Ogród naturalny

Mało wymagająca i przystosowana do naszych warunków klimatycznych topola biała może rosnąć w miejscach, których unikają inne drzewa i krzewy. Jest gatunkiem szybko rosnącym, a jednocześnie dosyć długowiecznym — osiąga wiek ponad 200 lat. Szarobiała kora u młodej topoli z wiekiem czernieje w dolnej partii pnia.

Jeśli chodzi o formę kwiatów egzotycznej celozji grzebieniastej, trudno znaleźć większą ekstrawagancję. Jedna z odmian celozji srebrzystej posiada zamiast normalnych, wyprostowanych kwiatostanów dziwacznie kędzierzawe kwiatowe taśmy. Deformacja wierzchołka pędu kwiatowego rozwinęła się w fantastyczne formy przypominające płaskie i wysokie "kogucie grzebienie".

Rosnący dziko na wydmowym wybrzeżu mikołajek nadmorski znajduje się pod ochroną. Uprawiany w ogrodzie stanowi oryginalną ozdobę i doskonale radzi sobie na suchych i słonecznych rabatach. Kolczaste liście, główkowate kwiatostany i przysadki efektownie wyróżniają mikołajka pośród innych ogrodowych bylin.

Kielichowiec wonny pochodzi z południowego wschodu Ameryki Północnej i jak wskazuje botaniczna nazwa gatunkowa (floridus) jest również zadomowiony na Florydzie. Nie tylko kwiaty, ale również kora tego krzewu pachnie przyjemnie cynamonem, kamforą i goździkami. Zmiażdżone świeże pędy kielichowca stanowią naturalny środek odstraszający komary i inne uciążliwe owady.

Bodziszek korzeniasty tworzy gęste, zielone dywany, które w okresie kwitnienia stanowią niezwykle efektowny widok. W swoim naturalnym środowisku rośnie między skałami i kamieniami w półcieniu, i dlatego w ogrodzie można go wykorzystać do podsadzania powierzchni pod drzewami albo obok krzewów.

Przetacznik ożankowy jest rodzimą byliną, której subtelne, błękitne kwiaty pojawiają się wiosną w ogrodzie i na łące jako jedne z pierwszych. Czasem bywa mylony z niezapominajką, do której jest nieco podobny. Liście i kwiaty przetacznika ożankowego mają łagodny smak i nadają się jako dodatek do potraw. Ziele tej byliny było kiedyś cenione również ze względu na właściwości lecznicze.

Śmiałek darniowy jest trawą ozdobną tworzącą gęste kępy efektownych liści i kwiatostanów. Długie wiechy są najpierw zielone, później żółtawe, długo stanowią ozdobę ogrodu. Botaniczna nazwa rodzajowa trawy upamiętnia francuskiego botanika Louis-Auguste Deschamps.

Znany od czasów starożytnych gatunek botaniczny kapusty warzywnej jest uprawiany na całym świecie w rozmaitych odmianach, jak na przykład kalafior, jarmuż albo brukselka. Z czasem powstały też formy ozdobne kapusty, których efektownie zabarwione i ukształtowane liście stanowią ozdobę ogrodowych rabat i tarasów, a nawet są wykorzystywane w wazonach jako "kwiaty" cięte.

Jednoroczna smagliczka nadmorska jest niską rośliną tworzącą gęste poduszki obsypane drobnymi kwiatkami. Przeważnie białe, a czasami różowe albo fioletowe kwiaty smagliczki, roztaczają delikatny, miodowy zapach. Oprócz formy botanicznej, w ogrodach spotyka się liczne kultywary smagliczki nadmorskiej o różnych kolorach kwiatów.

Ostróżka wyniosła jest byliną o bardzo efektownych kwiatostanach i dekoracyjnych liściach. Występująca dziko również w południowych regionach Polski, jest uprawiana już od końca XVI wieku. Ten gatunek ostróżki stanowi podstawę wielu mieszańców spotykanych w ogrodach pod nazwą ostróżki ogrodowej.

Zimozielona trzmielina Fortune’a nosi nazwisko szkockiego botanika, który przywiózł ją z Chin do Europy. Korzenie przybyszowe (jak u bluszczu pospolitego) umożliwiają roślinie wspinanie się po murach, drzewach i ścianach. Pędy płożące się po ziemi tworzą efektowne kobierce. Liczne odmiany różnią się przede wszystkim kolorem liści.

