Rośliny do ogrodu przydomowego

Zimozielony, ciepłolubny półkrzew szałwii lekarskiej z obszarów Morza Śródziemnego rozprzestrzenił się po prawie całej Europie. W naszym regionie, ze względu na warunkową zimoodporność, wymaga na zimę odpowiedniej ochrony. Wszystkie części rośliny wydzielają mocny aromat. Szałwia lekarska jest rośliną ozdobną, ale też leczniczą i przyprawową.

Wyprostowany krzew o rozłożystych gałęziach. Tradycyjnie sadzony w ogrodach wiejskich i parkach dla zapachu i pięknych kremowobiałych kwiatów.

Małą stokrotkę łąkową zna właściwie każde dziecko. Rozetka liści z małym kwiatkiem niby-margerytki jako jedna z pierwszych pojawia się w wiosennym ogrodzie. Liczne odmiany hodowlane stokrotki mają większe białe, różowe i dwukolorowe kwiaty, ale są mniej odporne na mróz. Kwiaty stokrotki pospolitej są jadalne i mogą być dodatkiem do sałatek.

Papryka roczna jest uprawiana w wielu odmianach, a jej owoce są używane jako popularne warzywo albo przyprawa. Wprawdzie w naszych warunkach papryka jest rzeczywiście traktowana jako roślina jednoroczna, to jednak w swojej ojczyźnie wyrasta na okazały półkrzew. Mylący epitet gatunkowy oznacza w botanice tyle, że roślina może się rozmnażać wegetatywnie w jednym sezonie wegetacyjnym.

Karagana syberyjska jest specjalistką od przetrwania na nieurodzajnych i suchych stanowiskach. Wiosną rozwija jaskrawożółte, motylkowe kwiaty na tle świeżej zieleni delikatnych liści. Kolczaste zarośla karagany dają schronienie ptakom, a kwiaty wabią roje pszczół. Kwiaty i młode strąki są jadalne.

Ze swoimi pachnącymi kwiatami w jaskrawych kolorach floks wiechowaty należy do najbardziej dekoracyjnych bylin w ogrodzie. Mocne, sztywne łodygi wyrastają z krótkich kłączy, tworząc gęste kępy o wysokości ponad 100 cm. Liczne odmiany tego floksa wyróżniają się wielobarwnymi liśćmi i kolorowymi kwiatami (forma botaniczna ma kwiaty jasnoczerwone).

Róża pomarszczona została sprowadzona do Europy ze wschodniej Azji jako krzew ozdobny i szybko rozprzestrzeniła się, uciekając z ogrodów. Wyhodowano wiele odmian dekoracyjnych pochodzących z tego gatunku. Róża jest odporna na mróz i choroby, kwitnie przez całe lato, a na dodatek jej owoce są jadalne i bogate w witaminę C.

Zimowit jesienny jest jedynym spośród ponad stu gatunków tego rodzaju, występującym w Polsce. Kiedy większość kwiatów letnich kończy już kwitnienie, on dopiero zaczyna rozwijać piękne, różowoliliowe kwiaty. Zimowit jesienny posiada niezwykłą cechę: nigdy nie pokazuje jednocześnie swoich liści i kwiatów.

Parzydło leśne jest bardzo efektowną byliną rodzimego pochodzenia. Duże pierzaste liście i puszyste, wiechowate kwiatostany stanowią szczególną ozdobę ogrodu w miejscach zacienionych. Parzydło leśne jest rośliną dwupienną, przy czym kwiatostany żeńskie są czysto białe, a męskie kremowobiałe.

Pięciornik krzewiasty jest popularnym krzewem ogrodowym o różnorodnym zastosowaniu — od solitera po formowane żywopłoty. Poza formą botaniczną z żółtymi kwiatami dostępne są liczne odmiany, kwitnące w kolorze białym, różowym, czerwonym i pomarańczowym. Wszystkie odznaczają się niezwykle długim okresem kwitnienia.

