Rośliny do półcienia

Kokornak wielkolistny jest amerykańskim, szybko rosnącym pnączem, które zapewnia w ogrodzie cień i osłonę. Duże liście tworzą szczelną, zieloną ścianę. Nazwa rodzajowa Aristolochia wywodzi się od starogreckich słów áristos ="bardzo dobry" i lóchos = "narodziny", i ma związek ze stosowaniem w przeszłości rośliny w położnictwie.

Pochodząca z gór Ałtaju bergenia sercowata jest byliną o dużych liściach, które są odporne na mróz. Wiosenną ozdobę tworzą masywne kwiatostany z licznymi fioletoworóżowymi kwiatami. Nazwa rodzajowa rośliny upamiętnia niemieckiego botanika Karla von Bergen'a. Bergenia sercowata jest uprawiana w ogrodach od końca XVIII wieku.

Dracena Sandera, nazywana szczęśliwym bambusem, nie ma z tą trawiastą rośliną nic wspólnego. Gatunek pochodzi z deszczowych lasów zachodniej Afryki. Klasyczny "Lucky Bamboo" z długim, cienkim pędem, często spiralnie skręconym, i pióropuszem liści, jest wynikiem prób uzyskania jak najbardziej dekoracyjnej formy rośliny.

Myśląc o storczyku, mamy zwykle przed oczami właśnie roślinę z rodzaju Phalaenopsis. Ze względu na stosunkowo łatwą uprawę, długość kwitnienia i wielką atrakcyjność, te storczyki cieszą się ogromną popularnością i sympatią. W wyniku hodowli otrzymano kilka tysięcy mieszańców międzygatunkowych i to one, a nie gatunki botaniczne, są u nas najczęściej spotykane.

Monstera pinnatipartita jest pnączem z deszczowych lasów Ameryki Południowej. Miłośników tropikalnych roślin przekonuje do siebie oryginalną formą rozwoju liści. W młodości są one ciemnozielone i pełne, z czasem dzielą się i zmieniają nie do poznania. Stąd wzięła się nazwa gatunkowa, która znaczy tyle co "podzielony na części w sposób pierzasty ".

Nazwy egzotycznych roślin ozdobnych, używane potocznie i zwyczajowo, nie zawsze są zgodne z nazwami botanicznymi, które te rośliny jednoznacznie identyfikują. Philodendron karstenianum (synonim Philodendron venosum) jest zwyczajowo nazywany monsterą karstenianum. Jest to tropikalne pnącze o efektownych liściach, które są mocno żyłkowane i miejscami wypukłe.

Pochodząca z zachodniej Afryki zielistka, tworząca rozłożystą rozetę szerokich, gładkich i błyszczących liści. Blaszka liściowa ma kolor zielony, natomiast ogonek jest intensywnie pomarańczowy, podobnie jak nerw główny biegnący przez środek liścia. Pojawiające się często kwiaty są kremowobiałe, gwiazdkowe i raczej niepozorne.

Szałwia hiszpańska jest jednoroczną rośliną, która była uprawiana przez rdzennych mieszkańców dzisiejszego Meksyku już kilka tysięcy lat temu. Nazwę gatunkową nadał błędnie Linneusz, ponieważ sprowadzana z Meksyku roślina była uprawiana również w Hiszpanii. Nasiona szałwii hiszpańskiej mogą być użyte do celów spożywczych.

Spokrewniona z pokrzywą pilea depressa jest byliną z rejonu Karaibów. Dzięki płożącym pędom doskonale prezentuje się w doniczkach wysokich albo podwieszanych. Ozdobę rośliny stanowią ciemnozielone, okrągławe liście. Dobrze rośnie w półcieniu.

Przywarka japońska jest pochodzącym z Japonii pnączem leśnym, które rosnąc bez podpory, może stać się oryginalną rośliną okrywową. Nieco dziwna nazwa gatunkowa hydrangeoides, oznaczająca „jak hortensja", została nadana roślinie, która po raz pierwszy została opisana jako należąca do rodzaju Schizophragma.

Żywe egzemplarze metasekwoi chińskiej odkryto dopiero w 1941 roku w niedostępnych okolicach chińskiej prowincji Syczuan. Pierwsze nasiona tego endemicznego gatunku, uważanego za żywą skamienielinę, dotarły do Europy sześć lat później. Ze względu na dużą odporność na mróz, drzewo może być uprawiane również w naszych ogrodach, a na dodatek dobrze toleruje warunki miejskie.

