Rośliny liściaste

Pochodząca z górskich regionów tropikalnej Ameryki Południowej miechunka peruwiańska, w naszych warunkach jest uprawiana jako roślina jednoroczna. Owoce tej rośliny są jadalne, mają oryginalny słodkawo-kwaskowaty smak, można jeść je na surowo, robić przetwory albo suszyć - i wtedy przypominają rodzynki. Nazwa rodzajowa Physalis pochodzi od greckiego physa = "bąbel, bańka" i nawiązuje do zrośniętych działek kielicha otaczających jagodę.

Rzadki, występujący endemicznie na wyspach południowo-wschodniej Azji storczyk macodes petola nie doczekał się jeszcze polskiej nazwy. Posiada niezwykle intrygujące liście o ciemnozielonej, aksamitnej górnej powierzchni, na której cienkie, złote nitki nerwów świecą niczym przechodząca przez środek błyskawica. Trudno uwierzyć, że takie klejnoty rosną zwyczajnie w deszczowych lasach.

Tuberoza bulwiasta, nazywana tuberozą wonną, jest niezwykłą rośliną o wyjątkowo pięknym, intensywnym zapachu kwiatów. Kwiaty tej byliny nie są szczególnie okazałe, ale w ich niepowtarzalnym aromacie można doszukać się jednocześnie konwalii, jaśminu i cytrusów. Wyróżniany wcześniej rodzaj botaniczny tuberoza został uznany za synonim rodzaju agawa, jednak zmiany taksonomiczne w niczym nie wpłynęły na urodę tuberozy wonnej.

Łyszczec wiechowaty jest byliną rzadko spotykaną w naturalnym środowisku w Polsce, ale za to chętnie uprawianą w ogrodach. Na odpowiednim stanowisku nie wymaga specjalnej opieki, jego delikatne kwiaty nadają lekkości kwiatowym rabatom. Doskonale nadaje się na zimowe bukiety.

Rdest wężownik to krajowa bylina zasiedlająca wilgotne łąki i torfowiska. Klasyfikacja botaniczna rośliny, wraz z rozwojem nauki, uległa zmianie i obecnie nosi ona nazwę Persicaria bistorta, co w niczym nie zmienia jej walorów dekoracyjnych. Rdest wężownik znany jest też od wieków jako roślina lecznicza. Epitet gatunkowy nawiązuje do skręconego wężowato kłącza.

Żółte kwiaty z czerwoną plamką u nasady dziewanny pospolitej, zebrane na szczycie łodygi w długie grono, wnoszą do każdego ogrodu jasny, słoneczny akcent. W naturalnym środowisku można często spotkać dziewannę pospolitą na polanach, w zaroślach, przydrożach i brzegach rzek. Kwitnie długo od czerwca do września.

Koper ogrodowy był uprawiany jako roślina lecznicza i przyprawowa już w starożytnym Egipcie przed ponad 5000 lat. W ciągu wieków przemieszczał się ze wschodnich regionów Morza Śródziemnego w kierunku Atlantyku. Do Europy Środkowej i Północnej trafił prawdopodobnie z mnichami do klasztornych ogrodów. Jest łatwą w uprawie rośliną jednoroczną.

Chrzan pospolity jest uprawianą w Europie od wielu wieków rośliną leczniczą i przyprawową. Korzeń chrzanu ma zastosowanie wewnętrzne i zewnętrzne w leczeniu wielu chorób. Ostry, charakterystyczny smak chrzanu stanowi cenny dodatek do rozmaitych potraw, sosów i sałatek. Uprawa chrzanu pospolitego w ogrodzie opłaca się, ponieważ tylko świeżo wykopany korzeń zawiera całe bogactwo smaku i aromatu.

Tatarak zwyczajny jest rośliną użytkową, stosowaną od bardzo dawna do celów leczniczych i spożywczych przez amerykańskich Indian, Hindusów, Chińczyków i Europejczyków. W ogrodach tatarak jest ceniony jako roślina dekoracyjna sadzona na brzegach oczek wodnych i innych akwenów. Do Europy roślina trafiła prawdopodobnie wraz z najazdami Tatarów, co ma związek z nazwą.

Rosnąca dziko również w Polsce jabłoń leśna samoczynnie utworzyła przed wiekami krzyżówkę z jabłonią niską (Malus pumila), dając początek jabłoni domowej uprawianej obecnie na świecie w tysiącach kultywarów. Wprawdzie małe owoce jabłoni dzikiej są kwaśne i twarde, i nie specjalnie nadają się do spożycia, jednak drzewo jest bardzo dekoracyjne i warto posadzić je w ogrodzie.