Cis pospolity ‘Fastigiata’ jest odmianą cisa o kolumnowym pokroju. Ze względu na powolny wzrost i niewielkie rozmiary, ten cis kolumnowy doskonale nadaje się do niezbyt dużych ogrodów. Jak wszystkie cisy, ten również jest trujący dla ludzi i zwierząt, a jedyną pozbawioną toksyn częścią, jest czerwona osnówka nasion.

Hortensja kosmata nie tworzy wprawdzie ogromnych kwiatowych kul i stożków na wzór swoich krewniaczek — hortensji ogrodowych i bukietowych, ale jej dwubarwne kwiatostany na tle ciemnej zieleni liści są niezwykle efektowne. Nazwa gatunkowa nawiązuje do liści pokrytych gęsto miękkimi włoskami. Kwiaty płonne ustawione na obwodzie, pełniące funkcję przywabiania owadów, mają kolor biały, natomiast kwiaty tworzące nasiona są niebieskofioletowe.

Jałowiec chiński jest dalekowschodnim gatunkiem o zmiennym pokroju i dwojakiego rodzaju ulistnieniu. Młodociane rośliny mają ostre, kłujące igły, zebrane po 2 lub 3, a dojrzałe - tępo zakończone łuski. Gatunek jest dwupienny, okazy żeńskie tworzą niewielkie szyszkojagody, po dojrzeniu niemal czarne.

Róża wielokwiatowa została sprowadzona do Europy z Dalekiego Wschodu pod koniec XVIII wieku i szybko stała się cennym gatunkiem o wielu odmianach. Miała wielkie znaczenie w tworzeniu nowych odmian i całej grupy róż wielokwiatowych albo rabatowych. Małe, pachnące kwiaty rozwijają się obficie na ubiegłorocznych pędach. Doskonale nadaje się do tworzenia ogrodowych kompozycji.

Impatiens walleriana jest byliną ze wschodniej, tropikalnej Afryki, gdzie rośnie w cienistych i wilgotnych miejscach. Nazwa gatunkowa nadana na cześć misjonarza Horacego Waller'a jest często dosyć nieszczęśliwie tłumaczona jako "niecierpek walleriana". Roślina jest traktowana w naszych warunkach przeważnie jako jednoroczna, chociaż może być też przezimowana w pomieszczeniu.

Rzodkiew biała jest większą siostrą rzodkiewki i świeżo zebrana smakuje równie dobrze. Jak to w przypadku uprawianych od wieków popularnych warzyw bywa, spotykane w ogrodach rzodkwie i rzodkiewki są kultywarami odmian botanicznych rzodkwi zwyczajnej (Raphanus sativus).

Rozwar wielkokwiatowy ze swoimi dużymi, niebieskimi dzwonkami kwiatów stanowi efektowną ozdobę ogrodu skalnego albo rabaty z bylinami. Ciekawe wyglądają też pąki kwiatowe, duże i rozdęte, zwykle szaroniebieskie, przypominające małe baloniki.

Mydlnica lekarska jest znana od wieków jako roślina lecznicza, ale wielką popularność i nazwę zawdzięcza właściwościom piorącym. Odwary z korzeni mydlnicy były kiedyś powszechnie stosowane do prania szczególnie delikatnych tkanin i koronek. Ze względu na swoje kwiaty, mydlnica lekarska jest również rośliną ozdobną w ogrodzie.

Kruszyna pospolita jest rodzimym krzewem tworzącym podszyt w lesie i śródpolne zarośla na wilgotnych stanowiskach. Polska nazwa nawiązuje do dużej kruchości gałęzi krzewu. Kruszyna pospolita jest rośliną leczniczą i trującą. W ogrodzie z powodzeniem pełni rolę krzewu ozdobnego, zapewniając jednocześnie pożywienie owadom.

Pochodząca z Ameryki bylina o silnie pachnących kwiatach ma botaniczną nazwę Asclepias syriaca, chociaż z Syrią nie ma nic wspólnego. Trojeść amerykańska wzięta była początkowo za bliskowschodnią toinę, do której jest podobna. Linneusz odniósł ją do właściwego rodzaju, ale stary epitet gatunkowy "syriaca" pozostawił.

Szczawik zajęczy jest przyjemną rośliną okrywową, która nawet w zacienionych zakątkach ogrodu potrafi zaprezentować swoje subtelne kwiatki. Jest rodzimym gatunkiem i często można go spotkać w cienistych lasach liściastych, iglastych i mieszanych. Liście szczawiku zajęczego są jadalne i można je wykorzystać do zup, sosów i sałatek.