Filodendron

Filodendron – rodzaje, charakterystyka, pielęgnacja, porady

Filodendron jest jedną z najbardziej popularnych roślin na całym świecie. Ludzie bardzo chętnie hodują go w domu, ponieważ nie sprawia dużych problemów nawet początkującym ogrodnikom. Filodendron dzieli się na różne rodzaje, więc każdy z pewnością znajdzie idealny okaz dla siebie. Jak wygląda nawożenie roślin? Czy pielęgnacja tych egzotycznych kwiatów jest trudna? Dowiedz się, jak dbać o poszczególne gatunki filodendronów.

Filodendron – gatunki, uprawa, pielęgnacja i ważne informacje

Popularne rodzaje i charakterystyka filodendronów

Filodendron to grupa roślin, która zaliczana jest do rodziny obrazkowatych. Roślinami hodowanymi w domach są z kolei głównie pnącza filodendronów. Kwiaty naturalnie rosną w lasach tropikalnych Ameryki Południowej i Środkowej. W naturze dorastają nawet do kilkunastu metrów wysokości. W hodowli domowej osiągają maksymalnie do 3 m. Ich łodygi są nagie, stanowiące organ czepny pnącza. Zdarza się, że filodendrony mają też drewniejące łodygi – jest to jednak cecha charakterystyczna rodzajów drzewiastych. Liście filodendronów są bardzo różnorodne. Wiele zależy od tego, jakiego gatunku i odmiany jest roślina. Czasami są bardzo małe (5-6 cm), a innym razem olbrzymie (nawet 160 cm). Liście zróżnicowane są również pod względem koloru i kształtu. W polskich domach chętnie hodujemy filodendrony z liśćmi w kształcie sercowatym oraz spiczastym. Mimo że filodendrony wytwarzają kwiatostan, nie zawiązuje się on w warunkach domowych. Warto wiedzieć, że w mieszkaniu hodować możemy kilka rodzajów rośliny. Oto najciekawsze odmiany filodendronów, które warto znać:

• Filodendron brodawkowaty – ma niesamowity, egzotyczny wygląd. Szczególnie charakterystyczne są liście rośliny, będące sercowate i duże. Liście te wybarwiają się na różnorodne odcienie zielonego. Filodendron rośnie do ok. 1,2 m.
  
• Filodendron Atom – jeśli lubisz klimat tajemniczej dżungli, odmiana Atom znakomicie spisze się w twoim mieszkaniu. Polacy bardzo często i chętnie hodują tego filodendrona w domach. Roślina cieszy się popularnością ze względu na swoje wielkie, ciemnozielone liście, odchodzące z grubych łodyg.
  
• Filodendron dwuskrzydłolistny – szybko rosnące pnącze, którego maksymalna wysokość w domowej hodowli to ok. 2,5 m. Jego liście są sercowate, jednak z wiekiem robią się dłuższe. Są zielone, a następnie zmieniają w zielono-oliwkowe. Ich długość to ok. 35 cm, natomiast szerokość wynosi ok. 20 cm.
• Filodendron pnący – odmiana posiadająca bardzo niewielkie wymagania uprawowe. Szybko rośnie i wykazuje bardzo dużą odporność na brak pożywienia lub wody – jednak tylko pod warunkiem, że to naprawdę krótka przerwa. Filodendron pnący charakteryzuje się sercowatymi liśćmi, które ułożone są w pędy.
  
• Filodendron pierzasty – powoli wzrasta, co jest jego cechą charakterystyczną. Pięknie wygląda, więc warto posadzić go w dobrze widocznym miejscu i ustanowić główną dekoracją mieszkania, balkonu lub tarasu. Liście filodendronów są pierzaste. Mają połyskujące, mocno wycięte brzegi.
  
• Filodendron podwójnie pierzasty – roślina doniczkowa, która może urosnąć nawet do 2 m wysokości. Jest podobna do pierzastej odmiany, jednak jej pokrój jest bardziej krzaczasty. Liście filodendronów osadzone są na długich ogonkach. Roślina prezentuje się bardzo egzotycznie, dlatego warto ustawić ją w najbardziej widocznym miejscu domu. Trzeba tylko mieć na uwadze, że filodendron podwójnie pierzasty rośnie naprawdę wysoki. Z tego względu potrzebuje dużo miejsca w mieszkaniu.
  
• Filodendron postrzępiony – błyskawicznie rosnące pnącze, które może dorosnąć nawet do 3 m wysokości. Potrzebuje podpory znacznie masywniejszej niż np. filodendron pnący. Liście odmiany postrzępionej są wydłużone. Gdy są młode, mają dwie tzw. klapy. Starsze liście potrafią wykształcić nawet sześć takich klap.
  
