Rośliny o ozdobnych liściach

Rannik zimowy jest bulwiastą byliną z rodziny jaskrowatych, która w Polsce jest uprawiana w ogrodach, a czasem dziczeje. Jest jednym z pierwszych zwiastunów wiosny i doskonale pasuje do krokusów i przebiśniegów, z którymi tworzy z czasem gęste dywany kwiatów. Występuje w uprawie w kilku odmianach, różniących się odcieniem kwiatów i wypełnieniem.

Oryginalną odmianę śliwy o czerwonych liściach znalazł koło Teheranu i przywiózł do Francji pod koniec XIX wieku M. Pissard - zarządzający ogrodami szacha Persji. Niewielkie drzewo odznacza się ciemnopurpurowymi z metalicznym połyskiem liśćmi oraz wcześnie rozwijającymi się różowymi kwiatami. Duże, purpurowoczerwone owoce są jadalne i smaczne.

Pochodząca ze wschodniej prowincji Afryki Południowej sukulentowa haworsja pasiasta nosi nazwę gatunkową na cześć brytyjskiego botanika Adriana Haworth'a. Tworzy rozety zielonych liści z pasami kontrastowych, białych narośli na powierzchni. Czasem zakwita w mieszkaniu, rozwijając wysoki kwiatostan mało efektownych kwiatów. Po kwitnieniu roślina nie zamiera.

Aloes ościsty jest sukulentową byliną z Afryki Południowej. Epitet gatunkowy aristata znaczy po łacinie "wąsaty" i odnosi się do wydłużonego zakończenia liści, przypominającego wąsy kłosów zboża. Aloes ościsty bywa mylony ze spokrewnioną z nim haworsją. Zakwita w mieszkaniu, rozwijając grona pomarańczowoczerwonych kwiatów.

Kalina japońska jest bardzo dekoracyjnym krzewem o charakterystycznym pokroju z szeroko rozpostartymi gałęziami i efektownymi kwiatostanami, które wyrastają ponad liście. W uprawie ogrodowej występuje forma płonna oraz forma płodna kaliny japońskiej. Ta druga tworzy owoce początkowo czerwone, potem granatowoczerwone. Liście przebarwiają się jesienią na kolor czerwony lub purpurowy.

'Fastigiata' jest odmianą kolumnową grabu pospolitego, wywodzi się z Niemiec i cieszy się dużą popularnością w ogrodowej uprawie od drugiej połowy XIX wieku. Strzelista i smukła korona nie wymaga formowania. Ta odmiana grabu zachowuje w pełni mrozoodporność i małe wymagania gatunku botanicznego.

Klon srebrzysty jest północnoamerykańskim gatunkiem, który trafił do Europy na początku XVIII wieku, a do Polski około stu lat później. Polska nazwa gatunkowa nawiązuje do srebrzystoszarej dolnej powierzchni liści. Ze względu na rozłożystą koronę i dużą wysokość, klon srebrzysty nadaje się do dużych ogrodów, gdzie stanowi efektowny obiekt centralny.

Jabłoń purpurowa uprawiana w wielu odmianach jako drzewo ozdobne powstała jako hybryda gatunków jabłoni. Główną ozdobą drzewa są bujnie rozwijające się czerwone kwiaty oraz dekoracyjne owoce. W zależności od odmiany liście mogą być ciemnoczerwone albo ciemnozielone. Wykazuje dobrą mrozoodporność.

Śnieżyca wiosenna, bylina cebulowa rodzimego pochodzenia, bywa czasem mylona z częściej uprawianą w ogrodach śnieżyczką przebiśnieg. Ogólny pokrój roślin jest podobny, jednak łatwo można odróżnić przebiśnieg po odmiennej budowie kwiatu - ma on koronę złożoną z dwóch okółków, przy czym zewnętrzny jest wyraźnie podzielony na trzy stosunkowo wąskie płatki.

Oliwnik baldaszkowaty jest rozłożystym krzewem Dalekiego Wschodu, mało wymagającym i odpornym na mróz. Jego ozdobę stanowią szarozielone liście, przyjemnie pachnące kwiaty, jak również dojrzewające we wrześniu czerwone owoce. Kuliste pestkowce oliwnika są soczyste, bardzo smaczne i nadają się zarówno na przetwory, jak i do spożycia na surowo.

Brzoskwinia 'Inka' jest polską odmianą brzoskwini zwyczajnej o dużych owocach i dobrej odporności na mróz. Najlepiej rośnie w cieplejszych regionach kraju, gdzie nie zagrażają jej przymrozki w okresie kwitnienia. Ozdobę brzoskwiniowego drzewa stanowią duże, różowe kwiaty.

