Borówka bagienna (łochynia) - uprawa, właściwości, zastosowanie

Borówka bagienna (łac. Vaccinium uliginosum) – opis gatunku

Borówka bagienna nieco przypomina zwykłe czarne jagody. Jest jednak od nich wyższa – osiąga około 80-100 cm wysokości. Ma obłe, owłosione gałązki, na których pojawiają się dzwonkowate białe lub różowe kwiaty. Zbierają się w grona na końcu gałązek. Grona powoli zamieniają się w owoce – są nimi jagody o ciemnoniebieskiej skórce i jasnym miąższu. Owoc ma nieco wydłużony kształt i mniej więcej 6 mm długości, jest więc nieco większy niż jagoda.

Jagoda bagienna jest ciekawą rośliną o właściwościach leczniczych. Jednak wiele osób sądzi, że ma działanie odurzające. Dzieje się tak, ponieważ łochynia rośnie na bagnach, często w okolicy bagna zwyczajnego, którego pyłek kwiatowy jest toksyczny. Wypłukane jagody borówki bagiennej nie są w żaden sposób trujące. Roślina jest bardzo powszechna w całej Europie i Ameryce Północnej. W Polsce także rośnie w lasach i na bagnach, ale nie jest zbyt często zbierana.

Krzewinki są pod ochroną, ponieważ są rośliną żywicielską zagrożonego modraszka bagiennego. Rzadko pojawia się w uprawie, chociaż sadzonki borówki można kupić w sklepach ogrodniczych, zwłaszcza lepszych szkółkach.

Borówka bagienna czy łochynia?

Borówka bagienna (łac. Vaccinium uliginosum) funkcjonuje pod wieloma nazwami. Tak naprawdę rzadko nazywa się ją borówką bagienną, chociaż to w zasadzie jej prawidłowa nazwa. O wiele częściej można spotkać się z określeniem „łochynia” – jest to stare słowiańskie słowo, pod którą funkcjonuje od dawna.

W wielu rejonach Polski używa się określenia borówka pijanica, właśnie dlatego, że ma powodować odurzenie. Borówka pijanica to nazwa, która występuje także w innych słowiańskich językach, jak czeski, słowacki czy słoweński. Jeśli planujesz uprawę tego krzaczka owocowego, sprawdź także ten artykuł o sadzeniu borówki amerykańskiej.

Właściwości lecznicze borówki bagiennej

Sama roślina nie jest trująca, ale poza pyłkiem bagna zwyczajnego, jej owoce mogą być pokryte grzybem, który wytwarza substancje szkodliwe dla zdrowia. Jest to pasożyt, który lubi wilgotne środowisko bagiennej borówki. Dlatego czasami spożywanie jagód zebranych w lesie może być niebezpieczne.

W uprawie domowej borówka bagienna pojawia się bardzo rzadko. Jej owoce mogą być zbierane i spożywane. Ta niezwykła roślina ma właściwości kojące i usprawniające proces trawienia. W medycynie ludowej owoc łochyni znajdował zastosowanie właśnie w leczeniu bólów brzucha, problemów z zaparciami czy z biegunkami. W tym samym celu jednak stosowano suszone lub gotowane czarne jagody, które także przynosiły dobry efekt. Zachowały się starodawne przepisy na przetwory z borówki bagiennej, jednak najczęściej owoce je się na surowo lub suszone.

Jagoda borówki bagiennej zawiera antocyjnay, flawonoidy i polifenole, które wykazują aktywność antyoksydacyjną. Są bogate także w witaminy C i A, kwas jabłkowy i pektyny. Zastosowanie przeciwbiegunkowe jest związane właśnie z dużą zawartością flawonoidów. Jest duże prawdopodobieństwo, że roślina ma właściwości insulinopędne, dzięki czemu sprawdza się do zmniejszania poziomu cukru we krwi. Właściwości lecznicze jagody bagiennej wykorzystywano także przy szkorbucie.

Zastosowanie borówki bagiennej

Owoce borówki bagiennej można wykorzystywać do robienia herbatek i naparów. Wykorzystuje się do tego także suszone liście. Wysuszone jagódki długo się przechowują bez szwanku, dlatego przez całą zimę mogą być wartościowym źródłem witaminy C. Można wykorzystywać je do ciast i deserów zamiast rodzynek.

Przygotowuje się także przetwory z borówki łochyni. Dobrze smakuje w dżemach i marmoladach, można przygotować z niej konfitury i kisiele. Robi się także wino z łochyni. Wszystkie przepisy na takie przetwory pochodzą ze Wschodu, w Polsce nie cieszyła się taką popularnością. Najbardziej znana jest na Syberii, ponieważ tam była jednym z niewielu źródeł witaminy C. Jagody borówki bagiennej wykorzystywano do robienia farszu do pierogów.