Ogród naturalny

Bylica boże drzewko była ceniona za swoje lecznicze właściwości już w starożytności. Później stała się częstym gościem w ogrodach klasztornych. Aromatyczny półkrzew dotarł do Polski dopiero w XVI wieku. W naszym klimacie nie zawiązuje owoców. W wielu krajach była uważana za roślinę magiczną i leczniczą.

Powojnik pnący jest wieloletnim pnączem o silnym wzroście, uprawianym w ogrodach, a także dziczejącym i osiedlającym się w dolinach rzek i w liściastych lasach. Jest szczególnie przydatny do pokrywania zielenią dużych ścian, pergoli, płotów i tworzenia zasłon dla mało atrakcyjnych obiektów w ogrodzie.

Lewkonia letnia rośnie w swojej śródziemnomorskiej ojczyźnie jako bylina, jednak w naszych warunkach nie zimuje i jest kwiatem jednorocznym. Kwitnie od czerwca do późnej jesieni, rozwijając długie kwiatostany o przyjemnym zapachu. Nazwa lewkonia pochodzi od greckiego słowa leukoion = "biały fiołek", natomiast botaniczna nazwa rodzajowa upamiętnia włoskiego botanika Pietro Andrea Mattioli.

Kalina sztywnolistna jest pochodzącym z Chin zimozielonym krzewem o dobrej odporności na mróz i szkodniki. W maju rozwijają się płaskie baldachogrona kremowobiałych kwiatów, z których tworzą się potem jajowate pestkowce. Purpurowe owoce dojrzewając zmieniają barwę na czarną i stanowią atrakcyjny pokarm dla ptaków.

Hyzop lekarski jest aromatycznym półkrzewem o znanych i cenionych od wieków właściwościach leczniczych i przyprawowych. Obco brzmiąca nazwa pochodzi z języka hebrajskiego i oznacza "święte ziele". Hyzop był szczególnie ważną rośliną w średniowiecznych ogrodach wiejskich i klasztornych.

Wilczomlecz sosnka jest rodzimego pochodzenia byliną o zielonożółtych, pachnących przyjemnie kwiatach. Miniaturowe kwiatki są opatrzone podsadkami w takim samym kolorze i zebrane w wierzchotkę. Wyprostowane młode pędy wilczomlecza z bardzo wąskimi liśćmi przypominają gałązkę iglastego drzewa.

Akebia pięciolistkowa jest dalekowschodnim pnączem, wieloletnim i szybko rosnącym. W cieplejszych regionach może być zimozielona. Doskonale nadaje się do obsadzania altan ogrodowych, pergol i rozmaitych podpór. Jadalne owoce akebii w naszych warunkach raczej nie dojrzeją.

Kora brzozy papierowej stanowi w ogrodzie dużą atrakcję - trudni o bardziej białe akcenty. Pochodzi z Ameryki Północnej, wyrasta na okazałe drzewo i jest odporna na mróz. Kora drzewa jest kredowobiała albo różowawa, dla Indian była kiedyś namiastką papieru.

Fasolnik chiński jest egzotycznym warzywem strączkowym o kilkumetrowych pędach i bardzo długich strąkach. Jest uprawiany dla niedojrzałych strąków, podobnie jak popularna fasola szparagowa. Owoce fasolnika chińskiego są pozbawione włókien i bardzo smaczne. Za pewną wadę można uznać wysokie oczekiwania rośliny w stosunku do temperatury oraz nasłonecznienia.

Burak ćwikłowy, podobnie jak burak cukrowy, nie jest gatunkiem botanicznym rośliny, ale nazwą zbiorczą odmian hodowlanych podgatunku buraka zwyczajnego. W przypadku roślin użytkowych znanych od tysiącleci wyhodowane odmiany znacznie różnią się od form botanicznych, nabierając coraz więcej cech przydatnych do celów spożywczych i leczniczych.

Obiela wielkokwiatowa albo groniasta jest dużym krzewem ozdobnym o efektownych kwiatostanach w czysto białym kolorze. Tworzy długie, łukowato wygięte pędy i potrafi dorosnąć do trzech metrów wysokości i podobnej szerokości. Krzew dobrze znosi mróz, jest odporny na szkodniki i choroby.

Lagerstremia indyjska jest egzotycznym krzewem lub niewielkim drzewem o stosunkowo dużej odporności na mróz. W naszych warunkach najbezpieczniej jest uprawiać ją w pojemnikach i zimować w pomieszczeniu. Nazwa upamiętnia Carla Magnusa von Lagerström'a, znajomego Linneusza, który przywiózł roślinę z Chin.

