Rośliny spożywcze

Rośliny spożywcze – lista roślin, opis, uprawa, wykorzystanie, ciekawostki

Rośliny spożywcze to inaczej rośliny jadalne. Zalicza się do nich kilka grup, które nadają się do zjedzenia i wykazują wartości odżywcze. Część roślin można spożywać na surowo, inne wymagają obróbki termicznej. Jakie rośliny zalicza się do spożywczych? Czy w Polsce znajdziemy dziko rosnące rośliny jadalne np. w lesie? Czy zioła zaliczają się o tej grupy? Sprawdź najważniejsze informacje na ten temat.

Rośliny spożywcze w Polsce – które nadają się do zjedzenia?

Rośliny spożywcze – co o nich wiadomo?

W Polsce nie docenia się dzikich roślin jadalnych. Szkoda, że jadalne okazy leśne podziwiane są zwykle tylko ze względu na ładny wygląd, a nie pożyteczne właściwości. Wiele osób spaceruje w lesie, zupełnie nie zastanawiając się nad tym, co ich otacza. Okazuje się, że mnóstwo roślin ma bardzo pożyteczne funkcje. Część z nich dawniej służyła naszym przodkom, gdy przemysł oraz gospodarka Polski cierpiała. W czasach wojny ubiegłego wieku, kiedy nie było dostępu do wielu składników spożywczych, leśne rośliny stanowiły pożywienie dla ludzi. Rośliny spożywcze, bo o właśnie takich mowa, nazywane są również alimentacyjnymi. Mogą być spożywane przez człowieka. Zalicza się do nich gatunki roślin oleistych, warzywnych, owocowych, zbożowych, miododajnych i cukrodajnych. Ich zadaniem jest dostarczanie organizmowi niezbędnych do codziennego funkcjonowania składników.

Dziko rosnące rośliny dawniej brały czynny udział w diecie ludzi. Dzięki nim można było zapewnić sobie lepsze zdrowie, a także pracę poszczególnych organów i odpowiednią masę ciała. Poza roślinami spożywczymi istnieją również pseudospożywcze. Zalicza się do nich np. kawa, cynamon, herbata, kakao, chmiel, imbir oraz tytoń. Można zamknąć je zatem w dwóch grupach roślin pseudoalimentacyjnych – przyprawach i używkach. Nie ma żadnych przeciwwskazań, aby spożywać je w celach kulinarnych, a także zupełnie innych. Należy jednak pamiętać, że pseudospożywcze rośliny nie mają wartościowych składników odżywczych. Raczej nie używa się ich wobec tego jako roślin służących odżywianiu organizmu.

Ciekawe zioła i inne rośliny spożywcze, które uprawia się w Polsce

Przyjrzyjmy się bliżej roślinom spożywczym w Polsce. Nad Wisłą uprawia się buraki cukrowe, które zalicza się do roślin cukrodajnych. Do roślin warzywnych zaliczyć można ziemniaki, cebulę, marchew lub kapustę. Miododajne mogą być gryki, facelie, lebiodki i hyzopy. Rośliny owocowe to czereśnie, porzeczki, jabłonie, wiśnie, grusze lub maliny. Zbożowe reprezentowane są przez proso, grykę i jęczmień. Z kolei oleiste rośliny to zazwyczaj rzepak i słonecznik – właśnie z nich pozyskuje się bowiem podstawowe rodzaje oleju w Polsce, który użytkowany jest w naszych kuchniach. Oprócz wszystkich wymienionych roślin istnieje znacznie więcej, na które warto zwrócić uwagę:

• Barszcz zwyczajny – dawniej był bardzo docenianą przez ludzi rośliną. Kiedyś kiszono łodygi i liście. Powstawała z tego ciekawa mieszanka – coś między piwem a kiszoną kapustą. Zastępowała ona nie tylko kiszoną kapustę, ale też… alkohol.
  
• Czosnek niedźwiedzi – można spotkać go w żyznych, wilgotnych lasach. W naszym kraju używamy go zwykle do przyprawiania różnorodnych dań. Polacy lubią też czosnek kiszony. Czosnku używamy oczywiście nie tylko w naszym państwie. Większość europejskich krajów z niego korzysta. We Franji na przykład wykorzystuje się liście czosnku do przyprawiania dań obiadowych, a także np. kanapek. Przygotowuje się również liczne przetwory z czosnku.
  
• Berberys – rozwija się w lasach sosnowych i na suchych glebach. Dawniej wykorzystywano roślinę do wytwarzania zdrowotnych soków albo domowych dżemów.
  
• Buk pospolity – owoce tej rośliny stanowiły niegdyś podstawowy element diety chłopów. Wyciskano z buku pospolitego olej, na którym pieczono dania. Dodawano go również do pajd chleba. Nie nadawał się jednak do zjedzenia na surowo. Zawiera w sobie faginę, która spożyta w dużych ilościach może doprowadzić do stanu upojenia.
  
• Dąb – ma owoce bogate w skrobie. Właśnie dlatego w czasach wojennych dodawano dąb np. do mąki. Było to dobre uzupełnienie niezbędnych składników odżywczych każdego człowieka.
  
