod ziemią.

Perowskia łobodolistna jest półkrzewem pochodzącym ze stepów i suchych lasów Afganistanu, Tybetu i Himalajów. Do Europy trafił w 1904 roku i nazwę rodzajową otrzymał na cześć rosyjskiego generała i gubernatora Wasylija Pierowskiego, natomiast epitet gatunkowy wskazuje na podobieństwo do liści łobody (Atriplex). Główną ozdobę rośliny stanowią rozgałęzione wiechy ciemnoniebieskich kwiatów.

Kalina hordowina jest dekoracyjnym krzewem, zadomowionym u nas od dawna. Jej ozdobę stanowią najpierw ciemnozielone, pomarszczone liście, potem duże, białe kwiatostany i wreszcie czerwone, zmieniające barwę na czarne, owoce. Jesienią atrakcyjne bywa czerwonobrązowe zabarwienie liści.

Modrzewnica pospolita jest zimozieloną krzewinką rodzimego pochodzenia, rosnącą na torfowiskach razem z żurawiną. Ozdobę rośliny stanowią srebrzyste liście i różowe kwiaty. Skórzaste liście modrzewnicy przypominają liście rozmarynu, jednak w przeciwieństwie do niego zawierają trujące substancje.

Śniedek baldaszkowaty jest cebulową byliną, która pod koniec XVI wieku dotarła do Europy Środkowej ze wschodnich rejonów Morza Śródziemnego. Sadzona początkowo w ogrodach klasztornych, roślina trafiła później do wiejskich ogrodów, a z czasem zdziczała. Śniedek baldaszkowaty jest bardzo efektowny w okresie kwitnienia na początku wiosny, potem liście szybko zanikają.

Wiąz polny jest nizinnym gatunkiem występującym na całym terenie Polski. Wyrasta na okazałe drzewo, tworząc liczne odrosty od korzeni i pnia. Ozdobę stanowią asymetryczne w nasadzie liście, które długo pozostają zielone i późno opadają.

Sadziec plamisty jest okazałą byliną kłączową, porastającą bagienne tereny wschodniego wybrzeża Ameryki Północnej. Dobrze radzi sobie również na rowach i podmokłych polach. Sięgająca dwóch metrów wysokości łodyga ma zwykle czerwone plamki. Ozdobą sadźca plamistego są purpurowe kwiaty rozwijające się od lipca do września.

Tytoń Sandera jest ozdobną hybrydą, która powstała ze krzyżowania tytoniu oskrzydlonego (Nicotiana alata) z Nicotiana forgetiana, w celu uzyskanie niższych roślin o kwiatach otwartych w ciągu dnia. Długie, trąbkowate kwiaty rozwijają się od lipca do końca sezonu. W odróżnieniu od roślin macierzystych kwiaty otwierają się w dzień, ale są niestety bezwonne.

Orzech czarny jest bliskim krewnym orzecha włoskiego i atrakcyjnym drzewem ogrodowym. Do Europy został sprowadzony z Ameryki Północnej już w XVII wieku, jednak w Polsce jest raczej mało znany. Zielona skórka opadłych z drzewa owoców przybiera z czasem czarny kolor, a pod grubą i twardą skorupą kryją się jadalne orzechy, ale małe, twarde i łatwo się psujące; pod względem smaku ustępują orzechom włoskim.

Pochodzący z tropikalnych rejonów Ameryki Południowej nanercz zachodni jest drzewem spokrewnionym m.in. z sumakiem, perukowcem i mango. Jest uprawiany na dużą skalę ze względu na swoje owoce. W naszych warunkach może rosnąć wyłącznie w ciepłych pomieszczeniach jako egzotyczna roślina ozdobna.