Rośliny do ogrodu przydomowego

W swojej tropikalnej ojczyźnie żeniszek meksykański rośnie jako półkrzew, jednak w naszych warunkach jest uprawiany zwykle jako jednoroczna roślina ozdobna, nawet jeśli możliwe jest zimowanie. Swoją botaniczną nazwę rodzajową Ageratum zawdzięcza właściwościom kwitnienia: greckie słowo „ageratos” oznacza „wieczną młodość” i odnosi się do długiego okresu rozwijania delikatnych, niebieskofioletowych kwiatów.

Pochodząca z Ameryki Północnej glediczja trójciernista jest drzewem o filigranowych liściach, pachnących kwiatach i oryginalnych owocach w formie strąków. 'Sunburst' jest odmianą o złocistożółtych liściach w okresie wzrostu. Nieco dziwna nazwa rodzajowa drzewa pochodzi od nazwiska niemieckiego botanika Johanna Gottlieba Gleditsch'a.

Grujecznik japoński jest bardzo dekoracyjnym drzewem o ciekawym pokroju i efektownym przebarwieniu liści. Oryginalną cechą grujecznika japońskiego jest roztaczany przez jego liście zapach cynamonu i karmelu, albo przyprawy do pierników. Botaniczna nazwa rodzajowa wskazuje na podobieństwo liści grujecznika do judaszowca - Cercis.

Występująca często na obrzeżach sosnowych borów sasanka zwyczajna stała się dzisiaj rzadkością i jest pod ochroną. Na szczęście ta piękna roślina coraz częściej pojawia się w ogrodach. Odmiany hodowlane rozwijają kwiaty w rozmaitych kolorach, nie tylko w klasycznym fiolecie.

Ten mieszaniec tawuły kantońskiej i tawuły trójłatkowej nosi nazwisko belgijskiego botanika i ogrodnika van Houtte'a. Rozłożysty krzew o pięknie wygiętych pędach wygląda w okresie kwitnienia jak obsypany śniegiem. Dodatkową zaletą jest odporność na mróz, zanieczyszczenie powietrza oraz suszę.

Odmiana miskanta chińskiego tworząca mocne, wysokie kępy. Długie i sztywne źdźbła trawy mają charakterystyczne poprzeczne paski żółtego koloru. Rozświetlona jasnymi cętkami 'Zebrina' stanowi atrakcję ogrodu. Odmiana pochodzi z Japonii.

Złocistożółte kwiaty pierwiosnka lekarskiego zwiastują w ogrodzie nadejście wiosny. Poza subtelną urodą posiada on jeszcze jedną ważną zaletę: jest rośliną rodzimego pochodzenia. Pierwiosnek lekarski jest byliną o skromnych wymaganiach i łatwą w uprawie.

Spokrewniony z zawilcami i sasankami orlik pospolity jest objęty ochroną w lasach, ale chętnie uprawiany w przydomowych ogrodach. Oryginalne, ładne kwiaty orlika pospolitego są zaopatrzone w ostrogę, która przypomina szpon orła - co znalazło odbicie w nazwie rodzajowej rośliny. Istnie wiele odmian hodowlanych orlika o kwiatach pojedynczych i pełnych oraz niespotykanych u formy dzikiej kolorach.

Budleja skrętolistna rozwija kuliste grona kwiatów wzdłuż zeszłorocznych pędów. Całkowicie pokrywają długie pędy, przypominając sznury fioletowych korali. Pachnące kwiaty wabią owady, stąd popularna w wielu językach nazwa "motyli krzew". W odróżnieniu od innych gatunków budlei ta jest wyjątkowo mrozoodporna.

Metrowej wysokości szałwia muszkatołowa wnosi do ogrodu efektowną urodę kwiatów i korzenny zapach. W pierwszym roku po wykiełkowaniu rozwija rozetę liści, a w drugim roku wiechowate, rozgałęzione kwiatostany. Na odpowiednich stanowiskach odnawia się skutecznie z samosiewu, samodzielnie przedłużając swój pobyt w ogrodzie.

Zebrane w luźne grono duże kwiaty lilii złotogłów przypominają kształtem turecki turban. Lilia złotogłów należy do najpiękniejszych kwiatów naszej rodzimej flory. Epitet gatunkowy nie jest jednoznacznie wyjaśniony: jedni kojarzą słowo "martagon" z tureckim martagan = forma turbanu, inni zaś wywodzą je od boga wojny Marsa.