Stephania pierrei jest rosnącą w Wietnamie, Kambodży i Tajlandii bulwiastą byliną, która uprawiana u nas w doniczkach nie doczekała się jeszcze żadnej polskiej nazwy. Okrągłe tarczki liści tej rośliny bardzo przypominają liście pilei peperomiowatej, z którą jedna nie jest spokrewniona. W medycynie wietnamskiej jest stosowana do leczenia depresji, bezsenności i niektórych zaburzeń psychicznych. Zamiast poprawnej nazwy botanicznej Stephania pierrei, często używana jest nazwa Stephania erecta.

Tawlina jarzębolistna to silnie rozrastający się krzew pochodzący z północno-wschodniej Azji, u nas sadzony jako roślina ogrodowa już od połowy XVIII wieku. Główną ozdobą tawliny jarzębolistnej są białe kwiaty zebrane w wydłużone wiechy na końcach pędów. Zmienność kolorów wykazują liście krzewu: rozwijające się są różowopomarańczowe, później jasnozielone, a jesienią przebarwiają się na odcienie żółci.

Pochodzące z południowej Azji mangowe drzewo jest najważniejszym owocem w Indiach, a jego uprawa liczy tam już 4000 lat. W naturalnych, tropikalnych warunkach mango dorasta do 30 m; u nas może rosnąć tylko w doniczkach i osiąga wysokość do 3 m. Nawet jeśli nie uda się w mieszkaniu doprowadzić do jego kwitnienia, to na pewno wyrośnie efektowne, zimozielone, egzotyczne drzewko.

Agawa amerykańska jest meksykańską byliną, która w naszych warunkach jest uprawiana jako roślina doniczkowa. Chociaż na kwitnienie agawy nie trzeba czekać aż sto lat, jak kiedyś wierzono, to jednak ta monokarpiczna roślina rozwija kwiaty tylko raz w życiu. Ozdobę stanowią efektowne, zebrane w rozetę liście.

Dischidia okrągłolistna jest epifitycznym, sukulentowym pnączem z deszczowych lasów Dalekiego Wschodu. Na długich pędach tworzy ustawione parami, naprzeciwlegle, okrągłe liście, które są pękate pośrodku i mogą przypominać małe naczynie na wino. Nazwa rodzajowa pochodzi od greckich słów dis = "dwa" i askidia, liczba mnoga od askidion = "mały bukłak". Łaciński epitet gatunkowy nawiązuje do nummus = "przypominający monetę". Roślina jest spokrewniona z hoją i barwinkiem.

Kluzja różowa jest oryginalną rośliną tropikalną, która rozpoczyna wzrost jako epifit, a z czasem wytwarza korzenie sięgające ziemi, usamodzielnia się i rośnie jako niewielkie drzewo. Jest często mylona z kluzją większą (Clusia major). Nazwa rodzajowa upamiętnia francusko-holenderskiego botanika Charlesa de l’Écluse (Carolus Clusius). W naszych warunkach kluzję można uprawiać tylko w pomieszczeniu. 'Princess' jest jedną z częściej spotykanych odmian kluzji różowej.

Hebe Andersona jest zimozielonym krzewem z Nowej Zelandii, który późnym latem staje się prawdziwą gwiazdą pośród ogrodowych roślin. Duże, efektowne kwiatostany rozwija od lipca do października. Ze względu na słabą odporność na mróz, hebe Andersona wymaga w naszych warunkach zimowania w jasnym pomieszczeniu.

Rdest japoński sprowadzony do Europy na początku XIX wieku jako roślina ozdobna znalazł bardzo korzystne dla siebie warunki i szybko stał się gatunkiem inwazyjnym, wypierającym gatunki rodzime. Posiada efektowne kwiatostany, które rozwijają się późnym latem i stanowią cenne źródło pożywienia dla owadów. W Chinach i Japonii jest wykorzystywany jako roślina lecznicza.

Trytoma groniasta jest południowoafrykańską byliną, która wielokrotnie zmieniała swoją przynależność do rodzaju botanicznego, aby ostatecznie znaleźć się w Kniphofia, nazwanym tak na cześć niemieckiego botanika Johannesa Kniphof'a. Na początku XIX wieku roślina pod nazwą Trytoma uvarii zyskała dużą popularność w Europie i tym można tłumaczyć używanie tej nazwy również dzisiaj. Oryginalne kwiatostany trytomy groniastej wprowadzają do ogrodu powiew egzotyki.

Pochodząca z Peru cyklantera stopowa jest jednorocznym pnączem spokrewnionym z ogórkiem i dynią. Przez Inków była uprawiana jako warzywo już przed setkami lat. Owoce cyklantery są jadalne i lecznicze. Uprawa tej mało znanej u nas rośliny jest podobna jak uprawa popularnych ogórków.

Podstawy pędów barwinka większego drewnieją, podczas gdy górne części pozostają zielne, dlatego roślina jest zaliczana do półkrzewów. Podobnie jak jego mniejszy krewniak, ten gatunek również doskonale nadaje się do tworzenia w ogrodzie zielonych dywanów. Ze względu na mniejszą mrozoodporność, barwinek większy wymaga okrywania na zimę, a na wschodzie kraju może wymarzać.