Ogród leśny

Pochodzący z Ameryki Północnej dąb czerwony, od początku XVIII wieku zaczął swoją wędrówkę po Europie. Odporny ma mróz i mało wymagający w porównaniu z dębami rodzimego pochodzenia, dąb czerwony stał się popularnym drzewem ogrodowym i parkowym. Miał swój epizod w polskiej gospodarce leśnej, jednak ze względu na skłonności do wypierania dębów krajowych, został uznany za gatunek inwazyjny. Co nie umniejsza oczywiście jego walorów estetycznych.

Miodunka plamista zachwyca w ogrodzie pięknem swoich liści i kwiatów. Nazwa rodzajowa Pulmonaria pochodzi od łacińskiego "pulmo" = "płuca", co jest nawiązaniem do właściwości leczniczych rośliny. Kępiasta bylina z plamiastymi liśćmi zmienia w trakcie kwitnienia kolor kwiatów z czerwonych na prawie niebieskie. Jest łatwa w uprawie i mało wymagająca.

Miłorząb dwuklapowy jest gatunkiem reliktowym i endemicznym. Jako przedstawiciel roślin nagonasiennych jest drzewem iglastym, jednak zamiast igieł albo łusek wytwarza pięknie uformowane wachlarzowate liście. Etymologia nazw botanicznych, często ludowa, bywa bardzo interesująca. Nazwa rodzajowa Gingko bije chyba wszelkie rekordy. Z tłumaczenia chińskiej nazwy pisanej japońskimi znakami przez niemieckiego botanika Engelberta Kaempfera wyszło słowo "gingko" = "srebrna morela". Linneusz powielił błąd i drzewo nosi nazwę naukową Ginkgo biloba.

Pierwiosnki, które wczesną wiosną rozwijają w ogrodzie różnobarwne dywany kwiatów, są zwykle hybrydami i kultywarami różnych gatunków. Pod określeniem pierwiosnka ogrodowego mieszczą się naturalne mieszańce pierwiosnka bezłodygowego (Primula vulgaris) i pierwiosnka lekarskiego (Primula veris) oraz liczna grupa często uprawianych odmian mieszańcowych.

Orzech włoski trafił do naszej części Europy prawdopodobnie w czasach Cesarstwa Rzymskiego. Rośnie jako długowieczne, rozłożyste drzewo o krótkim, wygiętym zwykle pniu. Okazała korona składa się z licznych, poskręcanych gałęzi. Orzech włoski jest w ogrodzie nie tylko ozdobą, ale też źródłem smacznych orzechów.

Grab pospolity jest niewysokim drzewem rodzimego pochodzenia. Podobnie jak buk doskonale znosi przycinanie i jest idealną rośliną na trwałe i długowieczne żywopłoty i szpalery. W roli solitera prezentuje pofalowaną formę pnia, jasną korę i złote przebarwienie liści jesienią.

Klon czerwony jest północnoamerykańskim drzewem, które potrafi być podwójnie przekonujące: jaskrawym przebarwieniem liści jesienią i pięknymi, czerwonymi kwiatostanami na wiosnę. W ogrodach spotyka się liczne odmiany hodowlane różniące się pokrojem i jesienną barwą liści.

Przylaszczka pospolita jest rodzimą byliną o zimozielonych liściach. Od marca do maja rozwija błękitne niczym niebo niewielkie kwiatki. Nowe liście pojawiają się z pewnym opóźnieniem, podczas gdy ubiegłoroczne w tym czasie więdną. Obok formy botanicznej uprawiane są w ogrodach kultywary o kwiatach białych, różowych i purpurowych, pojedynczych i pełnych.

Brzoza brodawkowata jest najczęściej spotykanym w Polsce gatunkiem brzozy. Malownicza korona, cienkie, zwisające gałęzie, powiewające na wietrze oraz biała kora wyglądają bardzo efektownie w każdym dużym ogrodzie. Drzewo dobrze znosi zanieczyszczenie powierza i radzi sobie w każdych warunkach.

Pieris japoński jest zimozielonym krzewem, szczególnie ozdobnym w okresie kwitnienia. Stanowi efektowne uzupełnienie dla różaneczników i nadaje się do uprawy w pojemnikach. Liście i kwiaty rośliny zawierają silnie trującą substancję grajanotoksynę.