Odętka wirginijska jest byliną z prerii amerykańskich, gdzie porasta tereny podmokłe. Różowe do czerwonofioletowych kwiaty odętki wirginijskiej są bardzo regularnie ustawione w długi kłosowaty kwiatostan. Oprócz efektownych kwiatów do uprawy tej rośliny w ogrodzie zachęca długi okres kwitnienia oraz całkowita w naszych warunkach mrozoodporność.

Macierzanka cytrynowa jest śródziemnomorskim ziołem, które służy jako przyprawa do wielu potraw mięsnych i rybnych, a także nadaje oryginalną nutę napojom. Nie jest gatunkiem botanicznym, ale mieszańcem macierzanki zwyczajnej (Thymus pulegioides) i macierzanki tymianku (Thymus vulgaris). Uprawiany w odmianach o rozmaicie zabarwionych liściach. W ogrodzie może służyć z powodzeniem również jako roślina ozdobna.

Ostnica 'Ponytails' jest delikatną, kępkowatą trawą o nitkowatych liściach i beżowych kwiatostanach, które pięknie falują nawet przy lekkich podmuchach wiatru. Każdemu ogrodowi nadaje szczególny charakter, doskonale komponuje się z innymi trawami ozdobnymi. Efektowne, pierzaste owocostany tej trawy stanowią dekorację ogrodu również zimą.

Jałowiec łuskowaty to wiecznie zielony krzew o sztywnych, grubych i kłujących, srebrzysto-niebieskich na wierzchu igłach. Rośnie powoli i dorasta do ok. 2 metrów wysokości i 4 metrów szerokości. Roślina nadaje się na stanowiska słoneczne i świetnie sprawdza się na przepuszczalnych glebach. Z racji swoich niewielkich wymagań świetnie sprawdza się np. w ogrodach skalnych, naturalnych oraz w donicach jako ozdoba na tarasach.

Tawuła wczesna, podobnie jak wiele jej kuzynek, jest pięknym krzewem ogrodowym. Powstała ze skrzyżowania tawuły Thunberga z tawułą wielokwiatową. Wiosną prawie całkowicie ginie pod osłoną białych kwiatów, która przypomina śnieg albo welon panny młodej.

Złote kwiaty rudbekii nagiej po raz pierwszy pojawiły się w europejskich ogrodach w XVII wieku i do dzisiaj rozświetlają je w okresie lata. Rudbekia naga pochodzi z Ameryki Północnej, jednak coraz bardziej rozprzestrzenia się w Europie jako uciekinier z ogrodów. Występuje również w odmianie pełnokwiatowej.

Zawilec żółty jest gatunkiem rodzimym, jednak w naturze mniej popularnym od zawilca gajowego. W ogrodzie tworzy wiosną piękne dywany złotych kwiatów na tle jasnozielonych liści. Subtelnej urody kwiaty zamykają się na noc oraz w czasie deszczu. Po przekwitnięciu przechodzą w stan spoczynku pod ziemią.

Podstawy pędów barwinka większego drewnieją, podczas gdy górne części pozostają zielne, dlatego roślina jest zaliczana do półkrzewów. Podobnie jak jego mniejszy krewniak, ten gatunek również doskonale nadaje się do tworzenia w ogrodzie zielonych dywanów. Ze względu na mniejszą mrozoodporność, barwinek większy wymaga okrywania na zimę, a na wschodzie kraju może wymarzać.

Liście i wierzchołki młodych pędów portulaki pospolitej mają orzechowo-kwaskowy smak, zawierają dużo witamin i zdrowych kwasów tłuszczowych. Jest interesującym dodatkiem do sałatek, twarogu i innych potraw. O właściwościach leczniczych portulaki pospolitej wspomina już słynna Hildegarda z Bingen, jedenastowieczna frankońska uzdrowicielka.

Wierzba purpurowa, która nawet zimą wprowadza do ogrodu barny akcent, jest krajowym gatunkiem odpornym na mróz i mało wymagającym. Na purpurowoczerwonych pędach liście są często ustawione naprzeciwlegle, co jest cechą wyłącznie tego gatunku wierzby. Zaletą wierzby purpurowej jest tolerowanie zarówno stanowisk suchych, jak i podmokłych.