• Bez czarny – zalicza się roślinę nie tylko do pokarmowych, ale też leczniczych. Dawniej wykorzystywano czarny bez do przyrządzania np. win, konfitur i zup. Niektórzy robili z niego również ciasto naleśnikowe lub napój musujący – głównie z kwiatów bzu. W niektórych sklepach spożywczych do dziś jest on w sprzedaży.
  
• Jałowiec – swoją nazwę zaczerpnął od jałowych gleb, ponieważ właśnie na takich najlepiej się rozwija. Dawniej używano jałowiec do przygotowywania jałowcowego piwa lub wina. Dziś korzysta się z niego głównie w formie przyprawy, np. do kiełbasy lub bigosu.

Co warto wiedzieć o roślinach spożywczych? Najciekawsze informacje

Rodzaje roślin alimentacyjnych, o których niewiele się mówi

Wśród roślin spożywczych wyróżnia się o wiele więcej gatunków, których wyżej nie wymieniliśmy. Warto wymienić przynajmniej kilka z nich, o których dziś rzadko się rozmawia:

• Koniczyna – dawniej chętnie i często ją zbieraliśmy. Kiedyś dzieci wysysały z niej nawet nektar, który był bardzo słodki. Dodawano ją również do potraw mącznych. W gospodarstwach domowych korzystano z koniczyny w czasach głodu. Dziś raczej rzadko kto używa koniczyny w kuchni. Czasami jednak w sklepach dostępne są kiełki koniczyny.
  
• Podbiał – używano głównie liści rośliny, w które zawijało się słynne gołąbki. Czasami gotowano podbiał z kaszą i komosą. Niektórzy przyrządzali z rośliny polewkę.
  
• Klon zwyczajny – doceniano roślinę głównie przez jej słodki smak. Owoce klonu zwyczajnego były kiedyś ulubionym słodyczem dzieci. Gotowano z klonu zupę, a także używano liści rośliny do osłony przeciw przywieraniu chleba do kamiennego pieca. Mało tego, klon nadawał bochenkom niesamowitego, wyrazistego zapachu.
  
• Traganek szerokolistny – również jeden z dawniej ulubionych słodyczy dzieci. Kiedyś maluchy ssały łodygi traganka szerokolistnego, ponieważ były niesamowicie słodkie.
  
• Mniszek lekarski – w Polsce już bardzo używa się rośliny rzadko do spożycia. Wciąż wykorzystuje się go jednak jako syrop leczniczy. Mniszek lekarski znacznie częściej pojawia się we Francji. Tam dodaje się go np. do surówek i sałatek.
  
• Krwawnik – zaliczany dziś jedynie do roślin leczniczych. Mało osób wie jednak, że krwawnik był kiedyś świetnym dodatkiem do placków owsianych. Niektórzy używali go również jako przyprawy do wymyślnych dań obiadowych.
  
• Łopian większy – przydrożna roślina, która w dalszym ciągu wykorzystywana jest w kuchni np. chińskiej i japońskiej. W naszym kraju kiedyś zajadano gotowane ogonki łopianu. Niektóre gospodynie kisiły też łopian – zupełnie podobnie jak ogórki.

Rośliny alimentacyjne na świecie – to warto wiedzieć!

Rośliny spożywcze mają swoje ulubione miejsca, w których rosną. Wiele z nich znajduje się m.in. w Europie. Spotkać je można na polach uprawnych, które stanowią nieodłączną część europejskiego krajobrazu. Weźmy pod uwagę np. Niemcy i Francję. Panuje tam łagodny klimat, a ziemie są żyzne. Zachodnia część Europy jest świetnym miejscem na rozwijanie się rolnictwa (np. pola kukurydzy we Francji). Na świecie uprawia się niektóre rośliny alimentacyjne na szeroką skalę. Wiele z nich za zadanie ma bowiem zapewnić ludziom pożywienie. Często jest również tak, że wykorzystuje się je na eksport, a dochód ze sprzedaży roślin zasila gospodarkę państw.

Pszenica najlepiej czuje się w ciepłym klimacie. Pasuje jej również teren równinny. Właśnie dlatego uprawa zboża skupia się m.in. na granicy USA i Kanady oraz Europie. Ryż do prawidłowego wzrostu potrzebuje wyższej temperatury. Służą mu pola zalane wodą, zatem masowo uprawia się go w Azji Południowo-Wschodniej, zwłaszcza w rejonach monsunowych. Pamiętaj, że rośliny spożywcze stanowią pożywienie ludności niemal każdego państwa naszego globu. Niestety, nie mogą rosnąć wszędzie. Każda roślina alimentacyjna ma swoje własne wymagania co do miejsca hodowli, temperatury, wilgotności i jakości podłoża. Dobrze więc poznać poszczególne odmiany roślin i dowiedzieć się, na jakich terenach rosną, zanim zabierzesz się za ich samodzielną uprawę.

Rośliny spożywcze to inaczej rośliny jadalne. Zalicza się do nich kilka grup, które wykazują wartości odżywcze. Sprawdź listę roślin spożywczych i ciekawostki na ich temat.