• Filodendron ciemnozłoty – może dorosnąć do 2,2 m wysokości. Roślina należy do gatunku wolno rosnącego. Filodendron ma zaokrąglone, sercowate liście, które z upływem lat mają coraz więcej wcięć. Ich kolor jest ciemnozielony, ale bywa też jasnozielony lub całkiem brązowy.
  
• Filodendron czerwieniejący – to efektowny gatunek pnący, który rośnie nawet do 4 m wysokości i to w błyskawicznym czasie. Właśnie dlatego powinno się przeznaczyć bardzo dużo miejsca pod jego uprawę. Liście filodendrona są skórzaste. Mają strzałkowaty kształt i przepięknie się błyszczą. Zarówno młode, jak i stare liście mają podobny kolor. Trzeba jednak zadbać o podłoże filodendronów czerwieniejących, zwłaszcza uważać na jego zraszanie. Ziemia pod rośliny nie może być ani przesuszona, ani przelana. Filodendron jest mocno wrażliwy na jakiekolwiek błędy i niekorzystne warunki uprawy. Należy o tym pamiętać, zbierając się za pielęgnację rośliny.

Warto wspomnieć, że w niektórych sklepach sprzedaje się roślinę tzw. filodendron Monstera. Bardzo często spotkać się można z rośliną nazywaną w ten sposób np. na polskich forach. Okazuje się jednak, że nazwa jest… niepoprawna. Filodendron i monstera to dwa zupełnie osobne kwiaty. Oba mają inne wymagania, zapotrzebowane i wygląd – mimo że zalicza się je do rodziny obrazkowatych. Co ciekawe, rodzinę obrazkowatych podzielić można na dwie podrodziny: Monsteroideae oraz Aroideae. Monstery zalicza się do pierwszej, a filodendrony do drugiej podrodziny.

Pielęgnacja filodendronów, krok po kroku – co warto o niej wiedzieć?

Jeśli gatunek filodendrona jest pnący, należy sadzić go w miejscach, gdzie łodygi mają możliwość swobodnego zwisania i rozrastania się do góry oraz na boki. Gatunki rosnące do góry potrzebują podpórki np. z bambusa. Niektórym  przyda się również obręcz z drutu. Rośliny w naturze rosną w klimacie tropikalnym. Odpowiada im ciepło i egzotyczna temperatura – czyli wysoka, najlepiej powyżej 25 st. C. Lubią też wilgoć, bo w krajach tropikalnych jest pora deszczowa. Gdy ziemia będzie przesuszona albo temperatura spadnie poniżej 15 st. C, filodendron może umrzeć. Niektóre gatunki są wyjątkowo przewrażliwione na zmiany atmosferyczne, dlatego przed zakupem należy dokładnie wczytać się w wymagania i potrzeby poszczególnych filodendronów. Rośliny muszą rosnąć w miejscu, gdzie nie będą narażone na przeciągi. Nie ustawiaj zatem filodendronów w przeciągu, przy wyjściu na balkon lub taras.

Filodendrony to rośliny uwielbiające ciepło. Nie przepadają jednak za bardzo suchym powietrzem. Właśnie dlatego nie wolno ustawiać roślin w pobliżu kaloryferów lub pieca. Nie podsuwaj filodendronów również do innych źródeł ciepła, ponieważ roślina może przez to umrzeć. Filodendrony w naturze preferują wzrost w cieniu wysokich drzew. Z uwagi na to nie poleca się ustawiać ich na bardzo słonecznych stanowiskach. Jeśli to zrobisz, liście nie będą już soczyście zielone. Co gorsza, można je również poparzyć, co skutkować może obumarciem liści albo ich spaleniem. Trzeba też jednocześnie pamiętać, że filodendrony nie lubią całkowitego zacienienia.

Jaki jest najlepszy kompromis, jeśli chodzi o stanowisko dla filodendronów? Najlepiej znaleźć im półcieniste miejsce, które mieścić się będzie w centrum mieszkania. Na tarasie może być to z kolei stanowisko, gdzie wpadać będzie rozproszone światło. Można też hodować filodendrony pod wyższymi roślinami, które latem osłaniać je będą przed intensywnymi promieniami słońca. Idealna temperatura dla filodendronów to ok. 20-25 st. C. Jesienią może to być ok. 18 st. C. Podłoże powinno być stale wilgotne. Należy więc zadbać o regularne zraszanie rośliny. Ziemia musi być lekko kwaśna (odczyn pH 5-6,5). Powinna być także żyzna i próchnicza. Aby zapewnić filodendronom odpowiedni drenaż, wysyp na dno doniczki warstwę żwiru albo keramzytu.