Lilia azjatycka to nie nazwa gatunkowa rośliny, ale nazwa dużej grupy hybryd, które powstały z gatunków wschodnioazjatyckich, głównie Lilium davidii, Lilium maculatum, Lilium pensylvanicum i Lilium lancifolium. Należy do nich większość lilii ogrodowych. Poza urodą kwiatów odznaczają się odpornością na chłód i choroby oraz łatwością uprawy.

Ze swoimi kwiatami w kolorze nieba i sercowatymi liśćmi, brunnera wielkolistna jest w ogrodzie idealną rośliną okrywową. Nazwa rodzajowa upamiętnia szwajcarskiego przyrodnika Samuela Brunner'a. Forma kwiatów przypomina o pokrewieństwie brunnery z niezapominajką. Kaukaska niezapominajka trafiła do europejskich ogrodów na początku XIX wieku.

Późnym latem rozplenica japońska 'Hameln' prezentuje w ogrodzie pełną wdzięku urodę swoich puszystych kwiatów. Ta stara odmiana trawy ozdobnej jest bardziej zwarta od gatunku botanicznego i wcześniej rozwija kwiatostany podobne do szczotek do butelek. Lubi słońce i ciepło.

Rudbekia błyskotliwa bywa czasem mylona z jeżówką purpurową. Obie rośliny nie są jednak ze sobą blisko spokrewnione i należą do odrębnych rodzajów botanicznych. Rudbekia jest niezawodną, łatwą w uprawie byliną, która przez wiele miesięcy zapewnia w ogrodzie letni nastrój. Jej kwiaty uszczęśliwiają mnóstwo owadów dostatkiem pyłku i nektaru.

Odkryty przez Europejczyków w Japonii nowy gatunek zawilca ma chińskie pochodzenie i jest odmianą zawilca hupeheńskiego (chińskiego). Ta spokrewniona z naszymi zawilcami i sasankami bylina wnosi do ogrodu świeże kwiaty wtedy, gdy lato zaczyna się już zbierać do odwrotu, a dni stają się coraz krótsze. Zawilec japoński jest bardzo długowieczny i przez wiele lat może stanowić ozdobę ogrodu.

Niepowtarzalna uroda słonecznika stanowi ozdobę wielu ogrodów. Nawet dzieci z łatwością rozpoznają tę roślinę z wielkimi złotymi kwiatami, jednak mało kto wie, jak wielka jest różnorodność gatunków i odmian rodzaju botanicznego Helianthus. Słonecznik zwyczajny jest jednym z około 70 gatunków swojego rodzaju. W przeciwieństwie do wielu innych swoich krewniaków, między innymi topinamburu, jest rośliną jednoroczną.

Miłek wiosenny już wczesną wiosną sprowadza do ogrodu złote gwiazdy swoich kwiatów. Jest rodzimym gatunkiem, jednak rzadko spotykanym w naturalnych warunkach. Przynależność do rodziny jaskrowatych oznacza, że piękna roślina o efektownych kwiatach jest trująca, a jednocześnie lecznicza.

Odporna na mróz i mało wymagająca wiśnia wonna jest sadzona w ogrodach jako drzewo ozdobne. Wiosną oczarowuje bogactwem kwiatów i ich mocnym, przyjemnym zapachem. Cierpkie owoce wiśni wonnej nie nadają się wprawdzie do spożycia, ale w zachodniej Azji jej mielone nasiona są od wieków używane jako przyprawa o nazwie "mahaleb", co znalazło odbicie w botanicznej nazwie gatunkowej.

Wiązówka błotna jest rodzimym gatunkiem byliny o kremowobiałych, pachnących kwiatach zebranych w duże, nieregularne wiechy. W medycynie ludowej była ważną rośliną zielarską. Stosowaną ją również do aromatyzowania piwa i miodów pitnych. W formie botanicznej oraz kilku kultywarów jest uprawiana jako bylina ozdobna.

Świerk syberyjski jest typowym mieszkańcem zachodniej i wschodniej Syberii. Zgrabna, gęsta i symetryczna korona dodaje mu elegancji i uroku. Gatunek należy do najbardziej mrozoodpornych. Drzewo jest w stanie przetrwać mrozy do -45°C, a nawet więcej. Bez problemu znajduje w ogrodzie swoje miejsce jako soliter albo element kompozycji.

Języczka pomarańczowa jest efektowną i łatwą w uprawie byliną ozdobną na wilgotne stanowiska. Duże liście i zebrane w wiechy pomarańczowe koszyczki kwiatów stanowią widoczne z daleka barwne akcenty kompozycji. Nadaje się szczególnie do ogrodów nadwodnych.