Ogród wiejski

Trojeść krwista jest byliną z podmokłych terenów Ameryki Północnej. Ozdobę roślinę najpierw stanowią pachnące wanilią, różowe kwiaty zebrane w kuliste kwiatostany, a późnym latem owocostany z okazałymi wrzecionowatymi torebkami. Doskonale nadaje się do sadzenia na brzegach zbiorników wodnych oraz w miejscach podmokłych.

Firletka poszarpana jest rodzimego pochodzenia byliną, spotykaną często na wilgotnych łąkach. Jej różowoczerwone, oryginalnie powycinane kwiaty stanowią atrakcję ogrodowych rabat. Poza formą botaniczną istnieją też odmiany hodowlane firletki poszarpanej o białych kwiatach.

Cyprysik japoński dorasta w swojej ojczyźnie do 40 m wysokości, ale w naszych warunkach osiąga co najwyżej 15 m. Do Europy dotarł w 1861 roku, a krótko po tym do Polski. To zimozielone, dekoracyjne drzewo nie jest całkowicie mrozoodporne i w chłodniejszych regionach kraju wymaga starannego okrycia.

Sadziec purpurowy jest jedną z najbardziej okazałych bylin ogrodowych. W naturze rośnie w wilgotnych lasach i zaroślach na wschodzie Ameryki Północnej. Ozdobę rośliny stanowią różowe lub purpurowe kwiaty zebrane w gęste baldachogrona. Stanowią cenne źródło pokarmu dla motyli, pszczół i innych owadów.

Przetacznik polny dotarł do Europy Środkowej przed wieloma wiekami i już od dawna jest uważany za gatunek rodzimy. Początkowo towarzyszył uprawom rolnym, jednak z czasem przystosował się do rozmaitych siedlisk i rośnie nawet w szczelinach miejskich chodników. Wzniesione łodyżki z zielonymi liśćmi oraz drobne, niebieskie kwiaty mogą być w ogrodzie ozdobą, wnoszącą na rabaty pełne hodowlanych odmian delikatny akcent natury.

Bodziszek drobny jest zadomowionym u nas od wieków gatunkiem, spotykanym często w naturalnym środowisku. Na polach uprawnych jest traktowany jako chwast, jednak jego dłoniastodzielne liście oraz delikatne, subtelnej urody różowe kwiaty mogą być ozdobą ogrodowych rabat.

Jodła szlachetna jest północnoamerykańskim gatunkiem zaliczanym do sekcji Nobilis. Do Europy trafiła w połowie XIX wieku i jest uprawiana jako drzewo ozdobne. Ozdobę jodły szlachetnej stanowią sinozielone igły oraz bardzo duże, cylindryczne szyszki.

Jodła górska jest północnoamerykańskim drzewem o wąskim, stożkowym pokroju i szaroniebieskich, aromatycznych po roztarciu igłach. W swojej ojczyźnie dorasta do 40 m, natomiast u nas osiąga zaledwie połowę tej wysokości. Odznacza się bardzo wolnym wzrostem.

Aktinidia pstrolistna jest egzotycznym pnączem, bliską krewniaczką aktinidii smakowitej (Actinidia deliciosa), której owoce zrobiły furorę jako kiwi. Oprócz jadalnych i smacznych, chociaż niewielkich owoców, ozdobę tej rośliny stanowią przebarwiające się wiosną liście. Najbardziej efektownie wyglądają zielono-biało-różowe liście dobrze oświetlonych egzemplarzy męskich (roślina dwupienna).

Odmiana borówki wysokiej 'Bluejay' już od ponad pół wieku cieszy się wielką popularnością ze względu na smaczne i aromatyczne owoce oraz dużą plenność i odporność na mróz. Po zbiorze owoców pod koniec lata borówka 'Bluejay' zmienia zieleń liści na kolor ciemnoczerwony. Przebarwione pięknie krzewy stanowią efektowną ozdobę jesiennego ogrodu.

Trzcinnik krótkowłosy jest bardzo dekoracyjną trawą kępkową z Dalekiego Wschodu. Ozdobę stanowią łukowate fontanny liści, a potem wysokie, puszyste kwiatostany. Na początku są purpurowoczerwonawe, a w miarę przekwitania srebrzystoszare, efektownie wyglądają również zimą.

