Rośliny do ogrodu przydomowego

Hortensja kosmata nie tworzy wprawdzie ogromnych kwiatowych kul i stożków na wzór swoich krewniaczek — hortensji ogrodowych i bukietowych, ale jej dwubarwne kwiatostany na tle ciemnej zieleni liści są niezwykle efektowne. Nazwa gatunkowa nawiązuje do liści pokrytych gęsto miękkimi włoskami. Kwiaty płonne ustawione na obwodzie, pełniące funkcję przywabiania owadów, mają kolor biały, natomiast kwiaty tworzące nasiona są niebieskofioletowe.

Jałowiec chiński jest dalekowschodnim gatunkiem o zmiennym pokroju i dwojakiego rodzaju ulistnieniu. Młodociane rośliny mają ostre, kłujące igły, zebrane po 2 lub 3, a dojrzałe - tępo zakończone łuski. Gatunek jest dwupienny, okazy żeńskie tworzą niewielkie szyszkojagody, po dojrzeniu niemal czarne.

Jest to odmiana północnoamerykańskiego jałowca skalnego o wyjątkowo wąskiej, kolumnowej formie. Strzeliste sylwetki jałowców 'Blue Arrow' o srebrzystoniebieskiej barwie przypominają śródziemnomorskie cyprysy. Odmiana jest całkowicie odporna na mróz, dobrze znosi suszę i ma niewielkie wymagania glebowe.

Róża wielokwiatowa została sprowadzona do Europy z Dalekiego Wschodu pod koniec XVIII wieku i szybko stała się cennym gatunkiem o wielu odmianach. Miała wielkie znaczenie w tworzeniu nowych odmian i całej grupy róż wielokwiatowych albo rabatowych. Małe, pachnące kwiaty rozwijają się obficie na ubiegłorocznych pędach. Doskonale nadaje się do tworzenia ogrodowych kompozycji.

Róża damasceńska zalicza się do bardzo starych gatunków róż, na wyspie Samos była hodowana już ponad 3000 lat temu. Urzekający zapach róż damasceńskich był opisywany w Księdze 1001 Nocy. Do europejskich ogrodów trafiły w XIII wieku przywiezione przez krzyżowców. Pod względem botanicznym róża damasceńska jest prawdopodobnie hybrydą róży francuskiej (R. gallica) i róży fenickiej (R. phoenicia).

Fiołek trójbarwny jest rośliną często spotykaną na łąkach i ugorach. Znany w ogromnej liczbie odmian bratek ogrodowy jest hybrydą właśnie fiołka trójbarwnego i dwóch innych gatunków. Mimo niewielkich rozmiarów, jego subtelne, wyraziste kwiatki mogą stanowić ozdobę trawnika, rabaty albo tarasu lub balkonu. Fiołek trójbarwny znany jest też od wieków z właściwości leczniczych.

Impatiens walleriana jest byliną ze wschodniej, tropikalnej Afryki, gdzie rośnie w cienistych i wilgotnych miejscach. Nazwa gatunkowa nadana na cześć misjonarza Horacego Waller'a jest często dosyć nieszczęśliwie tłumaczona jako "niecierpek walleriana". Roślina jest traktowana w naszych warunkach przeważnie jako jednoroczna, chociaż może być też przezimowana w pomieszczeniu.

Rzodkiew biała jest większą siostrą rzodkiewki i świeżo zebrana smakuje równie dobrze. Jak to w przypadku uprawianych od wieków popularnych warzyw bywa, spotykane w ogrodach rzodkwie i rzodkiewki są kultywarami odmian botanicznych rzodkwi zwyczajnej (Raphanus sativus).

Rozwar wielkokwiatowy ze swoimi dużymi, niebieskimi dzwonkami kwiatów stanowi efektowną ozdobę ogrodu skalnego albo rabaty z bylinami. Ciekawe wyglądają też pąki kwiatowe, duże i rozdęte, zwykle szaroniebieskie, przypominające małe baloniki.

Tykwa pospolita jest jedną z najstarszych roślin uprawnych, a do tego wszechstronnie utalentowaną. Miąższ młodych owoców jest jadalny, zdrewniała skorupa służy do wyrobu naczyń, instrumentów muzycznych oraz fajek, a liście, nasiona i owoce są w medycynie ludowej lekarstwem. W ogrodzie może być też jednoroczną rośliną okrywową i dekoracyjną.

