Rośliny liściaste

Pochodząca z górskich regionów tropikalnej Ameryki Południowej miechunka peruwiańska, w naszych warunkach jest uprawiana jako roślina jednoroczna. Owoce tej rośliny są jadalne, mają oryginalny słodkawo-kwaskowaty smak, można jeść je na surowo, robić przetwory albo suszyć - i wtedy przypominają rodzynki. Nazwa rodzajowa Physalis pochodzi od greckiego physa = "bąbel, bańka" i nawiązuje do zrośniętych działek kielicha otaczających jagodę.

Wończa różnolistna jest zimozielonym krzewem o wonnych kwiatach, a jej ojczyzną są centralne i południowe wyspy Japonii oraz Tajwan. Przypomina ostrokrzew kolczasty i była nawet początkowo opisana jako Ilex heterophylla, zanim trafiła do rodzaju Osmanthus. Oba krzewy bez kwiatów można łatwo rozróżnić po układzie liści: naprzeciwległym u osmantusa i naprzemianległym u ostrokrzewu.

Anyż znany jest od starożytności jako roślina lecznicza i przyprawowa. Do Europy Zachodniej dotarł razem z Rzymianami, a potem rozprzestrzenił się w ogrodach przyklasztornych. Pochodzenie nazwy jest dosyć zawiłe i wywodzi się prawdopodobnie od łacińskiego anisum, z greckiego anison albo anethon, spokrewnionego z greckim anemos = "zapach", jako że cała roślina jest mocno aromatyczna.

Perełkowiec drobnolistny, nazywany też szupinem albo soforą drobnolistną, pochodzi z Nowej Zelandii i należy do rodziny bobowatych, znanej z symbiozy z bakteriami brodawkowymi. W swojej ojczyźnie dorasta do 8 m wysokości i szerokości, jednak w naszych warunkach może być uprawiany tylko w doniczkach. Ozdobę stanowią rozwijające się bujnie w kwietniu złote, motylkowate kwiaty oraz długie liście złożone z ustawionych parami małych owalnych listków.

Mieszaniec kwaśnej mandarynki (Citrus reticulata) z kumkwatem japońskim (Fortunella japonica), nazywany kalamondyną albo kwaśną pomarańczą, powstał w Chinach prawdopodobnie jako naturalna hybryda. To miniaturowe drzewko cytrusowe można uprawiać w mieszkaniu, gdzie przez cały rok cieszy oko subtelnymi kwiatami i pięknymi, pomarańczowymi owocami. Owoce są jadalne i chociaż niezbyt smaczne, możne jeść je razem ze słodką skórką.

Mącznica lekarska jest zimozieloną krzewinką rodzimego pochodzenia, która tworzy niskie, przyziemne dywany. Ozdobę stanowią ciemnozielone, skórzaste liście, dzbaneczkowate, białe kwiaty oraz czerwone, połyskujące jagody, które utrzymują się do wczesnej zimy. Owoce mącznicy są chętnie zjadane przez różne zwierzęta, również przez niedźwiedzie, i stąd bierze się grecko-łacińska etymologia nazwy Arctostaphylos uva-ursi (arctos i ursus to właśnie niedźwiedź, a słowa staphyle i uva oznaczają grona).

Orszelina olcholistna pochodzi z wilgotnych lasów Ameryki Północnej, gdzie rośnie od Maine do Florydy. Ozdobę krzewu stanowią okazałe grona białych kwiatów, słodki zapach, zwarty pokrój oraz jaskrawe kolory jesiennych liści. Nazwa rodzajowa i gatunkowa rośliny nawiązuje do olchy, z którą łączy orszelinę tylko podobieństwo liści. Poza formą botaniczną istnieją odmiany o kwiatach różowych i czerwonych.

Smużyna płożąca jest niewielkich rozmiarów byliną z dna tropikalnych lasów Ameryki. W naszych warunkach można ją uprawiać tylko w pomieszczeniach. Ze względu na szybko rosnące, delikatne pędy nadaje się szczególnie do doniczek wiszących. Smużyna płożąca bywa czasem mylona ze spokrewnioną z nią trzykrotką. Nazwa rodzajowa Callisia pochodzi od greckiego słowa kallos = "piękno" i nawiązuje do wyglądu młodej rośliny.

Klon jesionolistny 'Flamingo' jest odmianą o szczególnie dekoracyjnych liściach. Wykazuje oryginalne, rzadko spotykane połączenie kolorów; liście 'Flamingo' posiadają dużą różową obwódkę na młodych przyrostach, która z czasem wybarwia się na biało. Jest mało wymagający i łatwy w uprawie. Doskonale nadaje się do tworzenia barwnych kompozycji drzew i krzewów.

Trojeść krwista jest byliną z podmokłych terenów Ameryki Północnej. Ozdobę roślinę najpierw stanowią pachnące wanilią, różowe kwiaty zebrane w kuliste kwiatostany, a późnym latem owocostany z okazałymi wrzecionowatymi torebkami. Doskonale nadaje się do sadzenia na brzegach zbiorników wodnych oraz w miejscach podmokłych.