Modrzew europejski jest osobliwością pośród rosnących u nas drzew iglastych — jesienią tworzy wspaniałe przebarwienie swoich długich i miękkich igieł, które następnie są przed zimą zrzucane. Jest drzewem długowiecznym i szybko rosnącym, dorasta nawet do 50 m wysokości. Drewno modrzewia jest bardzo trwałe.

Trzmielina japońska jest zimozielonym krzewem, który ceniony jest za odporność na przycinanie oraz różnorodność zastosowania. Obok formy botanicznej z zielonymi liśćmi, w ogrodach spotyka się odmiany zielono-kremowe albo zielono-żółte. Pewną wadą tej rośliny jest jej słaba mrozoodporność.

Piękne kwiaty w dzień i czarujący aromat nocą — tak prezentuje się w ogrodzie wieczornik damski. Jasnopurpurowe kwiaty pachną szczególnie intensywnie wieczorem, przypominając zapach lewkonii albo fiołków. Przynależność wieczornika do rodziny kapustowatych sprawia, że jego kwiatostany podobne są do rzepaku albo gorczycy.

Bylica piołun jest ziołem leczniczym znanym od starożytności. O popularności rośliny świadczą liczne nazwy ludowe i regionalne w językach zarówno słowiańskich, jak i germańskich. Nazwa rodzajowa nawiązuje do Artemidy, bogini przyrody i łowów.

Surmia bignoniowa jest szybko rosnącym, rozłożystym drzewem, wprowadzającym do ogrodu nieco egzotyki. Ozdobę drzewa stanowią duże liście, oryginalne kwiaty oraz długie, przypominające strąki owoce. Botaniczna nazwa Catalpa ma indiańskie pochodzenie, z ojczystych stron drzewa.

Ze swoim malowniczym pokrojem i wspaniałymi szyszkami wolno rosnąca jodła koreańska jest efektowną ozdobą każdego ogrodu. Drzewo o bardzo regularnej, stożkowej koronie osiąga w naszych warunkach 8-10 m wysokości. Fioletowe, dekoracyjne szyszki pojawiają się już na 1-1,5 metrowych jodłach.

Topola czarna jest drzewem rodzimego pochodzenia, spotykanym często nie tylko w nasadzeniach przydrożnych, ale również w ogrodach. Jest gatunkiem długowiecznym o różnych cechach pokroju — o pniach prostych albo zniekształconych i koronach rozłożystych lub wąskich i gęstych.

Meksykańskie pochodzenie bielunia dziędzierzawy i jego przybycie do Europy w XVI wieku można uznać za ustalone. Wątpliwości budzą tylko wzmianki o podobnej roślinie w starożytnych źródłach indyjskich, greckich i arabskich. Prawdopodobnym wyjaśnieniem jest pomylenie bielunia z innym gatunkiem rośliny o podobnych właściwościach.

Soja warzywna jest rośliną strączkową uprawianą w Chinach od kilku tysięcy lat. Jej nasiona odznaczają się wysoką zawartością białka i tłuszczu. Olej sojowy używany jest do celów spożywczych i w medycynie. Motylkowate kwiaty soi warzywnej mają kolor fioletowy.

Kapusta włoska jest odmianą botaniczną kapusty warzywnej, podobnie jak kapusta głowiasta, do której jest podobna. W odróżnieniu od niej ma jednak mocno pomarszczone liście o nierównej powierzchni. Kapusta włoska jest smaczna, delikatna i zawiera dużo składników odżywczych.

Fenkuł włoski jest wszechstronną rośliną, znajdującą zastosowanie jako warzywo, przyprawa, cenne zioło lecznicze, a także roślina dekoracyjna. Chociaż pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego, może być uprawiany również w naszych ogrodach.

Olsza czarna jest rodzimym drzewem liściastym o charakterystycznym pokroju, podobnym do drzew iglastych. Tworzy prosty pień, widoczny prawie od szczytu korony i odchodzące poziomo cienkie gałęzie. Do ogrodu wnosi element natury.