Berberys Thunberga jest ciernistym krzewem sprowadzonym do Europy z Japonii przez szwedzkiego przyrodnika Carla Thunberga. Krzew stanowi w ogrodzie efektowną ozdobę, a ponadto zapewnia ptakom oraz innym małym zwierzętom zarówno pokarm, jak i schronienie w bezpiecznym gąszczu.

Ta pochodząca z Hindukuszu i Himalajów pięcioigielna sosna jest bardzo dekoracyjnym drzewem o długich igłach i dużych szyszkach przypominających sosnę amerykańską. Nazwa botaniczna upamiętnia duńskiego botanika Nathaniela Wallich'a. Pewną wadą jest niepełna mrozoodporność; sosna himalajska w naszym kimacie może przemarzać.

Klon jawor jest rodzimym drzewem dorastającym do imponujących rozmiarów. W naturalnych warunkach preferuje tereny górskie, gdzie tworzy drzewostany razem z bukiem, jodłą i świerkiem. Doskonale sprawdza się jako drzewo ogrodowe, a liczne odmiany hodowlane różnią się kolorem liści pokrojem drzewa.

Na skutek wyjątkowej łatwości rozmnażania się za pomocą kłączy i rozłogów, podagrycznik pospolity jest ulubionym wrogiem ogrodników. Niemniej jednak ta rodzimego pochodzenia bylina posiada również dobre strony — kulinarne i lecznicze. W ocienionych miejscach ogrodu może znaleźć zastosowanie jako bardzo skuteczna roślina okrywowa.

Świerk pospolity jest naszym jedynym świerkiem rodzimego pochodzenia. Jest wrażliwy na wilgotność i czystość powietrza, dlatego źle się czuje w warunkach miejskich. Nazwa rodzajowa Picea pochodzi od łacińskiego "pix" = "smoła, żywica". W sprzyjających warunkach dorasta do ogromnych rozmiarów i jest bardzo długowieczny. W ogrodzie nadaje się również do tworzenia żywopłotów.

Jasnota purpurowa jest rośliną jednoroczną rodzimego pochodzenia, spotykaną pospolicie na terenie całego kraju. Takie rośliny, nazywane często chwastami, są zwykle niedoceniane. Jasnota purpurowa dostarcza pokarmu wielu gatunkom owadów, a jej młode pędy i kwiaty są smaczne, zdrowe i posiadają właściwości lecznicze.

Runianka japońska jest zimozieloną krzewinką o skórzastych, połyskliwych liściach i gronach białych, drobnych kwiatów. Jest mrozoodporna, doskonale nadaje się do roli rośliny okrywowej pod drzewami i w innych ocienionych miejscach, podobnie jak bluszcz i barwinek.

Sprowadzony do Europy w XVII wieku klon jesionolistny zadomowił się u nas na dobre i w naturalnym środowisku wypiera nawet gatunki rodzime. Dzięki niewielkiej wysokości, rozłożystej i luźnej koronie oraz przebarwiającym się jesienią liściom, klon jesionolistny dobrze sprawdza się w roli drzewa ogrodowego.

Już w połowie kwietnia pojawiają się na tle ciemnej zieleni liści barwinka pospolitego jego piękne niebieskie kwiaty. Zimozielona krzewinka chętnie okrywa ziemię pod drzewami i w innych cienistych miejscach w ogrodzie. Barwinkowy dywan tworzy efektowne tło dla roślin o barwnych liściach.

Porzeczka czarna jest uprawiana w ogrodach od kilku wieków, doczekała się też licznych odmian, różniących się wielkością owoców, smakiem i okresem dojrzewania. Krzew występuje w Polsce również w środowisku naturalnym. Porzeczka czarna jest nie tylko krzewem owocowym, ale również rośliną ozdobną.

Wawrzynek wilczełyko jest odpornym na mróz niewielkim krzewem rodzimego pochodzenia. Różowe, efektowne, mocno pachnące kwiaty wawrzynka pojawiają się przed rozwojem liści i często tworzą barwne plamy na tle resztek śniegu. Latem i jesienią ozdobę rośliny stanowią liście i intensywnie czerwone owoce-pestkowce. Cała roślina jest silnie trująca.

Jodła pospolita jest rodzimym gatunkiem zimozielonego drzewa iglastego. W naturalnym środowisku dorasta do 50 m wysokości. W ogrodach jest sadzona jako drzewo ozdobne. Oprócz formy botanicznej istnieją kultywary jodły o niewielkiej wysokości i wąskim pokroju. Doskonale znosi ocienienie.