Trzykrotka wirginijska jest byliną rabatową o bardzo długim okresie kwitnienia, pochodzącą ze wschodnich obszarów USA. W odróżnieniu od wielu swoich krewniaczek ta trzykrotka może się pochwalić pięknymi i wyrazistymi kwiatami o trójpromienistej symetrii, zwykle w kolorze niebieskim.

Szpinak nowozelandzki jest wprawdzie podobny do naszego szpinaku, nie jest jednak z nim spokrewniony i występuje, jak nazwa wskazuje, w Nowej Zelandii, a także Australii i Japonii. Do Europy trafił pod koniec XVIII wieku. Wadą tego wciąż mało znanego, chociaż wartościowego warzywa jest niedostosowanie do naszego klimatu; szybko rośnie tylko w wysokich temperaturach.

Chmiel zwyczajny jest bujnie rosnącym, bylinowym pnączem, którego owocostany są wykorzystywane w warzeniu piwa. Może również z powodzeniem pełnić rolę rośliny ozdobnej w ogrodzie, ponieważ wiosną, w ciągu kilku tygodni, potrafi stworzyć gęstą, zieloną zasłonę. Chmiel zwyczajny jest rośliną dwupienną - na roślinach męskich rozwijają się wiechy zielonkawych kwiatów, a na żeńskich ozdobne, szyszkowate kwiatostany.

Cedr libański jest gatunkiem pochodzącym z gór Azji Mniejszej, który po wielu wiekach rabunkowej wycinki pozostał w swojej ojczyźnie tylko na reliktowych stanowiskach. W cieplejszych regionach Europy cedr libański jest sadzony jako drzewo parkowe i ogrodowe. Odznacza się długowiecznością i powolnym wzrostem.

Ogórek meksykański jest ciekawą tropikalną rośliną z rodziny dyniowatych, która w naszych warunkach jest uprawiana zwykle jako jednoroczna. Pokryte ciemnozieloną skórką i jasnym wzorem owoce do złudzenia przypominają miniaturowe arbuzy o smaku ogórka połączonym z limonką. Nazwa rodzajowa pochodzi od greckiego słowa mēlothrōn = "rodzaj winogron", co nawiązuje do wielkości owoców.

Olsza szara jest rodzimym gatunkiem, który w korzystnych warunkach wyrasta na okazałe drzewo, często jednak przybiera krzaczasty pokrój. W odróżnieniu od olchy czarnej ma liście ostro zakończone i dwa tygodnie wcześniej rozwija kwiaty. W starszym wieku jej gładka kora staje się popielatoszara - stąd epitet gatunkowy "incana".

Dzwonek ogrodowy jest dwuletnią rośliną z południa Europy. W pierwszym roku wytwarza rozetę liści, a w drugim pęd kwiatowy. Ozdobę stanowią duże, charakterystyczne dzwonkowate kwiaty. Roślina doskonale nadaje się do tworzenia kompozycji z innymi bylinami ogrodowymi.

Żurawina błotna jest zimozieloną krzewinką rodzimego pochodzenia, bliską krewną borówki czarnej i brusznicy. Jadalne owoce uzyskują najlepszy smak po przemrożeniu. W ogrodowej uprawie potrzebuje torfowej, kwaśnej gleby i dostatku wilgoci.

W odróżnieniu od dziko rosnącej marchwi zwyczajnej, która nie tworzy silnie zgrubiałych, jadalnych korzeni i jest rośliną jednoroczną, odmiany podgatunku marchwi uprawnej cenione są właśnie za okazałe i smaczne korzenie. Poszczególne odmiany marchwi uprawnej różnią się kształtem, wielkością i barwą korzeni - mogą być pomarańczowe, białe, żółte lub fioletowe do prawie czarnych.

Szczawik trójkątny jest niewysoką byliną z tropikalnych obszarów Ameryki Południowej, która w naszych warunkach wymaga zimowania w ciepłym pomieszczeniu. Główną ozdobę rośliny stanowią ciemnopurpurowe liście z charakterystycznym, jaśniejszym rysunkiem pośrodku. Dzwonkowate kwiaty mają biały albo różowy kolor i są zebrane w luźne grona.

Szczawik czterolistny jest cebulową byliną o liściach przypominających koniczynę, z którą jednak nie jest spokrewniony. Ma zbyt słabą odporność na mróz, aby przezimować w gruncie, a z kolei w uprawie doniczkowej problemem może być zimowy niedobór światła. Najlepiej rozwija się na rabacie lub w pojemnikach z zimowym okresem spoczynku.