Rośliny do półcienia

Albicja jedwabista jest niewielkim drzewem, którego urodę trudno jest przecenić - biało-różowe pędzelki kwiatów nadają jej egzotycznego uroku, a filigranowe liście tańczą przy najlżejszym powiewie wiatru. Nazwa rodzajowa upamiętnia Filippo degli Albizzi, florenckiego przyrodnika, który jako pierwszy przywiózł roślinę z Konstantynopola do Europy w połowie XVIII wieku. Epitet gatunkowy julibrissin oznacza w języku perskim „jedwabny kwiat” i nawiązuje do długich pręcików, przypominających jedwabne nici.

Gajowiec żółty albo jasnota gajowiec to rodzimego pochodzenia bylina spotykana często w liściastych lasach. Ze względu na obficie rozwijające się żółte kwiaty i dekoracyjne liście, roślina jest sadzona również w ogrodach. Doskonale sprawdza się jako bylina okrywowa pod koronami drzew.

Kosmos pierzasty jest jednoroczną rośliną z subtropikalnych obszarów Meksyku. Jego filigranowe kwiaty w spokojnych odcieniach należą do najpiękniejszych kwiatów letnich w ogrodzie. Nazwa rodzajowa pochodzi od greckiego słowa kosmos = „harmonijnie uporządkowany wszechświat” lub kosmo = "ozdoba, ornament".

Szkarłatka jagodowa przybyła do nas z Azji Południowo-Wschodniej jako roślina ozdobna. Potocznej nazwy "szkarłatka jadalna" nie należy traktować całkiem dosłownie, ponieważ niektóre części rośliny uchodzą za trujące, a poza tym przypisuje się jej działanie psychoaktywne. W Chinach roślina była znana i wykorzystywana do celów leczniczych i spożywczych już 3000 lat temu.

Tojeść kropkowana jest byliną od dawna zadomowioną u nas i spotykaną w wilgotnych zaroślach i nad brzegami wód. Jest uprawiana w ogrodach ze względu na efektowne, zebrane w górnej części łodygi żółte kwiaty. Nazwa rodzajowa odnosi się do greckiego wodza Lysimachosa (Lizymacha), diadocha Aleksandra Wielkiego, który według legendy jako pierwszy odkrył tę roślinę.

Pałka szerokolistna jest byliną z długim kłączem, rosnącą nad brzegami wód i tworzącą rozległe szuwary. Zarówno kłącza, jak i pędy, kwiatostany oraz nasiona tej rośliny są jadalne. Na dodatek może pełnić w ogrodzie funkcję dekoracyjną.

Jasnota plamista jest rodzimego pochodzenia byliną z podziemnymi rozłogami. Od niemal identycznej jasnoty białej różni się kolorem kwiatów. W przeciwieństwie do podobnej jasnoty purpurowej warga kwiatu tego gatunku jest charakterystycznie plamista - stąd epitet gatunkowy. Jest rośliną miododajną.

Wawrzyn szlachetny jest znanym i cenionym od starożytności zimozielonym krzewem o aromatycznych liściach. Jako roślina śródziemnomorska, wrażliwa na mróz, w naszych warunkach może być uprawiany tylko w doniczkach. Na polską nazwę rośliny miała niewątpliwie wpływ czeska etymologia ludowa, która łaciński laur przekształciła w lavr i potem w lavřín, a stąd już tylko krok do polskiego wawrzynu.

W przypadku egzotycznych roślin ozdobnych tworzenie potocznych nazw polskich nie nadąża czasem za ich popularnością, czego przykładem może być efektowna odmiana pnącza Scindapsus treubii 'Moonlight'. Ciemnozielone liście rośliny mają srebrzysty połysk, który przypomina księżycową poświatę - stad nazwa odmiany.

Prusznik niebieski 'Victoria' jest odmianą o intensywnym, ciemnoniebieskim kolorze kwiatów. Zebrane w liczne wiechy przypominają nieco obsypany kwiatami bez lilak, z którym krzew nie jest jednak spokrewniony. Ta efektowna i dekoracyjna odmiana prusznika może stanowić atrakcyjny akcent w każdym ogrodzie.

Złotlin japoński jest niewysokim krzewem ogrodowym, który efektowny wygląd potrafi zachować przez cały rok. Zimą ozdobę stanowią połyskliwe, jasnozielone pędy, wiosną złote kwiaty, a latem intensywnie zielone liście, przebarwiające się jesienią na żółty kolor. W uprawie spotyka się botaniczną formę złotlinu z pojedynczymi kwiatami oraz odmiany hodowlane o kwiatach pełnych. Botaniczna nazwa Kerria pochodzi od nazwiska Williama Kerr'a, ogrodnika z Kew Gardens.

