Ogród wiejski

Wyczyniec polny jest jednoroczną albo dwuletnią trawą od wieków zadomowioną na terenie Polski. Nazwa rodzajowa Alopecurus, używana już w starożytności, wywodzi się od greckich słów alopex = "lis" i oura = "ogon", co ma związek z wyglądem wałkowatej wiechy kwiatów. Na polach uprawnych wyczyniec jest traktowany jako chwast, jednak w ogrodzie może pełnić funkcję dekoracyjną.

Bladofioletowe kwiaty latem i delikatne, srebrne blaszki przegród łuszczynek, stanowią ozdobę ogrodu przez cały rok. Miesiącznicę roczną, wbrew nazwie, najlepiej jest uprawiać w systemie dwuletnim. W pierwszym roku roślina rozwinie liście, a w drugim zakwitnie i wytworzy efektowne łuszczyny.

Subtelnej urody kwiaty czarnuszki damasceńskiej z pastelowymi, błękitnymi działkami kielicha, mogą się kojarzyć z figurkami w szerokich spódnicach, dlatego też niemiecką, szwedzką i duńską nazwę rośliny można przetłumaczyć jako "panna w zieleni". Nazwa rodzajowa Nigella (łac. nigellus = czarny) odnosi się do czarnych nasion, natomiast epitet gatunkowy wskazuje tylko na wschodnie pochodzenie rośliny, ponieważ ani w Syrii, ani w innych krajach Lewantu czarnuszka nie występuje.

Dzwonek brzoskwiniolistny jest gatunkiem rodzimym, spotykanym w widnych lasach i w zaroślach. Ozdobę stanowią duże, otwarte, dzwonkowate kwiaty w kolorze białym lub niebieskim. Doskonale nadaje się do półzacienionych zakątków ogrodu oraz do kompozycji z różami albo kwiatowymi bylinami.

Czosnek dęty jest byliną warzywną uprawianą w Chinach od ponad 2000 lat. Dziko rośnie nad Bajkałem i Ałtajem, skąd prawdopodobnie przez Rosję trafił w XVII wieku do Europy. Nie tworzy dużych cebul, a częścią użytkową jest bogaty w witaminę C, łagodny w smaku szczypior.

Macierzanka zwyczajna tworzy w ogrodzie pachnące dywany kwiatów. Ten rodzimego pochodzenia półkrzew nie tylko stanowi efektowną ozdobę, ale znajduje również zastosowanie jako roślina przyprawowa i lecznicza. Macierzanka zwyczajna jest nieco wyższa od macierzanki piaskowej i ma łodygi wyraźnie czterokanciaste, w odróżnieniu od okrągłych łodyg swojej kuzynki.

Nawłoć pospolita jest byliną rodzimego pochodzenia, rosnącą na miedzach, polanach, suchych łąkach i zaroślach. O popularności rośliny świadczą liczne nazwy dawne i ludowe. Nawłoć pospolita jest rośliną leczniczą i miododajną. Ze względu na efektowne, żółte, wiechowate kwiatostany jest uprawiana jako roślina ozdobna.

Rozchodnik ościsty jest byliną sukulentową łatwą w uprawie, znajdującą różnorodne zastosowanie w ogrodzie. Występuje naturalnie w całej Europie (z wyjątkiem Wysp Brytyjskich), również w Polsce, i jest przystosowany do naszych warunków zimowych. We Francji jest używany również w kuchni jako przyprawa.

Turówka wonna należy do roślin, które wszyscy znają, ale mało kto potrafi je rozpoznać w terenie. Niezwykła popularność tej trawy wynika z jej charakterystycznego kokosowo-waniliowego aromatu, który zawdzięcza zawartości kumaryny. Chociaż kojarzy się głównie z aromatyczną Żubrówką, może stanowić również ozdobę ogrodu.

Kiedy pierwsze ciepłe promienie słońca zwiastują nadejście wiosny, nie tylko narcyzy i tulipany mają w ogrodzie swój czas świetności. Szczególnie efektowne są wtedy szafirki armeńskie, których liczne grona kwiatów tworzą niebieskie dywany. Nadają się doskonale nie tylko na kwiatowe rabaty, ale również do doniczek i pojemników na taras i balkon.