Firletka poszarpana jest rodzimego pochodzenia byliną, spotykaną często na wilgotnych łąkach. Jej różowoczerwone, oryginalnie powycinane kwiaty stanowią atrakcję ogrodowych rabat. Poza formą botaniczną istnieją też odmiany hodowlane firletki poszarpanej o białych kwiatach.

Sadziec purpurowy jest jedną z najbardziej okazałych bylin ogrodowych. W naturze rośnie w wilgotnych lasach i zaroślach na wschodzie Ameryki Północnej. Ozdobę rośliny stanowią różowe lub purpurowe kwiaty zebrane w gęste baldachogrona. Stanowią cenne źródło pokarmu dla motyli, pszczół i innych owadów.

Rosnąca w górskich wąwozach w Japonii tawułka jest jedną z najbardziej popularnych bylin ogrodowych. Ozdobę tawułki japońskiej stanowią pierzaste, ciemnozielone liście oraz wcześnie rozwijające się stożkowate wiechy białych kwiatów. Doskonale nadaje się do miejsc trwale wilgotnych oraz zacienionych. W uprawie można spotkać wiele odmian o kwiatach w odcieniach różu i czerwieni.

Przetacznik polny dotarł do Europy Środkowej przed wieloma wiekami i już od dawna jest uważany za gatunek rodzimy. Początkowo towarzyszył uprawom rolnym, jednak z czasem przystosował się do rozmaitych siedlisk i rośnie nawet w szczelinach miejskich chodników. Wzniesione łodyżki z zielonymi liśćmi oraz drobne, niebieskie kwiaty mogą być w ogrodzie ozdobą, wnoszącą na rabaty pełne hodowlanych odmian delikatny akcent natury.

Bodziszek drobny jest zadomowionym u nas od wieków gatunkiem, spotykanym często w naturalnym środowisku. Na polach uprawnych jest traktowany jako chwast, jednak jego dłoniastodzielne liście oraz delikatne, subtelnej urody różowe kwiaty mogą być ozdobą ogrodowych rabat.

Stefanotis bukietowy jest egzotycznym pnączem z Madagaskaru, które uprawiane w doniczce zachwyca czysto białymi kwiatami roztaczającymi słodki aromat. Elastyczne pędy dorastają na podporach do 2-4 metrów. Ta piękna i efektowna roślina jest trudna w uprawie i wymagająca.

Aktinidia pstrolistna jest egzotycznym pnączem, bliską krewniaczką aktinidii smakowitej (Actinidia deliciosa), której owoce zrobiły furorę jako kiwi. Oprócz jadalnych i smacznych, chociaż niewielkich owoców, ozdobę tej rośliny stanowią przebarwiające się wiosną liście. Najbardziej efektownie wyglądają zielono-biało-różowe liście dobrze oświetlonych egzemplarzy męskich (roślina dwupienna).

Odmiana borówki wysokiej 'Bluejay' już od ponad pół wieku cieszy się wielką popularnością ze względu na smaczne i aromatyczne owoce oraz dużą plenność i odporność na mróz. Po zbiorze owoców pod koniec lata borówka 'Bluejay' zmienia zieleń liści na kolor ciemnoczerwony. Przebarwione pięknie krzewy stanowią efektowną ozdobę jesiennego ogrodu.

Trzcinnik krótkowłosy jest bardzo dekoracyjną trawą kępkową z Dalekiego Wschodu. Ozdobę stanowią łukowate fontanny liści, a potem wysokie, puszyste kwiatostany. Na początku są purpurowoczerwonawe, a w miarę przekwitania srebrzystoszare, efektownie wyglądają również zimą.

Kalatea lancetolistna jest tropikalną byliną o bardzo dekoracyjnym ulistnieniu. Wydłużona, faliście obrzeżona blaszka liściowa jest pokryta naprzemiennie ciemnymi plamkami i wygląda jakby była ręcznie malowana. Zwarty, wzniesiony pokrój i efektowne barwy liści stanowią egzotyczny akcent w mieszkaniu.

Trzykrotka wirginijska jest byliną rabatową o bardzo długim okresie kwitnienia, pochodzącą ze wschodnich obszarów USA. W odróżnieniu od wielu swoich krewniaczek ta trzykrotka może się pochwalić pięknymi i wyrazistymi kwiatami o trójpromienistej symetrii, zwykle w kolorze niebieskim.

Trzykrotka wężykowata jest jednym z około 70 gatunków rodzaju Tradescantia i jak wszystkie tworzy niewielkie potrójne kwiaty. W odróżnieniu od swoich krewniaczek ten gatunek ma liście całkowicie zielone, podczas gdy inne trzykrotki rozwijają różowe, fioletowe albo wielobarwne. Poza zieloną formą botaniczną istnieją odmiany hodowlane trzykrotki wężykowatej o wielobarwnych liściach.