Wiciokrzew zaostrzony jest szybkorosnącym pnączem o drobnych, zimozielonych liściach i pachnących, rurkowatych kwiatach. Po długim okresie kwitnienia dojrzewają fioletowoczarne owoce. Doskonale nadaje się na zielone parawany oraz osłony ścian i ogrodzeń.

Wiciokrzew japoński jest pnączem z Dalekiego Wschodu o cienkich pędach i częściowo zimozielonych liściach. Białe, mocno aromatyczne kwiaty, z czasem stają się żółte. Późną jesienią ozdobę stanowią ciemnofioletowe owoce. Bez podpór może pełnić rolę rośliny okrywowej.

Długosz królewski jest rodzimą paprocią, chociaż rzadko spotykaną w naturze. Rośnie na bagnistych łąkach i torfowiskach, czasem w wilgotnych lasach. Należy do najpiękniejszych i najwyższych krajowych paproci. Stanowi szczególną ozdobę cienistych i podmokłych ogrodowych zakątków.

Pietruszka naciowa jest odmianą pietruszki zwyczajnej, która od wieków stanowi ważną przyprawę kuchenną. W przeciwieństwie do pietruszki korzeniowej rozwija głównie nadziemną część, a liście pozyskuje się w miarę dorastania. Pęd kwiatostanowy i nasiona tworzy w drugim roku wegetacji.

Pigwa pospolita forma gruszkowata, potocznie nazywana pigwą gruszkową, nie jest wbrew pozorom żadną krzyżówką pigwy z gruszą. Jest to po prostu grupa odmian wyróżniających się formą owoców przypominającą gruszki. Odmiany o okrągłych owocach nazywane są pigwą jabłkową.

Rzęsa drobna jest rodzimą byliną wodną, należącą do najmniejszych roślin zielnych. Rozmnaża się wegetatywnie bardzo szybko poprzez rozgałęzienia, które z czasem stają się samodzielnymi roślinami. W ogrodowych oczkach wodnych rzęsa jest nie tylko rośliną ozdobną i pokarmem dla ryb, ale pełni również funkcję oczyszczania wody.

To egzotyczne pnącze oprócz efektownych kwiatów odznacza się oryginalnymi liśćmi w formie serca. Zielone serca hoi doskonale nadają się na walentynkowy prezent zamiast róży. Nazwa gatunkowa rośliny upamiętnia irlandzkiego botanika Arthura Kerr'a.

Ostrokrzew kolczasty to zimozielony krzew o kłujących liściach i dekoracyjnych owocach. Ponieważ jest rośliną dwupienną, jaskrawoczerwone owoce zdobią przez całą zimę gałązki tylko żeńskich egzemplarzy. Występujący naturalnie w cieplejszych regionach Europy, osiąga wiek do 300 lat.

Czarne jagody zbierane prosto z krzaczka są nie tylko bardzo smaczne, ale i zdrowe. Borówki uprawiane w ogrodach są zwykle odmianami borówki wysokiej. Ta krewniaczka naszej borówki czarnej dorasta do 2,5 m wysokości i ma znacznie większe owoce. Kto jednak może stworzyć na swojej działce warunki zbliżone do leśnych, może z powodzeniem delektować się latem świeżymi jagodami czernicy. Krzewinka z białoróżowymi kwiatami, a potem zmieniającymi barwę owocami - od zielonych, przez czerwone do prawie czarnych - przez cały sezon wygląda bardzo dekoracyjnie.

Wiśnia ptasia jest uprawiana w licznych odmianach jako drzewo owocowe. Jadalne pestkowce w różnych kolorach są potocznie nazywane czereśniami. Forma dzika trześni jest sadzona w ogrodach ze względu na dekoracyjne kwiaty, ciekawy pokrój drzewa oraz dostarczanie pokarmu ptakom. Łacińskie "avium" w nazwie znaczy "ptak" i ma związek z ulubionymi przez ptaki owocami wiśni ptasiej.

Rzadko spotykany na wilgotnych łąkach i bagnach kosaciec syberyjski jest w naturze objęty ochroną. Uprawiany w ogrodzie, wnosi wiosną barwne akcenty na brzegu sadzawki. Kiedy zwiędną już niebieskofioletowe kwiaty kosaćca, nadal bardzo dekoracyjne pozostają jasnozielone, bardzo wąskie liście. Rodzime pochodzenie rośliny zapewnia dobrą mrozoodporność.