Naparstnica zwyczajna jest byliną rodzimego pochodzenia, w lasach na niżu, spotykana rzadziej niż jej purpurowa krewniaczka. Na długim pędzie wyrastającym ze środka rozety liści rozwijają się stopniowo jasnożółte kwiaty w formie naparstka. Roślina doskonale nadaje się do tworzenia ogrodowych kompozycji, a jej wadą są tylko silnie trujące właściwości liści i nasion.

Suchodrzew mirtolistny jest niskim, szeroko rozłożystym, zimozielonym krzewem z zachodnich regionów Chin. Skórzaste, gęste, ciemnozielone liście przypominają mirt i są główną ozdobą krzewu, liczne, kremowobiałe kwiaty nie są zbyt efektowne. Wadą tego gatunku jest wrażliwość na większe mrozy i konieczność zimowej ochrony.

Czyściec leśny to wysoka bylina, którą można spotkać w wilgotnych lasach mieszanych albo nad brzegami rzek i strumieni. Z wyjątkiem przyjemnie pachnących kwiatów cała roślina wydziela po roztarciu mocny, ale nieprzyjemny zapach. Czerwonofioletowe kwiaty zebrane na szczycie łodygi w nibyokółki, wyglądają na tle zielonych, sercowatych liści równie efektownie, jak rośliny egzotyczne.

Cebulica dwulistna tworzy wiosną błękitne niczym niebo dywany kwiatów, a wczesnym latem wycofuje się do swoich cebulek i znika z widoku. Ta mała bylina doskonale nadaje się do obsadzenia miejsc pod liściastymi drzewami. Piękna niebieska barwa kwiatów kontrastuje z szarą jeszcze powierzchnią ogrodu.

Krwiściąg mniejszy wraz ze swoim większym krewniakiem krwiściągiem lekarskim należą do rodzimych ziół, używanych w lecznictwie i w kuchni. Podczas gdy większy brat preferuje wilgotne łąki na terenach zalewowych, krwiściąg mniejszy woli wyraźnie suchsze i bardziej zasadowe stanowiska. Posiada ozdobne liście i kwiaty, a młode liście o smaku ogórka nadają się jako dodatek do zup i sałatek.

Gailardia oścista rośnie w naturze w jasnych lasach sosnowych i zaroślach na zachodzie Ameryki Północnej. Nazwa rodzajowa upamiętnia francuskiego botanika Maître Gaillard de Charentonneau. Ozdobę stanowią duże koszyczki kwiatów w jaskrawych kolorach, umieszczone na długich łodygach.

Pietruszka zwyczajna należy do roślin, bez których trudno dzisiaj obejść się w kuchni. Do nas dotarła 400 lat temu prawdopodobnie z Europy Południowej. Jest nie tylko popularnym warzywem, ale również cenną rośliną leczniczą. Pietruszkę zwyczajną spotyka się w ogrodach w różnych odmianach hodowlanych.

Języczka Przewalskiego jest okazałą i efektowną byliną pochodzącą z północnych Chin. Epitet gatunkowy upamiętnia Mikołaja Przewalskiego, rosyjskiego geografa i badacza polskiego pochodzenia. Nad dużymi, mocno powcinanymi liśćmi wznoszą się wysmukłe i delikatne kwiatostany, przypominające złote świece.

Wrzosiec drzewiasty jest śródziemnomorskim przedstawicielem swojej rodziny i bliskim krewniakiem naszego wrzosu pospolitego. Białe, przyjemnie pachnące kwiaty wrzośca drzewiastego tworzą wiosenny nastrój na Wyspach Kanaryjskich. W naszych warunkach stanowi ozdobę ogrodów, tarasów i balkonów w doniczkach i pojemnikach, ponieważ zimę musi spędzać w pomieszczeniach.

Obrazki włoskie to śródziemnomorska bylina o bardzo dekoracyjnych liściach i efektownych, jaskrawo zabarwionych na pomarańczowy kolor owocostanach. Od wiosny ozdobę stanowią błyszczące, strzałkowate, z wyraźnym białym rysunkiem liście. Z charakterystycznych dla rodziny obrazkowatych kwiatów rozwijają się oryginalne owocostany - gęsto ułożone jagody na szczycie wysokiej łodygi.

Dzielżan jesienny jest północnoamerykańską byliną, cenioną w naszych ogrodach za długie kwitnienie. Jego kwiaty kojarzą się ze słońcem, stąd nazwa gatunkowa Helenium nawiązująca do imienia greckiego boga słońca. W uprawie spotyka się często odmiany mieszańcowe, różniące się od formy botanicznej odcieniami kolorów i kształtem kwiatów.

Pochodzący z Meksyku Epiphyllum anguliger posiada bardzo dekoracyjne pędy i kwiaty. Podobnie jak kaktus wielkanocny rośnie w naturze jako epifit, wykorzystując do podpory drzewa w lesie deszczowym. Jego długie, spłaszczone pędy o zygzakowatym kształcie przypominają niektórym rybie ości, a innym ogon krokodyla.