Cyfomandra grubolistna, nazywana tamarillo, jest niewielkim zimozielonym drzewem z rodziny psiankowatych. Jadalne owoce są podobne do spokrewnionego z tamarillo pomidorem, jednak mają inną konsystencję i smak. W naszych warunkach uprawa tej rośliny jest możliwa tylko w pojemnikach, które muszą zimować w ciepłym pomieszczeniu.

Cebulica syberyjska ze swoimi jaskrawymi, niebieskimi dzwoneczkami kwiatów należy do ulubionych roślin wiosennych. Jej pierwotna ojczyzna nie leży wcale na Syberii, jak sugeruje nazwa, ale w południowej Rosji, na Kaukazie, w Turcji i Syrii. Istnieje biała odmiana hodowlana cebulicy syberyjskiej.

Jaskier rozłogowy jest rodzimym gatunkiem spotykanym na wilgotnych łąkach, rowach i podmokłych miejscach na polach. Złotożółte, duże kwiaty mogą być ozdobą również w ogrodzie. Jako bylina ozdobna często bywa uprawiana odmiana jaskra rozłogowego z pełnymi kwiatami.

Wiciokrzew tatarski jest zadomowionym u nas krzewem pochodzącym z zachodniej Syberii i środkowej Azji. Wiosną wyróżnia się bogactwem białych albo białoróżowych kwiatów, chętnie odwiedzanych przez owady. Dojrzewające latem niewielkie, czerwone jagody stanowią pożywienie dla ptaków.

Bodziszek cuchnący jest rodzimą rośliną dwuletnią albo jednoroczną i chyba pierwszym gatunkiem bodziszka, który zaczął być uprawiany w ogrodach. Już w średniowieczu był znanym ziołem leczniczym, a jego mało pochlebna nazwa gatunkowa nawiązuje do nieprzyjemnego zapachu roztartych liści. Niewielkie, różowe kwiaty oraz delikatne, pierzaste liście tego bodziszka nadają mu w ogrodzie subtelny urok.

Cyprysik nutkajski jest bardzo dekoracyjnym drzewem iglastym pochodzącym z zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej. Sklasyfikowany po raz pierwszy w 1824 roku jako cyprys, został kilkanaście lat później przeniesiony do rodzaju cyprysik, aby po najnowszych badaniach powrócić do pierwotnej pozycji i nazwy Cupressus nootkatensis. Epitet gatunkowy pochodzi od nazwy zatoki Nootka Sound, nad którą został w 1793 roku odkryty.

Oman wielki jest jedną z najbardziej okazałych roślin zielnych o dużych, złotożółtych koszyczkach kwiatów. Jest znaną od wieków rośliną leczniczą. Nazwa gatunkowa helenium ma związek z legendami o Helenie Trojańskiej, a według innej teorii pochodzi od imienia minojskiej bogini Helénē.

Aukuba japońska jest zimozielonym krzewem o dekoracyjnych, żółto nakrapianych skórzastych liściach. Rozwijające się wiosną kwiaty nie są wprawdzie zbyt efektowne, ale rozwijają się z nich latem czerwone pestkowce będące ozdobą rośliny. Aukuba japońska jest rośliną dwupienną, owoce tworzą tylko egzemplarze żeńskie.

Szachownica kostkowata to spotykana czasem również w Polsce piękna przedstawicielka rodziny liliowatych. Duży, dzwonkowaty kwiat tego gatunku ma wzór przypominający pola na szachownicy. Linneusz, który opisał roślinę, miał widocznie inne skojarzenia, jako że meleagris znaczy "perliczka".

Bogate w witaminy i cenione od tysiącleci w azjatyckiej medycynie owoce kolcowoju chińskiego zyskały sławę jako superfood. Handlowa nazwa "jagody goji" pochodzi od chińskiego "gouqi". Krzew jest odporny na mróz i z powodzeniem może być uprawiany w naszych ogrodach również w celach dekoracyjnych.

Rzodkiew czarna, podobnie jak biała i rzodkiewka, jest odmianą rzodkwi zwyczajnej. W porównaniu ze swoimi kuzynkami smakuje bardziej ostro i aromatycznie. Ze względu na wysoką zwartość witamin i innych cennych składników, jest przydatna nie tylko w kuchni, ale też w medycynie. Chociaż korzeń ma czarną skórkę, to miąższ rzodkwi pozostaje biały.