Ogród wiejski

Rdest japoński sprowadzony do Europy na początku XIX wieku jako roślina ozdobna znalazł bardzo korzystne dla siebie warunki i szybko stał się gatunkiem inwazyjnym, wypierającym gatunki rodzime. Posiada efektowne kwiatostany, które rozwijają się późnym latem i stanowią cenne źródło pożywienia dla owadów. W Chinach i Japonii jest wykorzystywany jako roślina lecznicza.

Trytoma groniasta jest południowoafrykańską byliną, która wielokrotnie zmieniała swoją przynależność do rodzaju botanicznego, aby ostatecznie znaleźć się w Kniphofia, nazwanym tak na cześć niemieckiego botanika Johannesa Kniphof'a. Na początku XIX wieku roślina pod nazwą Trytoma uvarii zyskała dużą popularność w Europie i tym można tłumaczyć używanie tej nazwy również dzisiaj. Oryginalne kwiatostany trytomy groniastej wprowadzają do ogrodu powiew egzotyki.

Pochodząca z Peru cyklantera stopowa jest jednorocznym pnączem spokrewnionym z ogórkiem i dynią. Przez Inków była uprawiana jako warzywo już przed setkami lat. Owoce cyklantery są jadalne i lecznicze. Uprawa tej mało znanej u nas rośliny jest podobna jak uprawa popularnych ogórków.

Złotokap pospolity oczarowuje wiosną bogactwem długich gron złocistożółtych kwiatów. Rośnie jako duży krzew, a czasem jako niewysokie drzewo. Jedyną wadą jest zawartość silnie trujących alkaloidów we wszystkich częściach rośliny.

Łopian większy jest rodzimą rośliną, którą wiele osób woli oglądać z daleka, ze względu na zaopatrzone w haczyki kwiaty, które wczepiają się w ubranie i futro domowych zwierząt. Pomijając uprzedzenia, warto mieć łopian w ogrodzie, ponieważ nie tylko prezentuje efektowny wygląd, ale również zapewnia pokarm wielu owadom i ptakom, a jego korzenie są jadalne i mają właściwości lecznicze.

Orlica pospolita jest rodzimym gatunkiem paproci, spotykanym często zwłaszcza w widnych lasach sosnowych. Z grubego kłącza wyrastają bardzo duże, niezimujące liście. Trójkątna w zarysie, zwykle trzykrotnie pierzasta blaszka liściowa jest ustawiona mniej więcej poziomo. Roślin jest trująca z wyjątkiem kłączy i bardzo młodych, przetworzonych liści.

Jaskier polny jest rośliną jednoroczną (czasem dwuletnią) zasiedlającą ugory, nieużytki i łąki. Można go pomylić z częściej spotykanym jaskrem ostrym i innymi dziko rosnącymi jaskrami. Nie tworzy rozłogów, tylko mocny system korzeniowy. Rozwija latem jasne, cytrynowożółte kwiaty.

Kopytnik pospolity jest rodzimego pochodzenia byliną kłączową, spotykaną w wilgotnych i cienistych lasach. Polska nazwa rodzajowa odnosi się do nerkowatego kształtu liści, przypominającego odcisk końskiego kopyta. Znosi nawet silne ocienienia i doskonale nadaje się do okrywania powierzchni ogrodowej pod drzewami.

Gorczyca biała jest zadomowioną u nas od XVII wieku jednoroczną rośliną z Europy Południowej. Dawniej uprawiana jako roślina oleista, obecnie dostarcza nasion do wyrobu przypraw i musztardy. Ze względu na delikatny urok jasnozłotych kwiatów, gorczyca biała może pełnić rolę dekoracji w ogrodzie.

Ogórecznik lekarski jest śródziemnomorską rośliną jednoroczną, uprawianą jako roślina ozdobna, lecznicza i przyprawowa. Polska nazwa rodzajowa nawiązuje do przyjemnego zapachu ogórków, jaki wydziela roślina, zaś botaniczna pochodzi prawdopodobnie od łacińskiego słowa borra = "tkanina z szorstkiej wełny" i wskazuje na owłosione liście i łodygi.

Wilec purpurowy jest jednorocznym pnączem pochodzącym z tropikalnych obszarów Ameryki. Jego ozdobą są efektowne, duże, lejkowate kwiaty przypominające nasz powój polny. Forma botaniczna tego wilca tworzy kwiaty niebieskie do purpurowofioletowych, natomiast odmiany hodowlane mają szerszą paletę barw - mogą być białe, różowe lub czerwone w różnych odcieniach i ze smugami.

