Rośliny do ogrodu przydomowego

Chociaż bazylia pospolita kojarzy się zwykle z kuchnią śródziemnomorską, gdzie stanowi dodatek do wielu potraw, jej korzenie sięgają raczej tropikalnych i subtropikalnych rejonów Azji. Uprawiana tam od wieków, do Europy Środkowej trafiła dopiero w XVI wieku. Bazylia jest jednoroczną rośliną przyprawową i leczniczą, a zarazem dekoracyjną.

Tulipanowiec amerykański, przedstawiciel rodziny magnoliowatych, należy do najpiękniejszych drzew ogrodowych. Sprowadzony w 1663 roku do Europy, budzi wciąż zachwyt oryginalnymi kwiatami przypominającymi kształtem i wielkością kwiaty tulipana oraz liśćmi podobnymi do egzotycznych motyli.

Bodziszek cuchnący jest rodzimą rośliną dwuletnią albo jednoroczną i chyba pierwszym gatunkiem bodziszka, który zaczął być uprawiany w ogrodach. Już w średniowieczu był znanym ziołem leczniczym, a jego mało pochlebna nazwa gatunkowa nawiązuje do nieprzyjemnego zapachu roztartych liści. Niewielkie, różowe kwiaty oraz delikatne, pierzaste liście tego bodziszka nadają mu w ogrodzie subtelny urok.

Cyprysik nutkajski jest bardzo dekoracyjnym drzewem iglastym pochodzącym z zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej. Sklasyfikowany po raz pierwszy w 1824 roku jako cyprys, został kilkanaście lat później przeniesiony do rodzaju cyprysik, aby po najnowszych badaniach powrócić do pierwotnej pozycji i nazwy Cupressus nootkatensis. Epitet gatunkowy pochodzi od nazwy zatoki Nootka Sound, nad którą został w 1793 roku odkryty.

Trojeść bulwiasta jest byliną pochodzącą z cieplejszych regionów Ameryki Północnej. Jej jaskrawe, pomarańczowe kwiaty oraz oryginalne wrzecionowate owocostany stanowią efektowną ozdobę ogrodu. Kwiatowym nektarem trojeści bulwiastej odżywiają się liczne motyle i inne owady.

Jaskier rozłogowy jest rodzimym gatunkiem spotykanym na wilgotnych łąkach, rowach i podmokłych miejscach na polach. Złotożółte, duże kwiaty mogą być ozdobą również w ogrodzie. Jako bylina ozdobna często bywa uprawiana odmiana jaskra rozłogowego z pełnymi kwiatami.

Oman wielki jest jedną z najbardziej okazałych roślin zielnych o dużych, złotożółtych koszyczkach kwiatów. Jest znaną od wieków rośliną leczniczą. Nazwa gatunkowa helenium ma związek z legendami o Helenie Trojańskiej, a według innej teorii pochodzi od imienia minojskiej bogini Helénē.

Wiciokrzew tatarski jest zadomowionym u nas krzewem pochodzącym z zachodniej Syberii i środkowej Azji. Wiosną wyróżnia się bogactwem białych albo białoróżowych kwiatów, chętnie odwiedzanych przez owady. Dojrzewające latem niewielkie, czerwone jagody stanowią pożywienie dla ptaków.

Aukuba japońska jest zimozielonym krzewem o dekoracyjnych, żółto nakrapianych skórzastych liściach. Rozwijające się wiosną kwiaty nie są wprawdzie zbyt efektowne, ale rozwijają się z nich latem czerwone pestkowce będące ozdobą rośliny. Aukuba japońska jest rośliną dwupienną, owoce tworzą tylko egzemplarze żeńskie.

Łubin wąskolistny jest jednoroczną rośliną śródziemnomorskiego pochodzenia. Jak wszystkie rośliny z rodziny bobowatych poprawia żyzność gleby, wiążąc azot atmosferyczny. Długie grona motylkowych kwiatów w kolorze niebieskim albo fioletowym mogą być ozdobą ogrodowych rabat.

Zatrwian wrębny rośnie na piaszczystym i skalistym wybrzeżu śródziemnomorskim jako bylina; u nas występuje w uprawie w ogrodach jako roślina jednoroczna. Kolorowe kwiaty zatrwianu na szeroko oskrzydlonych pędach wnoszą oryginalny wkład w kompozycje letnich rabat. Doskonale nadaje się do tworzenia suchych bukietów.

