Ogród wiejski

Chociaż bazylia pospolita kojarzy się zwykle z kuchnią śródziemnomorską, gdzie stanowi dodatek do wielu potraw, jej korzenie sięgają raczej tropikalnych i subtropikalnych rejonów Azji. Uprawiana tam od wieków, do Europy Środkowej trafiła dopiero w XVI wieku. Bazylia jest jednoroczną rośliną przyprawową i leczniczą, a zarazem dekoracyjną.

Cebulica syberyjska ze swoimi jaskrawymi, niebieskimi dzwoneczkami kwiatów należy do ulubionych roślin wiosennych. Jej pierwotna ojczyzna nie leży wcale na Syberii, jak sugeruje nazwa, ale w południowej Rosji, na Kaukazie, w Turcji i Syrii. Istnieje biała odmiana hodowlana cebulicy syberyjskiej.

Mieczyk abisyński jest mało znaną byliną bulwiastą, spokrewnioną z popularnymi w naszych ogrodach gladiolami. Gatunek był do niedawna opisywany jako Acidanthera bicolor, jednak obecnie został przeniesiony do rodzaju botanicznego Gladiolus. Oryginalne białe kwiaty mieczyka abisyńskiego pięknie pachną i wabią pszczoły i motyle.

Jaskier rozłogowy jest rodzimym gatunkiem spotykanym na wilgotnych łąkach, rowach i podmokłych miejscach na polach. Złotożółte, duże kwiaty mogą być ozdobą również w ogrodzie. Jako bylina ozdobna często bywa uprawiana odmiana jaskra rozłogowego z pełnymi kwiatami.

Wiciokrzew tatarski jest zadomowionym u nas krzewem pochodzącym z zachodniej Syberii i środkowej Azji. Wiosną wyróżnia się bogactwem białych albo białoróżowych kwiatów, chętnie odwiedzanych przez owady. Dojrzewające latem niewielkie, czerwone jagody stanowią pożywienie dla ptaków.

Łubin wąskolistny jest jednoroczną rośliną śródziemnomorskiego pochodzenia. Jak wszystkie rośliny z rodziny bobowatych poprawia żyzność gleby, wiążąc azot atmosferyczny. Długie grona motylkowych kwiatów w kolorze niebieskim albo fioletowym mogą być ozdobą ogrodowych rabat.

Bodziszek cuchnący jest rodzimą rośliną dwuletnią albo jednoroczną i chyba pierwszym gatunkiem bodziszka, który zaczął być uprawiany w ogrodach. Już w średniowieczu był znanym ziołem leczniczym, a jego mało pochlebna nazwa gatunkowa nawiązuje do nieprzyjemnego zapachu roztartych liści. Niewielkie, różowe kwiaty oraz delikatne, pierzaste liście tego bodziszka nadają mu w ogrodzie subtelny urok.

Cyprysik nutkajski jest bardzo dekoracyjnym drzewem iglastym pochodzącym z zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej. Sklasyfikowany po raz pierwszy w 1824 roku jako cyprys, został kilkanaście lat później przeniesiony do rodzaju cyprysik, aby po najnowszych badaniach powrócić do pierwotnej pozycji i nazwy Cupressus nootkatensis. Epitet gatunkowy pochodzi od nazwy zatoki Nootka Sound, nad którą został w 1793 roku odkryty.

Trojeść bulwiasta jest byliną pochodzącą z cieplejszych regionów Ameryki Północnej. Jej jaskrawe, pomarańczowe kwiaty oraz oryginalne wrzecionowate owocostany stanowią efektowną ozdobę ogrodu. Kwiatowym nektarem trojeści bulwiastej odżywiają się liczne motyle i inne owady.

Oman wielki jest jedną z najbardziej okazałych roślin zielnych o dużych, złotożółtych koszyczkach kwiatów. Jest znaną od wieków rośliną leczniczą. Nazwa gatunkowa helenium ma związek z legendami o Helenie Trojańskiej, a według innej teorii pochodzi od imienia minojskiej bogini Helénē.

Pochodzący z Gór Skalistych świerk kłujący odznacza się intensywnie srebrzystą barwą igieł. Regularny, stożkowy pokrój, sztywne gałęzie wyrastające na pniu od samej ziemi i kłujące igły sprawiają, że drzewo w każdym wieku wygląda jak bożonarodzeniowa choinka. Świerk srebrzysty doskonale nadaje się do tworzenia kompozycji z drzewami o innych kolorach liści.

