Ogród wiejski

Gailardia oścista rośnie w naturze w jasnych lasach sosnowych i zaroślach na zachodzie Ameryki Północnej. Nazwa rodzajowa upamiętnia francuskiego botanika Maître Gaillard de Charentonneau. Ozdobę stanowią duże koszyczki kwiatów w jaskrawych kolorach, umieszczone na długich łodygach.

Pietruszka zwyczajna należy do roślin, bez których trudno dzisiaj obejść się w kuchni. Do nas dotarła 400 lat temu prawdopodobnie z Europy Południowej. Jest nie tylko popularnym warzywem, ale również cenną rośliną leczniczą. Pietruszkę zwyczajną spotyka się w ogrodach w różnych odmianach hodowlanych.

Języczka Przewalskiego jest okazałą i efektowną byliną pochodzącą z północnych Chin. Epitet gatunkowy upamiętnia Mikołaja Przewalskiego, rosyjskiego geografa i badacza polskiego pochodzenia. Nad dużymi, mocno powcinanymi liśćmi wznoszą się wysmukłe i delikatne kwiatostany, przypominające złote świece.

Obrazki włoskie to śródziemnomorska bylina o bardzo dekoracyjnych liściach i efektownych, jaskrawo zabarwionych na pomarańczowy kolor owocostanach. Od wiosny ozdobę stanowią błyszczące, strzałkowate, z wyraźnym białym rysunkiem liście. Z charakterystycznych dla rodziny obrazkowatych kwiatów rozwijają się oryginalne owocostany - gęsto ułożone jagody na szczycie wysokiej łodygi.

Dzielżan jesienny jest północnoamerykańską byliną, cenioną w naszych ogrodach za długie kwitnienie. Jego kwiaty kojarzą się ze słońcem, stąd nazwa gatunkowa Helenium nawiązująca do imienia greckiego boga słońca. W uprawie spotyka się często odmiany mieszańcowe, różniące się od formy botanicznej odcieniami kolorów i kształtem kwiatów.

Sit rozpierzchły jest rodzimą byliną spotykaną na wilgotnych terenach, na podmokłych pastwiskach i zabagnieniach. Tworzy gęste, żywozielone kępy. Obok formy botanicznej uprawiane są w ogrodach odmiany situ rozpierzchłego różniące się kształtem i zabarwieniem łodyg. Doskonale nadaje się do nasadzeń w strefie przybrzeżnej oczka wodnego i do ozdoby ogrodowych akwenów.

Tygrysówka pawia jest meksykańską byliną z podobnymi do cebuli bulwami. Duże, szeroko otwarte, o egzotycznym wyglądzie kwiaty składają się z sześciu listków: trzech szerokich i trzech wąskich i małych, kontrastowo zabarwionych. Nazwa rodzajowa jest czasem myląca, ponieważ wiele gatunków tygrysówki posiada kwiaty raczej cętkowane jak lampart, niż paskowane jak futro tygrysa.

Szanta zwyczajna jest śródziemnomorską byliną o zapachu tymianku, która już w średniowieczu była uprawiana i rozprzestrzeniła się po całej Europie. Jako roślina lecznicza była bardzo popularna w ogrodach klasztornych. Niesłusznie zapomnianą szantę zwyczajną warto na nowo wprowadzić do naszych ogrodów, nie tylko jako zioło lecznicze, ale również ze względu na jej subtelną urodę.

Rdest himalajski, rosnący pierwotnie na cienistych łąkach i w lasach Himalajów, cieszy się również u nas rosnącą popularnością. Jest to bylina łatwa w uprawie, odporna na choroby i szkodniki, i kwitnąca przez całe lato aż do późnej jesieni. Czerwone kwiaty rdestu himalajskiego zebrane w wąskie kłosy wnoszą do ogrodu barwny akcent.

Dziewanna wielkokwiatowa rozwija w pierwszym roku rozetę liści, a w drugim imponującej wielkości kwiatostan dochodzący do 2 m wysokości. Duże, żółte kwiaty rozwijają się stopniowo od dołu łodygi do góry, tworząc ozdobę ogrodu od lipca do września. Cała roślina jest pokryta gęstym, żółtawym kutnerem, który chroni przed promieniowaniem słońca i nadmiernym parowaniem wody.

Kolokazja jadalna, znana jako taro, jest byliną uprawianą od tysięcy lat ze względu na bulwiaste kłącza, stanowiące ważne źródło pożywienia w tropikalnej Azji. Kolokazja należy do rodziny obrazkowatych, jednak jadalne są zarówno jej bulwy, jak i młode liście i kwiaty. W naszych warunkach może być uprawiana jako roślina doniczkowa albo ogrodowa z zimowaniem w pomieszczeniu.