Imperata cylindryczna jest średniej wielkości trawą rozłogową, a odmiana 'Red Baron' odznacza się szczególnie atrakcyjną barwą liści. Nazwa rodzajowa upamiętnia nazwisko renesansowego przyrodnika Ferrante Imperato. Czerwony kolor wierzchołków młodych liści przechodzi z czasem na połowę zielonych dotychczas blaszek, aby jesienią zmienić całe liście w purpurowe. W Japonii od wieków stanowi tradycyjne towarzystwo dla bonsai.

Cebulica syberyjska ze swoimi jaskrawymi, niebieskimi dzwoneczkami kwiatów należy do ulubionych roślin wiosennych. Jej pierwotna ojczyzna nie leży wcale na Syberii, jak sugeruje nazwa, ale w południowej Rosji, na Kaukazie, w Turcji i Syrii. Istnieje biała odmiana hodowlana cebulicy syberyjskiej.

W maju i czerwcu wygląda rogownica kutnerowata niczym biała chmura w ogrodzie. Pokryta srebrzystymi włoskami roślina wygląda atrakcyjnie również poza sezonem kwitnienia. Tworzy szerokie i gęste poduszkowate kępy.

Mieczyk abisyński jest mało znaną byliną bulwiastą, spokrewnioną z popularnymi w naszych ogrodach gladiolami. Gatunek był do niedawna opisywany jako Acidanthera bicolor, jednak obecnie został przeniesiony do rodzaju botanicznego Gladiolus. Oryginalne białe kwiaty mieczyka abisyńskiego pięknie pachną i wabią pszczoły i motyle.

Kosmaczek pospolity jest byliną rodzimego pochodzenia i najłatwiej rozpoznawalnym gatunkiem swojego licznego rodzaju. Na pierwszy rzut oka wygląda na drobną i delikatną roślinę, jednak w odpowiednich warunkach potrafi za pomocą rozłogów utworzyć zwarte płaty. Żółte koszyczki kwiatów rozwijają się przez wiele tygodni i stanowią nie tylko ozdobę, ale i źródło pokarmu dla owadów.

Powojnik pnący jest wieloletnim pnączem o silnym wzroście, uprawianym w ogrodach, a także dziczejącym i osiedlającym się w dolinach rzek i w liściastych lasach. Jest szczególnie przydatny do pokrywania zielenią dużych ścian, pergoli, płotów i tworzenia zasłon dla mało atrakcyjnych obiektów w ogrodzie.

Lewkonia letnia rośnie w swojej śródziemnomorskiej ojczyźnie jako bylina, jednak w naszych warunkach nie zimuje i jest kwiatem jednorocznym. Kwitnie od czerwca do późnej jesieni, rozwijając długie kwiatostany o przyjemnym zapachu. Nazwa lewkonia pochodzi od greckiego słowa leukoion = "biały fiołek", natomiast botaniczna nazwa rodzajowa upamiętnia włoskiego botanika Pietro Andrea Mattioli.

Kalina sztywnolistna jest pochodzącym z Chin zimozielonym krzewem o dobrej odporności na mróz i szkodniki. W maju rozwijają się płaskie baldachogrona kremowobiałych kwiatów, z których tworzą się potem jajowate pestkowce. Purpurowe owoce dojrzewając zmieniają barwę na czarną i stanowią atrakcyjny pokarm dla ptaków.

Hyzop lekarski jest aromatycznym półkrzewem o znanych i cenionych od wieków właściwościach leczniczych i przyprawowych. Obco brzmiąca nazwa pochodzi z języka hebrajskiego i oznacza "święte ziele". Hyzop był szczególnie ważną rośliną w średniowiecznych ogrodach wiejskich i klasztornych.

Wilczomlecz sosnka jest rodzimego pochodzenia byliną o zielonożółtych, pachnących przyjemnie kwiatach. Miniaturowe kwiatki są opatrzone podsadkami w takim samym kolorze i zebrane w wierzchotkę. Wyprostowane młode pędy wilczomlecza z bardzo wąskimi liśćmi przypominają gałązkę iglastego drzewa.

Akebia pięciolistkowa jest dalekowschodnim pnączem, wieloletnim i szybko rosnącym. W cieplejszych regionach może być zimozielona. Doskonale nadaje się do obsadzania altan ogrodowych, pergol i rozmaitych podpór. Jadalne owoce akebii w naszych warunkach raczej nie dojrzeją.