Wiesiołek dwuletni trafił do Europy z Ameryki Północnej na początku XVII wieku jako roślina ozdobna. Tak bardzo zadomowił się na naszym kontynencie, że wiele osób uważa go za gatunek rodzimy. Botaniczna nazwa rodzajowa pochodzi od greckich słów "oino" (wino) i "ther" (zwierzę), jako że według dawnych wierzeń wiesiołek zwilżony winem miał zapewniać szczęście podczas polowania.

Dziewanna drobnokwiatowa w pierwszym roku rozwija tylko okazałą rozetę liści, natomiast wysoki pęd zakończony długim kwiatostanem pojawia się dopiero w drugim roku. Jest prawdziwym magnesem dla owadów, a długi okres kwitnienia zapewnia im pożywienie przez wiele tygodni. Dziewanna może być atrakcją w ogrodzie oraz rośliną leczniczą.

Szczaw zwyczajny jest rodzimą byliną o raczej rzadko spotykanym rozwoju dwupiennym. To oznacza, że kwiaty żeńskie i męskie rozwijają się oddzielnie na dwóch roślinach. Zawierające kwas szczawiowy liście są jadalne i używane do zup, sosów i sałatek.

Bogate w witaminy i cenione od tysiącleci w azjatyckiej medycynie owoce kolcowoju chińskiego zyskały sławę jako superfood. Handlowa nazwa "jagody goji" pochodzi od chińskiego "gouqi". Krzew jest odporny na mróz i z powodzeniem może być uprawiany w naszych ogrodach również w celach dekoracyjnych.

Rzodkiew czarna, podobnie jak biała i rzodkiewka, jest odmianą rzodkwi zwyczajnej. W porównaniu ze swoimi kuzynkami smakuje bardziej ostro i aromatycznie. Ze względu na wysoką zwartość witamin i innych cennych składników, jest przydatna nie tylko w kuchni, ale też w medycynie. Chociaż korzeń ma czarną skórkę, to miąższ rzodkwi pozostaje biały.

Kamasja jadalna jest bardzo dekoracyjną, chociaż rzadko spotykaną w naszych ogrodach byliną. Jej cebule były ważnym pokarmem Indian zamieszkujących północno-zachodnie obszary Ameryki Północnej. Nazwa gatunkowa quamash pochodzi z języka narodu Nez Perce i oznacza właśnie "jadalną cebulę".

Łubin żółty jest gatunkiem rośliny jednorocznej, przedstawicielem licznej rodziny motylkowatych (bobowatych). Wykorzystywany jest w rolnictwie jako nawóz zielony, jednak żółte i pachnące kwiatostany mogą być również efektowną ozdobą ogrodowych rabat.

Czarnuszka siewna jest znaną od tysięcy lat rośliną przyprawową i leczniczą. Zanim w V wieku trafił do Europy pieprz, nasiona czarnuszki stanowiły ważną przyprawę o korzenno-owocowym smaku. Duże kwiaty wyrastające na szczycie pędów oraz pierzaste liście stanowią ozdobę ogrodowych rabat.

Ziemniaki 'Bellarosa' są wczesną odmianą o bardzo dobrym smaku. Bulwy mają czerwonoróżową skórkę i przypominają nieco bataty. Jasnożółty miąższ nie ciemnieje w stanie surowym ani po ugotowaniu. Odmiana może być uprawiana na terenie całego kraju.

Bylica boże drzewko była ceniona za swoje lecznicze właściwości już w starożytności. Później stała się częstym gościem w ogrodach klasztornych. Aromatyczny półkrzew dotarł do Polski dopiero w XVI wieku. W naszym klimacie nie zawiązuje owoców. W wielu krajach była uważana za roślinę magiczną i leczniczą.

Powojnik pnący jest wieloletnim pnączem o silnym wzroście, uprawianym w ogrodach, a także dziczejącym i osiedlającym się w dolinach rzek i w liściastych lasach. Jest szczególnie przydatny do pokrywania zielenią dużych ścian, pergoli, płotów i tworzenia zasłon dla mało atrakcyjnych obiektów w ogrodzie.