Mydlnica lekarska jest znana od wieków jako roślina lecznicza, ale wielką popularność i nazwę zawdzięcza właściwościom piorącym. Odwary z korzeni mydlnicy były kiedyś powszechnie stosowane do prania szczególnie delikatnych tkanin i koronek. Ze względu na swoje kwiaty, mydlnica lekarska jest również rośliną ozdobną w ogrodzie.

Rozmaryn lekarski jest aromatycznym, wiecznie zielonym półkrzewem z regionu śródziemnomorskiego. Jako roślina lecznicza i przyprawowa rozmaryn był tam uprawiany już w starożytności. Botaniczna nazwa rodzajowa pochodzi od łacińskiego ros = "rosa" i marinus = "morze" i znaczy „rosa morza”, co wskazuje na częste występowanie rośliny na wybrzeżu morskim.

Kruszyna pospolita jest rodzimym krzewem tworzącym podszyt w lesie i śródpolne zarośla na wilgotnych stanowiskach. Polska nazwa nawiązuje do dużej kruchości gałęzi krzewu. Kruszyna pospolita jest rośliną leczniczą i trującą. W ogrodzie z powodzeniem pełni rolę krzewu ozdobnego, zapewniając jednocześnie pożywienie owadom.

Ważną zaletą dąbrówki rozłogowej jest jej rodzime pochodzenie. Chociaż wyhodowano liczne odmiany o różnych kolorach liści i kwiatów, to niezmienna pozostaje odporność na mróz i łatwość uprawy tej rośliny. Jako roślina leśna, radzi sobie nawet na stanowiskach ocienionych.

Tawułka Arendsa, której nazwa upamiętnia niemieckiego ogrodnika Georga Arendsa, jest grupą hybryd kilku gatunków tej rośliny. Wyhodowano również liczne kultywary różniące się kolorem kwiatów, wysokością wzrostu i okresem kwitnienia. Niektóre odmiany nadają się do ozdoby tarasu i balkonu.

Jodła kalifornijska stanowi ogrodową atrakcję już choćby z powodu swoich bardzo długich, miękkich i z obu stron niebieskawych igieł. Tworzy regularną, ostrostożkowatą koronę. Dobrze rośnie nawet na suchych i piaszczystych glebach.

Brzoza karłowata jest gatunkiem niskiego, zwykle płożącego się krzewu, rosnącego w naturalnych warunkach na obszarach tundry. Odizolowane stanowiska tej brzozy w Polsce są pozostałością polodowcową. W ogrodzie jest wytrzymałą rośliną okrywową.

Jaskier ostry jest byliną często spotykaną na wilgotnych łąkach i pastwiskach. Złote kwiaty o błyszczących, jakby woskowanych płatkach, tworzą efektowny kontrast z zielenią liści. Jak wszystkie jaskry, zawiera trującą substancję ranunkulinę.

Szczeć pospolita jest gatunkiem rodzimym, spotykanym na skrajach lasów, w zaroślach i na brzegach rzek. Kwiaty są zebrane w główki kwiatostanów i otoczone pierścieniami kolczastych liści przysadkowych. Po zasuszeniu "szczotki" kwiatostanów były w przeszłości używane do rozczesywania wełny na przędzę (gręplowanie). Szczeć pospolita doskonale nadaje się na wysokie rabaty i do suchych bukietów.

Koniczyna biała byliną często spotykaną na łąkach, pastwiskach i trawnikach. Właściciele wypielęgnowanych trawników zwykle nie są jej widokiem zachwyceni. Niesłusznie, ponieważ białą koniczynę uwielbiają pszczoły i inne owady, a poza tym posiada właściwości lecznicze i jest cenną karmą dla zwierząt.

Marchew czarna jest naturalną odmianą uprawnego podgatunku marchwi zwyczajnej. Taka botaniczna zawiłość wynika z tego, że znana od niepamiętnych czasów, dziko rosnąca marchew zwyczajna jest bardzo zmienna i ma dużą zdolność do tworzenia licznych podgatunków. Marchew czarna, sprowadzona do Europy z Azji w XIII wieku, została po kilku wiekach wyparta przez odmiany o pomarańczowym korzeniu.

Dereń kwiecisty jest efektownym krzewem ozdobnym północnoamerykańskiego pochodzenia. Jego właściwe kwiaty zebrane w główkowate kwiatostany są zielonkawe i niepozorne, ale posiadają za to duże, białe, owalne podsadki, po cztery pod każdą główką. Po przekwitnięciu podsadki opadają, a z kwiatów rozwijają się czerwone owoce.