Należy zawsze pamiętać o podlewaniu filodendronów. To zdecydowanie najważniejszy zabieg, jaki powinno się wykonywać przy roślinach. Istotne jest też zraszanie liści miękką, odstałą wodą w temperaturze pokojowej. Filodendrony powinno się stale nawozić. Podłoże w doniczce musi być z kolei zawsze wilgotne – jednak nie przelane, aby korzenie nie zgniły. Gdy ziemia szybciej wysycha wiosną i latem, podlewaj filodendrony ok. 2 razy w tygodniu. Jesienią i zimą można zmniejszyć częstotliwość nawadniania. W okresie grzewczym trzeba systematyczne zraszać roślinę, odżywiając ją w ten sposób i pobudzając do życia. Między wiosną a jesienią warto nawozić filodendrony specjalnymi preparatami, które służą do odżywiania egzotycznych roślin doniczkowych. Idealnie sprawdzi się do tego np. nawóz w płynie, którego używać będziesz raz w tygodniu. Masz niewiele czasu na zadbanie o filodendrony? Zastosuj pałeczki nawozowe do roślin zielonych. Dzięki nim można stopniowo uwolnić odżywcze elementy w podłożu. Stosować je można co ok. 3 miesiące. Zimą odstaw nawozy na bok i pozwól filodendronom przezimować niekorzystną dla nich porę roku.

Nawożenie, przycinanie, rozmnażanie i choroby filodendronów

Jak powinno się przycinać filodendrony? Sprawdź, o czym pamiętać

Jeśli łodygi filodendronów będą mocno rozrośnięte, warto je przyciąć. W ten sposób uzyskasz idealny „materiał” do stworzenia następnych sadzonek. Chcąc wykorzystać fragment pędu na zrobienie sadzonki, powinien on mieć widoczne zgrubienia i minimum dwa liście. Dzięki temu na pędzie wyrosną korzenie. Gdy już utniesz część filodendrona, włóż pęd do pojemniczka z wodą i zaczekaj, aż samodzielnie wytworzy korzenie. Dopiero wtedy przenieść można pęd do doniczki. Przycinanie najlepiej przeprowadzać końcem zimy albo wczesną wiosną. Sadzonkę warto zanurzyć w ukorzeniaczu, jednak nie jest to bardzo pilna sprawa. Równie dobrze możesz włożyć ją do doniczki ze zmieszanymi piaskiem i torfem. Następnie odłóż do ciepłego miejsca, nie zapominając o regularnym zraszaniu i podlewaniu. Ukorzenioną sadzonkę można przenieść do doniczki dopiero po kilku tygodniach. Nie zapomnij jednak, że ziemia powinna być próchniczna i żyzna.

Chcesz rozmnożyć filodendrony? Najlepiej dokonać tego wczesną wiosną, czyli maksymalnie pod koniec marca. Wystarczy uciąć sadzonki z pędu z korzeniami – powinno być na nim przynajmniej po 2 liście. Ukorzeń je w pojemniku z wodą. Można też wykorzystać do tego lekkie podłoże. Zadbaj o temperaturę wysadzania – powinna oscylować w granicy ok. 25 st. C. Ciężko wskazać na to, który sposób będzie najlepszy. Możesz jednak przyszykować np. kilka sadzonek i spróbować ukorzenić część w podłożu, a część w wodzie. Wówczas przetestujesz, która metoda ma większy sens. Ukorzenianie sadzonek potrwać może do kilku tygodni. Gdy to się stanie, przesadź sadzonki do żyznej gleby – najlepiej dedykowanej dla filodendronów. Rośliny będą w niej swobodne i powoli rosnąć. Wraz ze stopniowym wzrostem należy zapewnić filodendronom podparcie m.in. w postaci bambusowej drabinki albo specjalnych kratek stosowanych pod pnącza doniczkowe. Filodendrony w naturze często oplatają pnie drzew, wspinając się do góry. Część roślin wygląda oszałamiająco, gdy pozwoli im się swobodnie opadać pędami w dół.

Problemy w uprawie filodendronów – uważaj, aby nie spotkały twoich roślin!

