Rośliny o ozdobnych liściach

Oliwka europejska jest zimozielonym drzewem, które dla cennych owoców zaczęto uprawiać już kilka tysięcy lat temu. Drzewo oliwne jest symbolem słonecznego Południa; uprawiane w doniczce wnosi na taras śródziemnomorski nastrój. Oliwka nie jest niestety odporna na mróz i w naszych warunkach trzeba jej zapewnić zimowanie w ciepłym pomieszczeniu.

Aukuba japońska jest zimozielonym krzewem o dekoracyjnych, żółto nakrapianych skórzastych liściach. Rozwijające się wiosną kwiaty nie są wprawdzie zbyt efektowne, ale rozwijają się z nich latem czerwone pestkowce będące ozdobą rośliny. Aukuba japońska jest rośliną dwupienną, owoce tworzą tylko egzemplarze żeńskie.

Łubin wąskolistny jest jednoroczną rośliną śródziemnomorskiego pochodzenia. Jak wszystkie rośliny z rodziny bobowatych poprawia żyzność gleby, wiążąc azot atmosferyczny. Długie grona motylkowych kwiatów w kolorze niebieskim albo fioletowym mogą być ozdobą ogrodowych rabat.

Imperata cylindryczna jest średniej wielkości trawą rozłogową, a odmiana 'Red Baron' odznacza się szczególnie atrakcyjną barwą liści. Nazwa rodzajowa upamiętnia nazwisko renesansowego przyrodnika Ferrante Imperato. Czerwony kolor wierzchołków młodych liści przechodzi z czasem na połowę zielonych dotychczas blaszek, aby jesienią zmienić całe liście w purpurowe. W Japonii od wieków stanowi tradycyjne towarzystwo dla bonsai.

W maju i czerwcu wygląda rogownica kutnerowata niczym biała chmura w ogrodzie. Pokryta srebrzystymi włoskami roślina wygląda atrakcyjnie również poza sezonem kwitnienia. Tworzy szerokie i gęste poduszkowate kępy.

Kosmaczek pospolity jest byliną rodzimego pochodzenia i najłatwiej rozpoznawalnym gatunkiem swojego licznego rodzaju. Na pierwszy rzut oka wygląda na drobną i delikatną roślinę, jednak w odpowiednich warunkach potrafi za pomocą rozłogów utworzyć zwarte płaty. Żółte koszyczki kwiatów rozwijają się przez wiele tygodni i stanowią nie tylko ozdobę, ale i źródło pokarmu dla owadów.

Juka gwatemalska jest w swoim naturalnym środowisku dużym drzewem o wysokości kilkunastu metrów. W naszych warunkach może być uprawiana tylko w doniczkach i osiąga znacznie mniejsze wymiary. Pióropusze liści na pniu juki przypominają palmę, z którą jednak nie ma nic wspólnego.

Powojnik pnący jest wieloletnim pnączem o silnym wzroście, uprawianym w ogrodach, a także dziczejącym i osiedlającym się w dolinach rzek i w liściastych lasach. Jest szczególnie przydatny do pokrywania zielenią dużych ścian, pergoli, płotów i tworzenia zasłon dla mało atrakcyjnych obiektów w ogrodzie.

Kalina sztywnolistna jest pochodzącym z Chin zimozielonym krzewem o dobrej odporności na mróz i szkodniki. W maju rozwijają się płaskie baldachogrona kremowobiałych kwiatów, z których tworzą się potem jajowate pestkowce. Purpurowe owoce dojrzewając zmieniają barwę na czarną i stanowią atrakcyjny pokarm dla ptaków.

Wilczomlecz sosnka jest rodzimego pochodzenia byliną o zielonożółtych, pachnących przyjemnie kwiatach. Miniaturowe kwiatki są opatrzone podsadkami w takim samym kolorze i zebrane w wierzchotkę. Wyprostowane młode pędy wilczomlecza z bardzo wąskimi liśćmi przypominają gałązkę iglastego drzewa.

Akebia pięciolistkowa jest dalekowschodnim pnączem, wieloletnim i szybko rosnącym. W cieplejszych regionach może być zimozielona. Doskonale nadaje się do obsadzania altan ogrodowych, pergol i rozmaitych podpór. Jadalne owoce akebii w naszych warunkach raczej nie dojrzeją.