Nachyłek okółkowy jest kłączową byliną z Ameryki Północnej, gdzie rośnie w widnych i suchych lasach. W naszych warunkach jest łatwą w uprawie rośliną rabatową o długim okresie kwitnienia. W pełnym słońcu tworzy zwarte kępy, a jego duże, złote koszyczki kwiatów rozwijają się od czerwca do września.

Kolkwicja chińska, krzew kwiatowy rosnący dziko w środkowych Chinach, swoją nazwą rodzajową upamiętnia niemieckiego botanika Richarda Kolkwitz'a. Ozdobę krzewu stanowią obficie rozwijające się białoróżowe kwiaty, a później szczeciniasto owłosione niełupki. Owoce kolkwicji przypominają małe jeże, co dosłownie oznacza właśnie chińska nazwa wèi shí.

Szczaw polny jest dwupienną byliną, powszechnie spotykaną w naszym kraju na kwaśnych pastwiskach i ugorach. w dawnych czasach wykorzystywano szczaw jako bogate w witaminę C warzywo i roślinę leczniczą. Dzisiaj wiadomo, że duża zawartość kwasu szczawiowego w liściach rośliny może być szkodliwa dla zdrowia. Niewielka ilość szczawiu może być jednak przyjemnie kwaśnym i lekko ostrym dodatkiem do sosów i sałatek.

Ułudka wiosenna jest niską byliną rozłogową o kwiatach podobnych do niezapominajek, ale większych. Pochodzi z górskich lasów południowej Europy. Doskonale nadaje się do naszych ogrodów jako roślina okrywowa w miejscach półzacienionych albo element bylinowych kompozycji na rabacie.

Arnika górska jest znaną i cenioną od wieków rośliną leczniczą, a jej duże, żółtopomarańczowe koszyczki kwiatów stanowią ozdobę ogrodowych rabat. Ze względu na zagrożenie wyginięciem, w Polsce arnika górska jest objęta ścisłą ochroną gatunkową.

Dynia zwyczajna jest jedną z najstarszych roślin uprawnych. Obecnie w uprawie znajduje się wiele odmian różniących się kształtem owoców i sposobem ich użytkowania. Dynia jest rośliną jednopienną, ale o kwiatach zróżnicowanych na męskie i żeńskie. Ze względu na duże, dekoracyjne liście, dynia zwyczajna może pełnić w ogrodzie rolę rośliny okrywowej.

Winorośl japońska jest silnie rosnącym pnączem, które szybko oplata pergole i podpory. Ciemnozielone liście, bardzo dekoracyjne przez całe lato, przebarwiają się jesienią na efektowny szkarłat. Roślina jest mrozoodporna i nie ma specjalnych wymagań co do gleby.

Kosmatka olbrzymia jest delikatną byliną, zadomowioną w naszych górskich lasach. Długie, połyskujące liście zachowują zieleń również zimą. Doskonale sprawdza się w roli rośliny ozdobnej w ogrodach skalnych i nad oczkami wodnymi.

Lnica pospolita jest interesującą, rodzimego pochodzenia byliną, która prezentuje oryginalne, podobne do lwiej paszczy kwiaty. Dobrze się czuje zarówno na siedliskach suchych i piaszczystych, jak i na wilgotnych łąkach. Żółte kwiaty lnicy pospolitej doskonale się komponują z niebieskimi i czerwonymi kwiatami polnymi.

Gazania lśniąca jest nazwą zbiorową hybryd kilku gatunków, m.in. Gazania nivea, Gazania rigens i Gazania krebsiana, które są uprawiane w ogrodach w rozmaitych odmianach hodowlanych. Gazanie, które w swojej południowoafrykańskiej ojczyźnie rosną jako byliny, w naszych warunkach są roślinami jednorocznymi. Nazwą rodzajową został upamiętniony renesansowy grecki uczony Theodorus Gaza.

Rodgersja kasztanowcolistna jest cienioznośną byliną o pachnących, białych kwiatach. Nazwa gatunkowa, polska i łacińska, wskazuje na podobieństwo jej liści do liści kasztanowca. Nazwę rodzajową nadano na cześć Johna Rodgers'a, amerykańskiego admirała, który około 1850 roku kierował ekspedycją, podczas której odkryto pierwsze egzemplarze rośliny.