Filodendrony są bardzo wrażliwe na zmiany. Szczególnie nie lubią zbyt ciemnych, przelanych lub suchych miejsc. Gdy rzadko się je nawozi, nie można zapewnić roślinom cennych składników odżywczych. Słabe nawożenie doprowadzić może do opadania liści, a następnie ich zasychania. To samo może stać się z korzeniami. Gdy zaczną zasychać, koniecznie sprawdź, czy przypadkiem nie popełniłeś jakiegoś błędu pielęgnacyjnego. Dopiero wtedy sięgnij po specjalne środki lub zastosuj zabiegi, które wpłyną na lepszą kondycję rośliny. Nieco większym kłopotem mogą okazać się choroby filodendronów o podłożu infekcyjnym. Jednak i z takimi można sobie poradzić! Oto kilka problemów, na które należy uważać podczas hodowli filodendronów:

• Zamieranie wierzchołków i opadanie liści – dochodzi do tego głównie przez błędy w pielęgnacji filodendronów i zaniedbane roślin. Powodem zamierania może być rzadkie nawożenie, niska wilgotność powietrza, zalanie korzeni albo mała ilość światła. Przez chorobę pędy najpierw żółkną, a później robią się brązowe. Z czasem żółkną i odpadają również liście. Gdy wyjmiesz filodendron z doniczki, może okazać się, że jego korzenie… całkiem zgniły. Można jednak uratować je poprzez wyeliminowanie czynników, które spowodowały chorobę filodendronów.
  
• Plamistość liści – o chorobie świadczą wodniste, ciemnobrązowe plamy na liściach, które się powiększają. To choroba wywołana przez grzyby. Jeśli chcesz ją zatrzymać, podlewaj filodendron wprost do podłoża. Chore liście należy wyciąć, natomiast kwiat dokładnie opryskać grzybobójczymi preparatami. Zaleca się wykonywać opryski co ok. 10 dni.
  
• Plamistość obwódkowa – chorobę rozpoznasz po niewielkich żółtych plamach na liściach. Będą mieć czerwoną obwódkę i mocno zapadnięty środek. Gdy tylko zauważysz takie objawy, wytnij porażone chorobą fragmenty filodendrona. Zadbaj również o obniżenie temperatury, jeśli jest za wysoka – w przypadku plamistości obwódkowej wysoka temperatura może nasilać objawy. Warto opryskać filodendrony, wykorzystując do tego fungicydy.
  
• Plamistość bakteryjna – przypadłość rozpoznasz po wodnistych, ciemnobrązowych (lub czarnych) plamach z żółtą obwódką. Zwykle są nieregularne lub okrągłe. Liście z takimi plamami trzeba powycinać. Następnie filodendrony należy opryskać specjalnym preparatem na tę dolegliwość. Czasem może się zdarzyć, że roślina będzie mieć żółtawe, liczne plamy. Są znakiem, że rododendrony najprawdopodobniej zmagają się z plamistością o podłożu wirusowym. W takim przypadku leczenie będzie nieskuteczne. Zawirusowane filodendrony trzeba wyrzucić, ponieważ nie są już do odratowania.
  
• Szkodniki – do najczęściej atakujących filodendrony szkodników zaliczają się miseczniki i wełnowce. Wystarczy jednak zastosować na nie odpowiedni oprysk, aby pozbyć się pasożytów. Najlepiej powtarzać oprysk mniej więcej co 2 tygodnie. Na filodendronach pojawiają się też czasami wciornastki. Ich obecność zauważysz po srebrzystobiałych, dużych plamach i zniekształconych liściach.

Czy filodendrony są toksyczne? Kilka słów na temat

Filodendrony są pięknymi roślinami. Są też jednocześnie bardzo niebezpieczne, ponieważ zawierają aż 0,7% szczawianu wapnia. Znajduje się w nich również wiele innych uczulających substancji, które mogą doprowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Jeśli przez dłuższy czas będziesz mieć bliską styczność z filodendronem, zawarte w roślinie toksyczne substancje doprowadzić mogą np. do dermatozy. Mogą też podrażnić śluzówkę, dlatego zaleca się trzymać rośliny z dala od zwierząt domowych (zwłaszcza kotów) i małych dzieci. Po czym rozpoznać, że np. dziecko miało dłuższy kontakt z filodendronem? Otóż pojawić mogą się objawy w postaci biegunki, bólów brzucha, wymiotów, ślinotoku i pieczenia jamy ustnej. Gdy tylko zauważysz takie objawy, koniecznie wybierz się do lekarza pierwszego kontaktu.

Trujące szczawiany wapnia znajdują się w soku filodendronów. U zwierząt mogą powodować nadmierne ślinienie się, a także wymioty i nudności. Mogą również utrudniać przełykanie. Właśnie dlatego należy trzymać rośliny z dala zarówno od domowych pupili, jak i nieletnich. Filodendrony mogą stać się znakomitą ozdobą mieszkania, tarasu lub balkonu. Musisz jednak pamiętać o tym, aby odpowiednio o nie zadbać. Jeśli roślina będzie regularnie pielęgnowana, a żadne zwierzę lub dziecko nie będzie mieć do niej dostępu, filodendron zmieni każdą przestrzeń w minidżunglę.