Kora brzozy papierowej stanowi w ogrodzie dużą atrakcję - trudni o bardziej białe akcenty. Pochodzi z Ameryki Północnej, wyrasta na okazałe drzewo i jest odporna na mróz. Kora drzewa jest kredowobiała albo różowawa, dla Indian była kiedyś namiastką papieru.

Szachownica kostkowata to spotykana czasem również w Polsce piękna przedstawicielka rodziny liliowatych. Duży, dzwonkowaty kwiat tego gatunku ma wzór przypominający pola na szachownicy. Linneusz, który opisał roślinę, miał widocznie inne skojarzenia, jako że meleagris znaczy "perliczka".

Bogate w witaminy i cenione od tysiącleci w azjatyckiej medycynie owoce kolcowoju chińskiego zyskały sławę jako superfood. Handlowa nazwa "jagody goji" pochodzi od chińskiego "gouqi". Krzew jest odporny na mróz i z powodzeniem może być uprawiany w naszych ogrodach również w celach dekoracyjnych.

Rzodkiew czarna, podobnie jak biała i rzodkiewka, jest odmianą rzodkwi zwyczajnej. W porównaniu ze swoimi kuzynkami smakuje bardziej ostro i aromatycznie. Ze względu na wysoką zwartość witamin i innych cennych składników, jest przydatna nie tylko w kuchni, ale też w medycynie. Chociaż korzeń ma czarną skórkę, to miąższ rzodkwi pozostaje biały.

W naturalnym środowisku Muehlenbeckia complexa jest krzewem o długich, cienkich pędach, porastającym wydmy oraz tereny przybrzeżne. Obco brzmiąca nazwa rodzajowa upamiętnia alzackiego botanika Gustava Mühlenbeck'a, dlatego jej spolszczenie jest uzasadnione. Ze względu na niewielką odporność na mróz, roślina może być u nas uprawiana tylko w doniczkach lub pojemnikach.

Kalocefalus Browna, zwany czasem srebrzykiem, jest endemiczną rośliną Australii. W naszych warunkach jest uprawiany jako roślina doniczkowa. Swoją popularność zawdzięcza subtelnym, cienkim gałązkom pokrytym srebrzystym kutnerem. Ozdobę stanowią też koszyczki jasnożółtych kwiatów na końcach pędów. Epitet gatunkowy upamiętnia szkockiego botanika Roberta Browna.

Burak ćwikłowy, podobnie jak burak cukrowy, nie jest gatunkiem botanicznym rośliny, ale nazwą zbiorczą odmian hodowlanych podgatunku buraka zwyczajnego. W przypadku roślin użytkowych znanych od tysiącleci wyhodowane odmiany znacznie różnią się od form botanicznych, nabierając coraz więcej cech przydatnych do celów spożywczych i leczniczych.

Kamasja jadalna jest bardzo dekoracyjną, chociaż rzadko spotykaną w naszych ogrodach byliną. Jej cebule były ważnym pokarmem Indian zamieszkujących północno-zachodnie obszary Ameryki Północnej. Nazwa gatunkowa quamash pochodzi z języka narodu Nez Perce i oznacza właśnie "jadalną cebulę".

Obiela wielkokwiatowa albo groniasta jest dużym krzewem ozdobnym o efektownych kwiatostanach w czysto białym kolorze. Tworzy długie, łukowato wygięte pędy i potrafi dorosnąć do trzech metrów wysokości i podobnej szerokości. Krzew dobrze znosi mróz, jest odporny na szkodniki i choroby.

Rodochiton fioletowy jest w swojej tropikalnej ojczyźnie pnącą byliną, jednak w naszych warunkach rośnie tylko w donicach i pojemnikach jako roślina jednoroczna. Oryginalną ozdobę stanowią fioletowe, dzwonkowate kwiaty z mocno wydłużoną bordową koroną. Piękna roślina, doskonale nadająca się do okrycia pergoli i altan, ma jednak wysokie wymagania cieplne, o które trudno w naszych warunkach klimatycznych.

Łubin żółty jest gatunkiem rośliny jednorocznej, przedstawicielem licznej rodziny motylkowatych (bobowatych). Wykorzystywany jest w rolnictwie jako nawóz zielony, jednak żółte i pachnące kwiatostany mogą być również efektowną ozdobą ogrodowych rabat.