Turzyca japońska 'Ice Dance' jest odmianą o dekoracyjnych, zimozielonych liściach o białych, dobrze widocznych brzegach. Tworzy gęste kępy, a ich dodatkową ozdobą są kłosowate kwiatostany osadzone na długich pędach. Doskonale nadaje się do obsadzania miejsc pod drzewami oraz do ogrodów wodnych i bagiennych.

Sumak jadowity był rośliną należącą do rodzaju sumak (Rhus), jednak w świetle najnowszych ustaleń został zaliczony do rodzaju Toxicodendron. Nazwa zwyczajowa na pewno pozostanie w użyciu na długo, niemniej jednak oficjalna botaniczna nazwa brzmi teraz Toxicodendron pubescens. Nazwa rodzajowa pochodzi z języka greckiego i jest połączeniem dwóch słów: Toxikos = „trucizna” i dendron = „drzewo”.

Buk pospolity 'Purpurea Tricolor' jest odmianą o efektownym zabarwieniu liści. W ciągu sezonu zmieniają wielokrotnie kolor od różowego wiosną przez brunatnozielony do żółtego i brązowego jesienią. Po opadnięciu liści ozdobę stanowi gładki, szary pień drzewa. Doskonale nadaj się do tworzenia kompozycji kolorystycznych w dużym ogrodzie.

Burak pastewny jest nazwą grupy kultywarów podgatunku buraka zwyczajnego. Podział na buraki pastewne i spożywcze nie istniał do XVIII wielu. Dopiero około 1750 roku zaczęto tak nazywać specjalne odmiany o żółtym miąższu pochodzące z Nadrenii, dające się dobrze przechowywać przez zimę. Obecnie burak na nowo znajduje drogę do kuchni i powoli odzyskuje dawne znaczenie.

Pęcherznica kalinolistna 'Diabolo', nazywana też czerwoną pęcherznicą, jest bardzo dekoracyjną odmianą o fascynujących kolorach liści. Są one ciemnoczerwone z metalicznym połyskiem, jesienią czerwonobrązowe, a starsze liście, szczególnie w cieniu, mają kolor zielonobrązowy. Z liśćmi efektownie kontrastują kremowobiałe, półkuliste kwiatostany.

Fasola zwykła jest warzywem strączkowym, które Indianie uprawiali już od tysięcy lat. Doceniana przez konkwistadorów roślina dotarła do Europy w XVI wieku. Liczne odmiany szparagowe fasoli są uprawiane dla nie w pełni dojrzałych strąków, spożywanych w całości.

Dzwonek skupiony jest byliną rodzimego pochodzenia, spotykaną w widnych lasach i zaroślach. Jasnofioletowe dzwonki kwiatów zebrane w kwiatostan na szczycie łodygi, stanowią ozdobę letniego ogrodu. Istnieją odmiany dzwonka skupionego o kwiatach białych albo ciemnofioletowych.

W celu wyhodowania odmian krzewów owocowych odpornych na choroby grzybowe oraz pozbawionych kolców już pod koniec XIX wieku prowadzono krzyżowanie porzeczek z agrestem. Dopiero w 1922 roku w Niemczech udało się wyhodować hybrydę porzeczki czarnej i agrestu - krzew bez kolców, o dużych, czarnych owocach, łączących w sobie smak zarówno porzeczki, jak i agrestu.

Karczoch zwyczajny jest znanym od starożytności warzywem, którego częścią jadalną są części główki kwiatostanów albo ogonki liściowe. Oprócz walorów kulinarnych karczoch posiada również efektowny wygląd liści i kwiatów, i z powodzeniem może pełnić rolę rośliny ozdobnej w ogrodzie. Nazwa rodzajowa upamiętnia atrakcyjną nimfę o imieniu Cynara, która odrzuciła zaloty Zeusa i została przez niego zamieniona w kolczastego karczocha.

Kolczurka klapowana jest jednoroczną rośliną pnącą, która wytwarza bardzo oryginalne i dekoracyjne owoce. Są one pękate. pokryte miękkimi kolcami i można je wykorzystać do rozmaitych ozdób. Ze względu na łatwość rozprzestrzeniania się w środowisku naturalnym i wypieranie rodzimych gatunków, kolczurka klapowana jest uznana za roślinę inwazyjną, a jej uprawa wymaga zachowania ostrożności.

Wielosił błękitny jest kłączową byliną rodzimego pochodzenia o atrakcyjnych, niebieskofioletowych kwiatach i liściach przypominających drabinę. Ma kępiasty pokrój, lubi stanowiska wilgotne, słoneczne i półcieniu. Oprócz formy botanicznej istnieją odmiany o kwiatach białych oraz odmiennie zabarwionych liściach. Nadaje się na podmokłe rabaty.