Dojrzałe, bursztynowe owoce maliny moroszki mają słodki, aromatyczny smak, przypominający mus morelowy albo jabłkowy. W Skandynawii, gdzie zbierane są w środowisku naturalnym, cieszą się wielką popularnością. W Polsce malina moroszka występuje bardzo rzadko, co tym bardziej przemawia za jej uprawą w ogrodzie. Bylina wykazuje nietypową dla rodziny różowatych cechę dwupienności, to znaczy, że męskie i żeńskie kwiaty znajdują się na dwóch różnych roślinach.

Kokoryczka wonna należy do bylin rodzimego pochodzenia, która potrafi efektownie ozdobić nie tylko zacienione zakątki ogrodu. Na grubych kłączach rośliny pozostają ślady po obumarłych pędach przypominające odciski pieczęci, dlatego m.in. Szwedzi, Niemcy i Anglicy nazywają kokoryczkę "pieczęcią króla Salomona".

Nasiona szarłatu zwisłego stanowiły jedno z głównych źródeł pożywienia rdzennych ludów środkowej i południowej Ameryki. Sprowadzony w XVIII wieku do Europy stał się popularną rośliną ozdobną. Czerwone, zwisające kłosy kwiatów szarłatu wnoszą do ogrodu oryginalny element egzotyki.

Jeśli ktoś szuka szybko rosnącego pnącza, które na dodatek pięknie i obficie kwitnie, powojnik górski jest idealnym wyborem. Szybko i skutecznie potrafi zasłonić mało efektowne ściany albo mury. Oprócz białych kwiatów formy botanicznej występują kremowe i różowe odmian hodowlanych powojnika górskiego.

Bodziszek łąkowy jest rosnącą dziko w Polsce byliną, a jego duże, fioletowoniebieskie kwiaty mogą stanowić ozdobę nie tylko naturalnej łąki, ale i ogrodowej rabaty. Z młodych liści, pąków i kwiatów bodziszka można przyrządzać wiosenną sałatkę. W medycynie ludowej był stosowany jako zioło lecznicze.

Przegorzan pospolity jest stepową byliną odpowiednią na rabaty suche i nasłonecznione. Ozdobę rośliny stanowią niebieskie kwiaty zebrane w kuliste koszyczki na sztywnych, wysokich pędach. Doskonale nadaje się do tworzenia kompozycji z innymi letnimi bylinami.

Żurawina błotna jest zimozieloną krzewinką rodzimego pochodzenia, bliską krewną borówki czarnej i brusznicy. Jadalne owoce uzyskują najlepszy smak po przemrożeniu. W ogrodowej uprawie potrzebuje torfowej, kwaśnej gleby i dostatku wilgoci.

Dzwonek ogrodowy jest dwuletnią rośliną z południa Europy. W pierwszym roku wytwarza rozetę liści, a w drugim pęd kwiatowy. Ozdobę stanowią duże, charakterystyczne dzwonkowate kwiaty. Roślina doskonale nadaje się do tworzenia kompozycji z innymi bylinami ogrodowymi.

Olsza szara jest rodzimym gatunkiem, który w korzystnych warunkach wyrasta na okazałe drzewo, często jednak przybiera krzaczasty pokrój. W odróżnieniu od olchy czarnej ma liście ostro zakończone i dwa tygodnie wcześniej rozwija kwiaty. W starszym wieku jej gładka kora staje się popielatoszara - stąd epitet gatunkowy "incana".

Brzoza brodawkowata 'Youngii' jest odmianą o malowniczej, parasolowatej koronie, wyhodowaną w Anglii około 1870 roku. Nazwa upamiętnia lekarza Thomasa Young'a. Nadaje się szczególnie do sadzenia w niewielkich ogrodach, nad sadzawkami i w pobliżu tarasów.

Odmianę hortensji bukietowej 'Little Lime' można byłoby nazwać mniejszą siostrą hortensji 'Limelight'. Przez całe lato prezentuje swoje piękne kwiatostany w orzeźwiającej limonkowej zieleni i bieli, które jesienią przebarwią się w delikatny róż. Ze względu na swoje niewielkie rozmiary doskonale nadaje się do uprawy w małych ogrodach oraz w pojemnikach.

Echinacea paradoxa jest jedynym gatunkiem jeżówki, który rozwija żółte kwiaty zamiast typowych purpurowych albo różowych i tym tłumaczy się epitet gatunkowy: paradoxa = "nieoczekiwana", "niezwykła". Jeżówka żółta lepiej znosi suszę i ocienienie niż bardziej popularna jeżówka purpurowa. Dzięki nietypowej barwie swoich kwiatów doskonale nadaje się do tworzenia ogrodowych kompozycji.